Ania Daytoy Google Earth?

MASANSAN nga usarentayo ti Google Maps tapno agsapultayo iti restauran, pagtagilakuan, ken tapno maammuantayo ti husto a dalan a mapan iti pagturongantayo. Sabali met daytoy Google Earth: www.earth.google.com. Adu ti maadal ken matakuatan maipapan iti lubongtayo no usaren daytoy nga app ken website.

Mabalin ti “agbiahe” tapno kitaen dagiti nadumaduma a lugar iti lubongtayo. No i-zoom in ti Google Earth, makita dagiti atep dagiti balay ken dadduma pay a pasdek. No usaren pay ti Street View, makita ti 360-degrees a ladawan iti mismo a lebel ti kalsada. Padasenyo nga i-zoom in iti Simbaan ti Paoay ket makita ti simbaan ken ti aglawlawna.

Babaen ti Voyager feature ti Google Earth, makita dagiti lugar a nakapasamakan dagiti historikal a pasamak, ti kultura dagiti nadumaduma a tattao, no sadino ti nagnaan dagiti tattao a nangbaliw iti pagilianda, ken dadduma pay. Kadagiti naayat nga agbasa, adda Iconic Bookstores Around the World iti Voyager daytoy nga app ket ipakitana dagiti kapipintasan a paglakuan iti libro iti entero a lubong.

No agplamplanokayo nga umuli iti bantay wenno agpasiar iti maysa a lugar a diyo pay nadanon, mabalin a kitaen dagiti papananyo iti Google Earth. Mabalin pay a rukoden no kasano ti kaadayo ti nagbaetan ti dua a lugar.

Mabalin pay ti mangaramid iti Project a mangipakita kadagiti nadumaduma a lugar a kayatyo a papanan wenno nabisitayon. Kadagiti mangisursuro iti Social Studies, mabalin nga ited daytoy a kas proyekto dagiti estudiante tapno interactive ti panagadalda kadagiti nadumaduma a pagilian ken lugar iti lubong.

No adda Virtual Reality goggles wenno headset-yo, mabalin pay nga usaren daytoy tapno kasla magmagnakayo a mismo iti lugar nga ipakpakita ti Google Earth. No kayatyo nga usaren daytoy iti panangisuro wenno panagadal, mapan iti daytoy a link: https://www.google.com/earth/education/.

Gapu iti Street View project ti Google, makitatayo dagiti adu a ladawan a naggapu kadagiti nadumaduma a paset ti lubong. Uray idiay ilimi a San Manuel, Isabela, makitak ti atep ti balaymi ken dagiti ladawan iti kalyemi. Adda pay ubbing nga agdidigos iti abay ti bomba (poso artesiano). Kitaenyo met ti yan ti balayyo no ania dagiti ladawan a naala ti Google.—O

mauladawda kano. Isu nga innalak ti rukod dagiti dapanda tapno ammok ti gatangek a sapatosda.

Nagkuyogkami ngarud ken lakay nga immuli idiay Baguio. Napankami iti SM ket sadiay a gimmatangkami kadagiti kangrunaan nga aruaten iti eskuela. Kalpasanna, napankamin gimmatang iti sapatosda. Inusarko ti rukod ti dapanda a naidrowing a mismo iti papel. Pinilik dagitay nalaglagda tapno agpaut nga usarenda.

Kalpasan ti panaggatangmi, nagawidkamin ken lakay. Nagragsakda a simmabat kadakami. Magustuanda la unay dagiti aruaten a ginatangmi. Ngem ti inauna, dina magustuan ti sapatos a ginatangmi. Nadagsen kano. Makaunget ta kunak, nagngina dayta a sapatos. Ngem talaga a dina magustuan. Indulinko ngarud ti sapatos. Ket iti sumuno nga aldaw, kaduakon ti inauna nga anakko a nagsubli idiay Baguio tapno isun a mismo ti mangpili iti kayatna.

Napalabas pay ti sumagmamano a dominggo ket naglukaten dagiti eskuela. Kinakuyogko ida iti dayta nga umuna nga aldaw ti klase. ‘Diay inauna, simmina kadakami idi makadanonkami idiay ili ta iti kaarruba a private school ti nangipalistaak kenkuana, saan nga iti public school a pangisursuruak.

Nagsisinakami metten kadagiti dua pay nga annakko idi makaunegkami iti eskuela. ‘Diay maysa, napan iti Grade 1; ni manangna, napan iti Grade 5.

Iti dalanko nga agturong iti kuartok, adda ubing a babai a nakarukob iti masanguanak. Idi maasitgak, nakarukob a mangitoktoktok iti bato iti sapatosna. Daan gayam ket malmalkab ti dapanna isu a tiktik-olanna iti bato bareng ngata dumket. Natignay ti riknak iti dayta a nakitak. Idi a nalagipko ti ginatangko a sapatos ti inauna nga anakko a dina kinayat. Isu a kinuldingko ti ubing ket idi taliawennak, imbagak nga urayennakto iti kabigatanna idiay gate ta ikkak iti sapatos. Nakitak ti ragsakna iti langana. Nagpintas ti isemna.

Kabigatanna, inawitko ngarud ti sapatos. Apaman a nagsisinakami manen kadagiti annakko, binirokko ti ubing a pangtedak iti sapatos idiay gate ti eskuela. Nagpayapay ti ubing

idi makitanak. Talaga nga inur-uraynak. Inyawatko ngarud ti sapatos ket, apo, anian a ragsak ken yamanna. Diak metten dinamdamag ti naganna ken no asino ti maestrana. Nakaanayen a ragsakko ta di met laeng nasayang ti inggatangko iti sapatos ta adda met laeng nakaipaayanna.

Diakon nalaglagip dayta a sapatos ken dayta nga ubing a nangtedak. Naawanen iti panunotko dayta a pasamak iti panaglabas ti tawen.

Iti maysa a bigat ti Marso, dandanin agrikep ti tawen a panageskuela dagiti ubbing, adda nadanonko a basket nga adda nagyanna nga agsangadosena ngata a nagdadakkel a bunga ti tsiko, kas kadadakkel ti mansanas. Adda pay ribbonna. Sinaludsodko kadagiti nadanonko nga eskuelak no asino ti nangted. Didak met masungbatan.

Nagmalem ngarud dagita a tsiko iti lamisaanko; diak pulos kinutkuti ta diak met ammo no para kaniak; amangan, kunak, no nagkamali laeng iti nangikkan ‘diay immay nangipan.

Iti alas kuatro a panagaawiden dagiti ubbing, adda maysa a balasitang nga immay iti yanko. Damdamagenna no nagustuak dagiti tsiko. Kinitak ti balasitang ket dinamagko ti naganna, ti maestrana, ti nanang ken tatangna. Sinungbatanna met dagiti saludsodko. Ngem diak am-ammo dagiti nagannak kenkuana ta amangan, kunak, no kabagiak ketdi. Sinaludsodko ngarud no apay nga ikkannak iti tsiko. Kellaat lattan a napalua ti balasitang ket kinunana a dagita a tsiko ti pagyamanna iti sapatos nga intedko kenkuana tallo a tawenen ti napalabas. Kunana nga umuna a bunga ti mulada a tsiko dagiti adda iti basket. Dagita laeng kano a prutas ti kabaelanna nga ipaay kaniak. Insarunona pay a daydi sapatos nga intedko kenkuana, isu pay laeng ti us-usarenna. Sa inyangawna a no mabalin, igatangakto iti baro a sapatosna nga usarenna inton panagseserrek. Ket inngato pay ti sakana ket impakitana ti daan ken madaddadaelen a sapatosna.

Nakaluaak met iti dayta a kinuna ti balasitang. Linaglagipnak gayam iti unos ti tallo a tawen ket ita, nagsubli nga immay nagyaman babaen dagita a prutas. Nakitak manen ti nasam-it nga isemna a kas idi damok nga imbaga kenkuana nga ikkakto iti sapatosna idi kinunak, a, wen, iti umay a panagseserrek, addanto manen baro a sapatosna.—O

APAY NGA AWAN TI MAKAATIW ITI GATAS TI INA?

Saan laeng dagiti imetna a bitamina, mineral ken protina a mangted kired ken mangpapigsa iti naturalesa ti maladaga, namnamsek pay ti gatas ti ina kadagiti complex sugars a di kabaelan a tunawen ti bituka ti maladaga. Maibatay iti panagsukisok ti International Milk Genomics Consortium, dagitoy a kita ti asukar, mainaigda iti pannakapataud ti nabileg a probiotic a maawagan iti Bifidobacterium infantis. Ti akem daytoy a bakteria, isu ti mangisuro iti sistema ti pagtunaw ti maladaga a manglasin no ania dagiti bakteria a makatulong ken saan iti maladaga—sursuro nga imetna agingga iti tungpal biag. Dagiti nasayaat a bakteria, pagtalinaedenna iti tian idinto nga iruarna met dagiti makadangran. (Ladawan: momcenter.com)

ADUT’ WARAYO?

No nawara ti pagtaengan gapu kadagiti nagkaadu a bambanag a ginatgatang wenno naisagsagut kadatayo iti napalabas, kasla maangsantayo pay a makakitkita kadagitoy. Sakbay nga inka gumatang iti pagikabilan, kas koma kadagiti plastic storage box (nailadawan), urnosem pay nga umuna dagiti wara tapno ammom no ania ti rukod ti/dagiti gatangem a pagidulinan. Malaksid iti daytoy, nasken met nga umsek dagiti plastic storage box, kas koma iti sirok ti katre, wenno iti sadino man a di maararamat ken di madaldalapus a lugar iti pagtaengan. Gumatang met iti sumagmamano laeng a plastic storage box ta narigat no gumatangka iti adu a dimonto maar-aramat ken mangnayonto laeng iti wara iti pagtaengan. (Ladawan: plasticboxshop.co.uk)

ANIA TI MAITED TI PROBIOTICS?

Maibilang a “nasayaat” a bakteria ti probiotics a masarakan iti yogurt ken supplements a magatang kadagiti supermarket. Maibatay kadagiti panagsukisok, malaksid a makatulong iti nasayaat a pannakatunaw dagiti impaunegtayo a taraon, natakuatan pay a pababaen ti probiotic Lactobacillus reuteri ti LDL wenno “dakes” a kolesterol; ngarud, makatulong iti pannakapagtalinaed ti puso a nasalun-at; makatulong met ti Lactobacillus reuteri ken Bifidobacterium longum iti pannakapagtalinaed a nasalun-at dagiti ngipen ken gugot; ken papigsaen ti probiotics ti naturalesa ti bagi kontra iti uyek ken panateng. (thestar.com)