Saludsodem ken ni Apo Hues

SALUDSOD:

Mainaig daytoy iti pannakayospital dagiti citizen. Agyamantayo ta adda 20 a porsiento a diskuento nga it-ited ti gobierno ken ti PhilHealth. Ngem adu dagiti agriri ta apay met nga adda latta bayadanda iti ospital. No dida makabayad, mapalubosanda kano laeng a rummuar no adda ibatida a kolateral a kas iti titulo wenno deklarasion ti daga, rehistrasion ti luganda, wenno adda sabali a tao a mangsungbat iti balanse wenno udida a bayadanda iti ospital. Dagiti dadduma nga ospital, dida kano pay ikkaten ti 12 a porsiento ti Value Added Tax (VAT). ‘Diay la 20 a porsiento a diskuento ti senior ken ti PhilHealth ti ikkatenda ngem segun iti kita ti sakit. Ket ti pakabuklan ti kuenta, no adda surokna, bayadan ti pasiente. Lawlawagannakami man maipanggep iti daytoy, Apo Hues.—Mike Carino, OSCA Head, Candon City

SUNGBAT:

Maysa a nangato ti akemna a taga- PhilHealth iti La Union ti nagkuna a no mayospital ti senior citizen, makuenta ti magastosna, kas sumaganad: umuna, maikkat ti 12 a porsiento ti VAT; maikadua, maikkat ti 20 a porsiento ti bayadanna a kas senior (adda 20 a porsiento a discount-na a kas senior); maikatlo, ‘tay PhilHealth insurance-na ngem segun dayta iti sakit ti pasiente. Nagduduma a gatad ti maikkat. No pulmonia, P15,000. No operasion iti katarata, P15,000. Ken dadduma pay.

Kalpasan ti pannakakuenta dagitoy, no adda surokna, isu ti bayadan ti pasiente.

Kuna met ‘tay cashier ti PhilHealth a nakasaritami a dayta surokna a bayadan ti pasiente, saanen a nasken a bayadanna uray mano ti surokna no iti la ketdi ospital ti gobierno ti nakayospitalanna ken nagyan iti “free ward” saan nga iti pribado a kuarto nga addaan pay iti aircon kada telebision. Ngamin, no kasta ti maaramid, maipakita nga adda mabalbalin ti pasiente.

Ket kasanon no iti pribado nga ospital ti nakaitarayan ti pasiente? No dina mabayadan ti balanse wenno udina, awan karbengan ti ospital a di mangparuar iti daytoy. Ta no kasta ti maaramid, maidarum ti ospital iti illegal detention. Kasla ibalbaluddan ti pasiente ket bayat ti panagpaut daytoy iti ospital, dumakdakkel met ti utangna. Iti kastoy a kita ti pannakaadda ti utang, saan a mabalin a maibalud ti maysa a nakautang. No kastoy a kaso, a ti maysa nga ospital, pribado man wenno publiko, tenglenna ti maysa a pasiente gapu ta dina nakabayad, ipulongyo kaniak ta ikkantay ida iti pagnakmanda.—O ayaten. Awan ti nariknana nga ayat iti daytoy.

Wenno ul-ulbodenna laeng ti bagina?

“You were in Iraq together... as members of the elite Green Beret. And you were lovers...”

Dimmadakkel dagiti anges ni Agent Angelica. “Namin-anon nga imbagak kenka a nasinged laeng nga agpagayamkami ken saankami nga agayan-ayat? Diak ay-ayaten... diak pulos inayat,” imper-akna ken ni Agent Fleming.

Nagwingiwing ti lalaki.

“You picked me for this mission to test me, you son of a bitch. You wanted to find out if I’m willing to kill someone whom you perceived I loved.” Nakasaksakit ti kusilap ni Agent Angelica.

“He was the reason you could never love me...”

“I never had any reason to love someone... not anyone. Not Agent Stewart, not you nor anyone else. Do you know the reason I don’t want to love anybody?”

Nangemkem a nagwingiwing ni Agent Fleming.

“Because I’m married to my profession. Because if I marry someone like me, I am afraid that I would be widowed anytime... or I would die and leave my husband in deep sorrow. Diak kayat ti kasta a biag.”

“Dagiti napasamak iti nagbaetanta, ay-ayam kadi laeng?” Immanges iti nauneg ni Agent Angelica. “Diak ammo no nalipatamon wenno saanmo maamiris a kas kenka, taoak met. Adda met kasapulak. Pakabasolak kadi dayta? Namin-adun nga imbagak kenka a saanka nga ay-ayaten. Awan riknak kenka. Our relation was just plain platonic. As simple as that.”

Arig apagasngaw man ti panagrasaw ni Agent Fleming, nakapigpigsa a dimmanon iti lapayag ni Agent Angelica.

“Ita, sungbatannak. Pinilinak kadi a kaduam iti daytoy a mision tapno papatayek ti lalaki a pagim-imonam?”

Nagsennaay ni Agent Stewart. “Pinilika gapu ta ammok ti kabaelam.”

“Ken no matayton ni Agent Stewart, awanton ti kainnagawmo iti pusok? Mabukodannakton? Screw, you son of a bitch. I don’t love you. I can’t love you. And I will never love you.”

Napaumelen ni Agent Fleming. Dina ammo no mabain payen iti bukodna a bagi.

“No ammok laeng a kastoy, inanusak koma lattan ti pannakasuspensok. Awan bibiangko no ikkatendak man iti ahensia. Ania koma kaniak?” “Dispensarennak.”

“Sorry is not good enough. And unless you can give me a very compelling reason as to why I have to help you eliminate your target, I’m backing out. Put me back on suspension and you can tell that to the Deputy Director.”

NAKAUL-ULIMEK ni Mrs. Villa a nakatugaw iti kama. Saanna latta a maiwagsak iti panunotna ti imbaga ni John kenkuana. Pumanawda manen. Panawanda ti kaipatpatakder a balayda. Ditoy ti ninamnamana a pagtalinaedannan. Ditoyen ti pangpalabasanna kadagiti nabalitokan a tawenna... a kaduana ti apokona.

Timmakder. Nagturong iti beranda. Impalawlawna ti panagkitana. Kadagiti sumagmamano a balbalay dagiti kakaarrubada. Kadagiti dadakkel a kayo a naipalawlaw. Kasta unay a panagling-etna gapu iti kinapudot ti panawen ngem nairuamen. Pati ni Jay-ar, nairuamnan ditoy ket saanna a kayat ti pumanaw.

Sadino ti papananda? Iti Las Vegas? Nauman sadiay? Iti Hawaii? Nagwingiwing. Kayatna ti agyan ditoy.

Ngem agpeggad kano manen ti biagda.

Ngem uray no sadino ti papananda, agpeggadto latta ti biagda. Nauman nga agtartaray. Nauman nga agakar-akar. Nataltalged laengen ti riknana a mangsango iti peggad iti lugar a nagtaudanna. Umanayen a liwliwana a masiguradona a no dakes man ti gasatna, maitabon iti daga a nakayanakanna.

Pagammuan la ta nasinga iti napigsa a danapeg. Napataliaw. Ni Jay-ar, agtartaray nga umasideg kenkuana. Nakaiggem iti paltog.

Nagtibbayo. Dina ammo ngem tunggal makakita iti paltog, agtibbayo latta.

Umanal-al ti ubing a nakagteng iti yanna. “Adda ganggannaet a sumrek iti balay...”

Pungtot, saan a ket danag ti nayurit iti rupa ti baket iti nangngegna. Saan a nagun-uni; nagdardaras a nagturong iti kosina.

Simmurot ni Jay-ar iti apona a baket. Ginuyod ti baket ti uyosan, nangiruar iti dakkel a buneng.

Nagmulagat ti ubing, “Grandma, ania ti aramidem iti dayta buneng?”

“Kunam nga adda sumrek!”

“Wen, ngem...”

“Adda paltogmo, adda bunengko. Pagtulonganta ida. Tagbagtek asino man dagita no dakes ti rantada. Umayka...” Immunan ti baket a nagturong iti ridaw.

Masmasdaaw ti ubing a simmurot. “Grandma, ania kadi ti naknakanmo?”

“Awanen ti makabutbutengta kadata, apok. Pagtaengantayo daytoy. Awan ti asino man a basta mangdangran lattan kadata a saanta a salakniban ti bagbagita!”

Napamuregreg ti ubing. “Siakon ti makaammo, grandma,” kinunana.

Kellaat a nailukat ti ridaw. Simrek ti dua a naka-coverall nga uniporme.

“Stop or I’ll shoot!” kinuna ni Jay-ar idinto nga impaturongna ti paltog kadagiti dua.

“Ditakayo laeng ridaw,” impasaruno met ti baket. Inirutanna ti panangiggemna iti putan ti badang.

Timmangwa ti maysa kadagiti dua a lallaki nga adda iti ridaw. Napanganga daytoy. Masmasdaaw a kimmita iti baket. “Ania ti mapaspasamak kadakayon, mom? Put down that weapon, son...” “Dad...” nayesngaw ni Jay-ar.

“Sika dayta, John?” kinuna ti baket a nangmira ken ni John. “Wen, siak. Ni Daniel daytoy kaduak.” Simrek ni John. Nagbati ni Daniel iti ridaw a pasaray tumaliaw iti ruar.

“No sabalinto met ti lupotyo. Kasla manglimlimokayo,” kinuna ti baket.

“Kasta nga agpayso, mom .... ”

“Apay a kasta ti aruatyo?” sinaludsod ti baket. “Pagdandanagendakami laeng...”

“Proteksion, mom. Amangan no adda pay laeng mangsisiim kadakami,” inlawlawag ni John.

“Ket apay a saanka man laeng nga immawag tapno ammomi,” manidsidir a kinuna ti baket.

“Mom...” Inasitgan ni John ti inana sa innalana ti buneng nga iggem daytoy. “Daytoy ti gapuna a pumanawtayo pay laeng ditoy...”

“Sadino manen ti papanantayo?” Nagwingiwing ti baket. “Las Vegas? Wenno sadino manen dita?” Tinangad ti baket ti anakna. “Saanen, anakko. Pangngaasim, ditoyakon.”

“Dad, I like our house here. I’ve got lots of friends. I’m so happy here. Please don’t let us move again...” kinuna met ni Jay-ar.

Minatmatan ni John ti anakna sa insublatna ti inana. Kasla nasukit ti barukongna iti nailadawanna a ladingit ti inana.

“Ammok ti peggad a sangsanguentayo, anakko...

Nagbalinen dayta a paset ti biagko sipud nairaman

‘di amam kadagiti drug cartel. Nairuamakon. Ngem pangngaasim, nasarakak ti talinaay ditoy. Diak kayaten ti umakar manen. Baketakon.

Bay-annak nga agyan ditoy...” Natibker ti timek ni

Zeny ngem mangrugin nga agarubos dagiti luana.

“Agyankamin ken grandma ditoy, dad.

Diak kayat a panawan .... ” insarurong ni Jay-ar.

Immanges iti nauneg ni John. Inaprosanna ti rupana. Timmallikud, nagturong iti yan ni Daniel.

“Ania itan ti aramidem, manong?” sinaludsod ni Daniel. Saan a nakauni ni John. Isu met laeng ti akimbasol kadagitoy a mapaspasamak iti biagda. Mairamraman iti peggad ti pamiliana gapu iti trabahona. Agsardeng koma laengen. Ngem kasano? Saan met nga agsardeng dagiti tao a mangsapsapul kenkuana— ket ammona nga agtultuloy dayta agingga nga ammoda a sibibiag pay.

Ania ngarud nga agpayso ti aramidenna itan?

Ah, masapul a dalusanna ti naganna!

Sanguenna dagiti nangangato a turayen ti ahensia. Mangrugi ken ni Deputy Director Adam Hutchison.

NALINAKEN ti taray ti lugan ni Agent Stewart. Addan iti freeway ket kasla awanen ti mangkamkamat kenkuana. Ngem sangkataliawna ti likud ken iti sikigna. Amangan no kellaat lattan nga agparangda. Dina kayat a maallilawda isuna. Naminduan a daras a ginandatda ti biagna. Amangan no iti maikatlo, agpatinggan ti gasatna.

Napaanges iti nauneg ket immagibas iti panunotna ti babai a nangipukkaw iti panagsardengna. Ti babai a nakadinnungparna iti pasilio ti hotel. Malasinna daydiay. Siguradona. Ti babai a kinadkaduana idiay Iraq. Ti babai nga iti naminsan, inayatna. Ngem nagsina ti dalanda...

Ammona, awan ti panagayat ti babai kenkuana, isu a saanna nga impapilit ti bagina. Makaanayen ti kinasinged