Biag ni Ilokano
ADU dagiti pagdandanagan nga impaay ti isasangpet ti Coronavirus Disease wenno COVID-19. Mainaig iti daytoy, maibalbalakad, malaksid pay dagiti sabsabali, nga agtalinaed koma dagiti umili kadagiti pagtaenganda, ken maiparit ti panagaallatiw ken panagtataripnong.
Maisayangkat dagitoy tapno maliklikan ti panagwaras ti bayrus a pakaigapuan ti awan pay agasna a pagbutbungan a sakit.
Ngem no ipasnek nga amirisen dagiti pasamak, adu met dagiti maadal a leksion iti daytoy a pandemia. Adu pay dagiti gundaway tapno takuaten manen dagiti naikupkupinen a paset ti kannawidan.
Sakbay dagiti nagbalin a nalatak a balikas a “lockdown” kada
“quarantine,” kasla kankanayon nga agdardaras dagiti tattao. Agrurutap dagiti pakakumikoman gapu kadagiti duron ti modernisasion.
Adu pay dagiti saan a maikaskaso a bambanag ken saanen a masango a tamingen a pakairamanan ti panangtaripato ken panangsalaknib iti bukod a bagi.
Ngem gapu iti pandemia, napagungar manen dagiti talugading a panagananus ken panagtudio kadagiti pammilin ti turay tapno masalakniban ti bukod a bagi, dagiti ipatpateg ti biag ken dagiti kailian. Bugas dagitoy ti kultura dagiti Ilokano.
Dakkel ti impaay ti pandemia tapno mapasubli dagiti imbilbilin dagiti nagkakauna a nataengan. Mairaman kadagitoy ti kinamanagamiris kadagiti prioridad, panamagbalin a simple laeng ti panagbiag, ken panangraem iti panagsakripisio dagiti pada a tattao (dagitoy ita frontliners).
Iti panagtalinaed iti pagtaengan, mapasantak ti panaglalangen dagiti kameng ti pamilia. Maitandudo pay ti panagtitinnulong ken panagkaykaysa, saan laeng nga iti pagtaengan ngem uray pay iti komunidad.
Agpayso nga adu dagiti maisakripisio a wayawaya ti tunggal umili ngem agtungpal met daytoy a para iti pagsayaatan ti kaaduan.
Saan a mailibak nga adda rigrigat ti maipupok iti pagtaengan iti mabayag. Ngem nasken nga aramiden daytoy tapno mailiklik ti kaaduan kadagiti epekto daytoy a sakit.
Iti panagtalinaed iti pagtaengan tapno saan a maakaran wenno makayakar ti sakit, saan laeng a mapabileg ti panaglalangen dagiti kameng ti kaamaan ngem maikkan pay ti tunggal maysa iti gundaway a mangamiris kadagiti nagkamtudanna iti pannakataripato ken pannakasalaknib ti bukodna a bagi.
Adu pay ketdi ti masursuro iti panagtalinaed iti mabayag iti pagtaengan. Masursuro ti agluto ken dagiti nagduduma a wagas ti panangisagana kadagiti simple ngem nasustansia a taraon.
Pudno, saan a nalaka ti maipupok iti bukod a pagtaengan wenno ti panagtalinaed iti maysa a pasilidad ti kuarantina. Ngem narigrigat met ti agsakit, agiwaras iti parikut ken uray pay ti agpasina.
Saan met a narigat ti komunikasion kadagiti kakabagian, ken gagayyem no agtalinaed iti balay. Iti agdama a kasasaad ti telekomunikasion, maysa laeng a talmeg ket mabalinen iti makitungtong iti kayat a kasarita.
No agnaedka iti away, ad-adda pay a maapresiarmo ti kinangayed ti nakaparsuaan. Mabalinmo ti agpagnapagna. Suroten laeng dagiti pammilin a mainaig iti panagaramat iti face mask ken ti maipatpatigmaan a panagaaddayo.
Sigud a maipagpaganetget ti kinamanagdaldalus a pakairamanan ti panangbuggo a kankanayon kadagiti ima kalpasan ti panangaramat iti kasilia wenno no sumrek iti balay kalpasan ti nabayag a panagtalinaed iti ruar ti pagtaengan.
Saan a baro daytoy nga aramid ket rumbeng laeng suroten daytoy.
Iti likud dagitoy a mapaspasamak, adda latta panangnamnama nga addanto aldaw a maikupin dagitoy. Kas iti pagsasao dagiti Ilokano: awan bullalayaw no awan tudo.
Ngem malaglagipto nga iti daytoy a pandemia , naitandudo dagiti tagipatgen a panagpipinnateg, panagbibinninglay, panagtitinnulong, panagsakripisio, kdp.
Dagitoy ti mangpangpangayed iti biag ni Ilokano.—O