Abakada ti Biag

/Salip iti Sarita/ 2020 AMMA Foundation Literary Awards/ Dagiti Isponsor: Amado ken Gloria Yoro, Francisco ken Aurora Ponce, ken Mel ken Sylvia Gonzales/ Dagiti Hurado: Aileen R. Rambaud, Pangulo; Juan Al. Asuncion, Kameng; Ariel S. Tabag, Kameng

Ad-addan a nagarubos ti lua ni Madam Cresing. Dina ammo no pangay-ayo wenno pangumsi ti naimalkat nga isem kadagiti bibig ti prinsipal. Inaprosan ni Madam Eyang, nga addan iti likudanna, ti bukotna. Naginnuna met da Madam Cora ken Madam Tere a simrek iti opisina ti prinsipal.

Idi agangay, timmalikud ni Madam Cresing ket bulonnan a nangunor iti pathway a mapan iti klasrumna. Dinan ikaskaso dagiti dadduma pay a kamaestraanna a malabasanna nga ammona a makidamag met koma. Makiin-innagaw dagiti danapegna iti panagtambor ti barukongna a mangbambansor iti panunotna. Awan mangmangngegnan iti aglawlawna. No mabalin, yanugogna koma pay laeng itay adda iti opisina ti superbisor a mangibagbaga a saan pay a mapermanente iti panagisurona. Kasapulanna ngamin ti eligibility tapno agbalin a naan-anay a mannursuro.

Naragsakan idi ibaga ti superbisor nga adda manen bakante nga item. Prioridad ngamin dagiti Local School Board teachers a kas kenkuana. Ngem masapul a teacher eligible. Nasuroken a maysa a dekadanan nga LSB. Agsadsadag laeng iti budget nga aggapu iti tesorero munisipal ket nabayagen nga ikarkararagna a mapermanente koman a mannursuro. Ngem tagtagainep sa laengen dayta nga arapaapna. Ta namin-ano kadin a naarus? Namin-ano kadi metten a nageksamen iti board?

Saan met nga isu ti nakapuy idi agad-adal iti kinamaestra. Tunggal eksamen iti klasena, adda met latta iti Top 5. Ngem no apay a tunggal tawen nga ageksamen iti Teacher’s Board, dina met latta maisagpat.

Ania kadi ti kurangko? insaibbek ti nakemna. Nakaad-adun ti mangal-alia iti panunotna. Kasanon ti pamiliana ita ta di manen naikkan iti eligibility? Tricycle driver ni lakayna. Umdas laeng nga igatangna iti sidada ti inaldaw a mapaspasadaan daytoy. Di payen maka-lipstick a sumrek iti eskuela ta ti igatangna, agserbi laengen kadagiti dadduma a kasapulanda. Tiltilmonenna ti bainna no ipabulod ni Madam Eyang ti lipstick daytoy. Naibus met ngaminen daydi impadawat daytoy a lipstick a naggapu kano idiay Canada. Uray pay ti bag nga inregalo ni Madam Tere idi nagbertdey, nagkupas ken agpirpir metten ti pagiggamanna ta agtallo a tawenen daytoy. Saan met a nasken, ngem umap-apal no agpipinnalangguad dagiti kamaestraanna a nagpa-rebond iti buok. Umanayen daytay Johnson’s baby oil a yaprosna no kua iti buokna tapno saan a naangrag. Uray saan koman ngem amangan no ibagada pay a kalkalpasna napan nagakas iti bilag nga irik.

No makaruar koman iti eksamen, nataltalged koma metten ti kasasaadna. Sardengan met ngata koman ti asawana nga irengreng ti panag-abroad-na ta nangatngato met no kuan ti sueldona. Makagatang koma metten iti nasayaat bassit nga aruatenna tapno aglanglanga met a maestra. Agkuskusapon ti kakaisuna nga unipormena gapu iti kanayon a pannakalabana.

Idiay munisipio ti pagsuelduanda nga LSB. Uppat a ribu a pisos laeng ti sueldoda iti makabulan ta ti budgetda, aggapu iti extension classes ti Special Education Fund iti probinsia wenno siudad. Awananda pay iti security of tenure. Ipuruakda ida iti kayatda a pangipuruakan kadakuada. Saan pay a mabalin a maikamengda iti seguro ti gobierno wenno iti GSIS. Saanda met a makaawat iti 13th month bonus ken dadduma a benepisio. Matda la nga umap-apal no Paskua no addan bunos dagiti padana a mannursuro.

Napadasna met ketdi ti immawat iti sangkabassit a bonus ta adda kano naan-anay a budget ti tesorero munisipal idi. Naminsan laeng daydi. Saanen a naulit.

Ngem saan a dagita ti kangrunaan a kasakit ti nakem ni Madam Cresing. Kayatna a talaga ti agbalin a naananay a mannursuro. Kayatna ti agisuro kadagiti ubbing. Inkakaubinganna nga arapaap dayta. Daksanggasat ta saan met laengen a makaruar iti eksamen. Nagtinnag nga LSB a kas kadagiti padana a mannursuro a mangyur-uray iti pannakaruarda iti eksamen a para kadagiti mannursuro.

Inawatna a saanen a nagpampanunot pay idi maidiaya kenkuana ti panagpaayna nga LSB. Ta ti adda iti panunotna, makatulong a mangisagana iti masakbayan dagiti ubbing. Ngem agingga ita, kalpasan ti agsangapulo a tawen a panagisurona, kas man laeng awan ti maibilangna a maipagpannakkelna a naaramidanna. Sa ket kastoy a tinawen a dusdusaen dayta nga eligibility ken eksamen ta iti panagriknana, kankanayon nga adda iti ngarab ti derraas, a sangkabassit laeng a panagbiddutna, matnagen.

Kinapudnona, ipaspasnekna met ti agreb-review para iti Board Exam. Ta saan laeng nga isu ti mangpadpadaan iti pannakaruarna. Dagiti gagayyemna. Dagiti kamaestraanna. Aduda. Dina laeng ammo no maasianda amin kenkuana, wenno talaga a kayatda met a makapasa tapno naan-anayen nga agbalin a maestra, wenno kayatda laeng a maammuan ti resulta tapno umsienda.

Nagit-it ti kawayan iti panagtugaw ni Madam Cresing. Makipagrikna met ti tugaw iti dagensen a sagsagbaenna. Wenno agriri ngata ta intupakna lattan ti agarup innem a pulo a kilo a dagsenna?

Nagduaanna ti nagtapaya. Adayo ti turong dagiti matana. Nagsainnek.

Napia laengen ta orasen ti panagdalus ken panagsibug kadagiti mulada. Pinaruarna amin nga adalanna itay. Imbaonna ida iti garden area a masakupan ti sectionna. Natudio met dagiti adalanna kenkuana. Nasingedda pay kenkuana. Saanda nga agalumiim nga umasideg nga agdamag kenkuana no adda parikutda.

Kasta ti nasayaat nga ubbing. Nasingpet, natudio, naanus ken nagaget, masansan nga ipalagipna.

Kas iti kinaanusmo, ma’am? Kasla nangngegna ita ti uni ni Euraclido ket ad-adda manen a dimmagsen ti barukong ni Madam Cresing. Pilio, naayam ken adda bengbengngegna ni Euraclido. Isu ti maysa a nakasuotan ti kinamaestrana, ket iti kaano man dinanto malipatan.

Inkidemna ket kasla limtaw ti ladawan ti superbisor a kinasaritada itay. Saan unay a nabayag ti panagtutungtongda iti opisina daytoy. Adda tallo a kakaduana a padana nga LSB. Daytay maysa, agbalinen a permanente. Isuna ken ti dua pay a kaduana, agpannurayda iti sumangpet a baro a teacher item.

“Hanabale ta dandanin ti resulta iti teacher’s board,” pakonsuelo ti superbisor itay. Sa sinango daytoy. “Madam Cresing, urayenta laeng ti resulta eksamen, ‘nia?”

Tumren ta tumrem lattan ti luana. Naimbag ketdi ta namedmedanna ket nakasungbat iti natalinaay.

Mabuteng payen a maturog ta kanayon nga agtagtagainep. Iti naminsan, pinabalonan kampay idi ni Maestro Cera iti sangagabsuon a labaan…