Apay a Nasken a Lagipentayo Dagiti Minataytayo?
“YANUSMONTO man nga ikararagan ti kararua ni lakayko, Father,” kinuna ni Manang Rosing (saanna a pudno a nagan) apaman a nakaasidegak iti ruangan ti simbaan. Inaldaw latta ti misa ditoy pagserserbiak a parokia uray ita a panawen ti COVID-19.
“Sangkamaysatayo a mangikararag iti agnanayon a panaginana ti kararua ni lakaymo, manang,” naimpasnekan a kinunak bayat ti panagturongko iti sakristia ta agrubuatakon a mangmisa.
Makalawas pay sakbay ti Nobiembre 2 a Piesta Dagiti Natay. Ngem adun dagiti agpakpakararag kadagiti minatayda. Maysa ditoy ni Manang Rosing. Maiparit ngamin ita a kaadda ti pandemia ti mapan sumuknal iti kamposanto tapno malisian ti pannakipulapol iti adu a tattao. Masapul a mayadayotayo iti daytoy makapatay a bayrus.
Ngem apay a nasken a lagipen wenno ikararagantayo dagiti minataytayo? Kasapulan kadi nga ikararagan dagiti kararuada kalpasan a pumusayda?
Mabasa iti maudi a paset ti kararag a “Mamatiak” a kunana, “Mamatiak met iti Santa Ina Iglesia Katolika, ti panagririnnanud dagiti sasanto, ti pannakapakawan dagiti basbasol ket addanto met panagungar ti bagi ken biag nga agnanayon. Amen.” (Apostle’s Creed a naipatarus iti Ilokano). Kadagiti kameng ti Simbaan Katolika, mamatida iti “panagririnnanud dagiti sasanto.” Dagitoy a sasanto, isuda dagiti nakagun-oden iti naan-anay a pannakadalus ti kararuada babaen ti panangsubbot kadakuada iti krus ni Apo Jesus ket addadan a makipagragragsak iti sidong ti Dios idiay langit. Isuda dagiti bunga ti sakripisio ni Apo Jesus. Isuda dagiti nakaibtur a nakikaysa iti panagrigrigat ti Mangisalakan. Saan laeng a dagiti binigbig ken pinagbalin ti Simbaan a sasanto a kas kada San Lorenzo Ruiz ken San Pedro Calungsod a dua a Filipino a sasanto ti maibilang kadagiti sasanto. Maibilang pay a sasanto dagiti nakagunod iti balligi a pannakadalus ti kararuada gapu iti saan nga agsardeng a panangikarkararagtayo kadakuada. Ngarud, maibilang a santo dagiti pimmusayen nga ipatpategtayo iti biag gapu iti kankanayon a panangikarkararagtayo iti agnanayon a panaginanada. Ita, nagun-oddan ti naan-anay a pannakipagragragsak idiay langit iti sidong ni Apo Dios.
Saantayo kadi nga umapal kadakuada a nakagun-oden iti agnanayon a ragsak ket addadan a makipagnanaed iti Dios idiay langit? Masapul nga umapaltayo. Ket gapu ta umapaltayo, masapul ngarud nga ikagumaanantayo ti agbiag a nasayaat ken makaay-ayo iti Dios tapno maikkantayo iti isu met laeng a gundaway a naited kadagiti sasanto nga addan idiay langit. Daytoy laeng ti pudno kakaisuna a tartarigagayantayo: ti makipagnaed iti Dios idiay langit. Mamatitayo met iti pannakapakawan dagiti basbasol tapno iti kasta, maikkantayo iti namnama a makagun-od iti agnanayon a biag a kas kadagiti sasanto. Daytoy ti gapuna a bayat nga agbibiagtayo ditoy a lubong, ikagumaanantayo ti agbiag a makaay-ayo iti Dios tapno addanto met gundawaytayo a mapan makikadua kadagiti sasanto gapu ta maymaysatayo a simbaan. Annaknatayo amin ni Apo Dios ket agkakabsattayo ken Kristo.
Ti balikas a “Simbaan,” saan nga agpatingga iti pasdek a gagangay a nabayagen nga ammotayo wenno lugar a kanayon a mapantayo pagkararagan. Ta kuna met laeng ni Apo Jesus, “Ta no sadino ti yan ti dua wenno tallo nga aguummong gapu iti naganko, addaak kadakuada sadiay” (Mat. 18:20). Daytoy ti Simbaan.
Ngarud, ti Simbaan, isu dagiti aguummong a tattao nga agkararag iti maymaysa a panggep iti Dios. Ti Simbaan isu ti bagi ni Kristo. Ni Apo Jesus ti ulo. Iti sadino man a pagtaengan nga agkarkararag dagiti kameng a maikaysa iti panunot, ayat ken panggep ti Dios, daytoy ti Simbaan. Ti Simbaan ket dagiti tattao nga addaan iti pammati iti maymaysa ken agnanayon a sibibiag a Dios nga addaan iti tallo a persona: ti Ama; ti Anak; ti Espiritu Santo a mangrimbaw iti amin a banag, lugar, oras ken tiempo.
Uray no addaantayo iti agrupsa a bagi, addaantayo iti kararua a namarkaan iti tanda ti krus babaen ti Sakramento ti buniag nga insungsong ni Apo Jesus. Tinagikuanatayo ti Dios babaen ti sakramento ti buniag. Yantangay kukuanatayon ti Dios babaen ti tanda ti Krus ni Kristo, ipalagip met laeng dayta a marka a saan nga agpatingga ti biagtayo ditoy aglabas a lubong. Mapantayto amin idiay langit a nairanta ken naisagana a pagtaengantayo nga immuna a napananen ti pangulotayo a ni Apo Jesus. Daytoy ti gapuna a bayat nga agbibiagtayo ditoy aglabas ken managbasol a lubong, ikarigatantayo koma ti agbiag a nadalus ken makaay-ayo iti Dios tapno makagtengtayto iti Paraiso a pagnaedantayo iti agnanayon kalpasan daytoy a panagbiag.
Adda dagiti eksperto iti teolohia nga agkuna nga adda nagkatlo nga estado ti Simbaan wenno ti Bagi ni Kristo. Isu dagiti sumaganad: Agdaldaliasat a Simbaan, Agladladingit a Simbaan, ken Nagloriaan a Simbaan.
Ania dagitoy? Ania ti pakainaiganda iti panagbiagtayo a kas Kristiano ken mamati iti biag nga agnanayon? Ania ti akem ti tunggal simbaan iti pannakaisalakantayo?
Uray no adu ti saan a mamati nga adda agnanayon a biag kalpasan daytoy naindagaan a panagbiag, saantayo koma maupay. Agtalinaed koma latta ti natibker ken sibibiag a pammati kadatayo iti kari ti Dios a mapantayto amin idiay langit kalpasan iti panagbiagtayo ditoy a lubong. Kuna ngarud ni San Pablo, “Ammomi nga inton marakrak daytoy kalapaw a pagnaedantayo, nga isu ti bagitayo ditoy daga, addanto balay nga ited ti Dios a pagnaedantayo idiay langit, balay nga isu a mismo ti nangaramid ken agpaut iti agnanayon” (2Cor. 5:1).
Pammatalged daytoy a mapantayto amin makipagnaed iti Dios idiay langit. Kasta met a pammasingked nga adda naikari a pagyanantayo idiay langit. Nga agkaykaysatayto amin, datayo a mamati iti maymaysa ken agnanayon a Dios.
Ngem kasano a matagikuatayo daytoy agnanayon a pagtaengan iti sidong ti Dios a Namarsua kadatayo?
Ket dagiti ipatpategtayo iti biag a natayen, kasano iti pannakadanonda iti daytoy a naikari a pagtaengantayo? Ania ti trabaho ti tunggal maysa kadagiti nagkatlo nga estado ti Simbaan iti pannakagun-odtayo iti agnanayon a biag?
Ti Agdaldaliasat a Simbaan
Asino man a mangbasbasa ita iti daytoy a salaysay, maibilang a kameng ti Agdaldaliasat a Simbaan. Datayo a sibibiag ken agbibiag iti daytoy aglabas a lubong ti maaw-awagan iti “Agdaldaliasat a Simbaan.” Bayat ti panagbiagtayo wenno panagdaliasattayo iti daytoy naindagaan a biag, kasla maysatayo a soldado a makirangranget kadagiti adu a kabusor. Sulisog ti kangrunaan a kabusortayo iti daytoy a lubong. Masapul nga ikagumaanantayo ti mangabak kadagiti adu a sulisog tapno iti kasta, makagtengtayto iti naikari a pagtaengantayo iti sidong ni Apo Dios--iti ap-apalantayo a pagnaedan ken pagragragsakanen dagiti sasanto.
Ania ngarud ti akemtayo bayat a makilablabantayo iti daytoy a panagbiag?
Ania man nga aramidentayo iti daytoy a lubong, adda pakainaiganna iti pannakagun-od dagiti adda iti “Agladladingit a Simbaan” iti agnanayon a biag. Agtultuloytayo ngarud a mangikarkararag iti daytoy Agladladingit a Simbaan-- dagiti natayen nga ipatpategtayo iti biag ken uray dagiti adda iti purgatorio nga awanen ti makalagip a mangikararag kadakuada tapno madalusan met ti kararuada ket magun-odda ti tinartarigagayanda nga agnanayon a biag.
Iti likudan dagiti adu a bambanag ken nagduduma a situasion a no dadduma, agsardeng wenno agsarimadengtayo iti panagdaliasattayo, ituloytuloytayo koma latta ti agbaniaga. Bayat daytoy a panagbaniagatayo nga agturong iti papanantayo--idiay langit—ditay koma liplipatan nga ikarkararagan iti agnanayon a panaginana ti kararua ti Agladladingit a Simbaan. Ditay koma agsarsardeng a mangikarkararag kadakuada ta agkakabsattayo ken Kristo. Datayo laeng nga Agdaldaliasat a Simbaan ti addan iti pannakabalin a mangikararag kadagiti amin a kararua iti Agladladingit a Simbaan. Awan ngamin ti kabaelanda a mangikararag iti bukodda a pannakaisalakan. Isu a datayo nga Agdaldaliasat a Simbaan ti mismo a mangtulong kadakuada tapno madalusan ti kararuada. Ket apaman a magun-odda ti naan-anay a pannakadalus ti kararuada, mapanda iti pagtaengan a kaikariantayo amin a tattao, iti pagarian ni Apo Dios idiay langit nga awagantayo iti Nagloriaan a Simbaan, ket isudanto met ti mangikarkararag kadatayo nga Agdaldaliasat a Simbaan.
Aw-awagantayo daytoy nga estado ti biag a pannakadalus ti kararua iti purgatorio. Saan a lugar ti makunkuna a purgatorio ngem estado ti panagbiag a pakadalusan ti kararua ti maysa a natayen. Babaen ti awan sardayna a panagsaksakripisiotayo nga Agdaldaliasat a Simbaan ken ti saan nga agsardeng a panangikarkararagtayo kadakuada, magun-odda ti naan-anay a pannakadalus ti kararuada. Kalpasanna, mapanda idiay langit a yan metten ti Nagloriaan a Simbaan.
Kas iti panangigunamgunam ti ina iti anakna a bugguan a nasayaat daytoy dagiti imana ken no kasapulan nga agdigos, aramiden ti ubing gapu ta kagapgapuna a napan nakiay-ayam kadagiti padana nga ubbing ta sumangodan iti panganan. Ngem gapu ta ubing pay unay, saanna a kabaelan a dalusan ti bukodna a bagi isu a tulongan ti ina. Dalusan a nasayaat ti ina dagiti kuko, baet dagiti ramay wennp dagiti ima ti anakna, wenno no kasapulan, digosenna nga umuna tapno nadalus a sumango iti panganan.
Kasta met dagiti adda iti Agladladingit a Simbaan. Gapu ta saanda a kabaelan a dalusan ti bukodda a kararua, trabaho ti agdaldaliasat a simbaan (datayo a sibibiag) ti mangtulong kadakuada tapno naan-anay ti pannakadalus ti kararuada babaen ti awan sardayna a panangikarkararagtayo iti kararuada.
Ti Agladladingit a Simbaan
Yantangay awanen ti kabaelan dagiti adda iti Agladladingit a Simbaan a mangikararag iti bukodda a kararua, kasapulanda ti tulong ti Agdaldaliasat a Simbaan tapno magun-odda ti naikari kadakuada nga agnanayon a biag. Yantangay pimmusaydan ket saandan a maikararagan ti bukodda a pannakaisalakan, ikararagan ngarud dagitoy ti Agdaldaliasat a Simbaan. Kas kinalkalikagumanda idi addada pay laeng iti Agdaldaliasat a Simbaan a makagteng
Daytoy laeng ti pudno a kakaisuna a tartarigagayantayo: ti makipagnaed iti Dios idiay langit.
ken makitipondanto iti Nagloriaan a simbaan, ngem saandan a magun-od dayta gapu ta pimmusaydan. Isu a datayo nga Agdaldaliasat a Simbaan ti kangrunaan a mangikararag kadakuada.
Iti pannakarambak ti Nasantuan a Misa, mairaman a maikararagan dagiti amin a natayen para iti manamnama a panagungardanto a gapu iti sakramento ti buniag, nairamanda iti ipapatay ni Kristo; mairamandanto met iti panagungar ni Kristo. Iti napasnek a panagkarkararag ken panangikarkararagtayo kadakuada, magun-od ti Agladladgingit a Simbaan ti naan-anay a pannakadalus ti kararuada ket makitiponda iti Nagloriaan a Simbaan idiay langit. Apaman a magun-od ti Agladladingit a Simbaan daytoy naindaklan a sagut nga agnanayon a biag, isuda metten ti mangikararag kadatayo nga Agdaldaliasat a Simbaan. Ita, ania met ti akem ti Nagloriaan a Simbaan?
Ti Nagloriaan a Simbaan
Agnaed ditoy Nagloriaan a Simbaan dagiti amin a nakagun-oden iti naan-anay a pannakadalus a kararua. Ti Nagloriaan a Simbaan isu ti pagnanaedanen dagiti sasanto a binigbig ken uray dagiti saan a binibigbig ti Simbaan. Isuda dagiti sinubbot ni Kristo babaen ti darana. Yantangay saanen a kasapulan ti pannakaikarkararag daytoy a Nagloriaan a Simbaan gapu ta nagun-odnan ti naan-anay a pannakadalus, isu ngarud itan ti mangikarkararag iti Agdaldaliasat a Simbaan. Isu a napateg unay ti panangilagip ken panangikarkararag kadagiti pimmusayen a kakabsattayo ken Kristo gapu ta maymaysa ti kalikagumantayo—ti manggunod iti agnanayon a biag.—O