SANGAARUY-OY A Batek

Ti Napalabas: Pinagawid ni Lagmani idiay Abra ni Mao. Nagawid met a dagus ni Mao. Naammuanna iti kabigatanna nga umay ul-ulien dagiti taga-Manabo ta naitanin. Nasakit ti nakemna ta iti panagriknana, kayat dagiti dadakkelna a maitulad kadakuada a naitani met idi ubbingda pay. Napanda nagpasiar kadagiti barkadana. Rabiin idi sumangpet ken nakainum pay. Iti kabigatanna, impakita dagiti dadakkelna ti banat ken batek nga inkuentas kano ni Marlon idi. Impasingkedna a tungpalenna ti tani, ngem agkasarto laeng inton makaturpos ken agtawen iti duapulo. Iti biang ni Marlon, nagawid manipud idiay Canada ta kayatna a makita ti nakaitanianna. Ngem dina nakasarita ta adda idiay Manila. Ninamnamana nga agkitada iti massayag ti kabagianda ngem dida nagkita. Napan da Marlon iti balay da Mao ngem nagsublin iti Manila ni Mao. Kinasarita ni Marlon dagiti barkada ni Mao ken dinawatna ti adres daytoy idiay Manila.

S(Maika-5 a Paset)

AAN a makatalna ni Mao. Alusiisen nga agtalinaed iti uneg ti bunggalo nga up-upaanna iti Krus na Ligas. Kasla saan a makaanak a pusa, kas pagsasao ti inana. Awan met kayatna a papanan.

Nakaenrolen. Makalawas pay sakbay ti klase ti summer. Pampanunotenna no agawid manen, ngem agtukiad ti riknana. Dina inaw-awagan dagiti barkadana ken dagiti dadakkelna. Dina met linuklukatan ti Facebook ken Messenger-na. Awan pay met awag wenno teksda kenkuana.

Manipud naggapu idiay probinsia, kasla napukaw a namimpinsan ti talinaay ti biagna. Nalaka a masair ken agsimron uray bassit laeng a banag. Mairamraman pay ni Nena, ti inaldaw a mangiluto kenkuana ken agasikaso iti balay. Saan nga stay-in daytoy. Makitegged laeng tapno adda nayon ti pagbasana. Rabii ti klasena.

Masuron unay kadagiti dadakkelna. Dina impagarup nga inkabil ni Lagmani ti upit iti uneg ti makoto wenno backpack-na agraman ti nabungon a kahita ti pendant a pasarabo ni Marlon kenkuana a dina inawat. Ti inana ti nangibaga a pendant a diamante ta isuda ti nanglukat. Sa laeng nasukalanna idi warwarenna dagiti linaon ti makoto tapno agidalimanek iti aparador.

Inkabilna iti maysa a paper bag ket indulinna iti matulbekan a kabinet iti kuarto a dina pay pulos linukatan wenno sinirip man la koma ti kargana. Imbagana la ngaruden nga idulinda, inlibasda pay laeng nga impisok iti makotona. Ania pay la ti kayatda ket immannugot la ngaruden iti kayatda a di man la nagkedked?

Nagsanamtek. Agung-unget ti riknana. Mariknana payen ti agbabawi. Ngem awanen ti maaramidna. Inannugotnan ti danon. Ita ti aldaw a panagsasaritada. Napardas unay ti panagdesisionna, napardas met ti ipapanda idadanon. No naikkan koma iti gundaway nga agpanunot, dinawatna koma a maitantan ti pannakapasingked ti banat. Kalpasan koma nga agturpos iti kolehio ti idadanonda. Ngem ania pay ket napasamaken. Inalistuanda metten ti napan nakitulag.

Daytoy met a Marlon, nagsubli pay laeng iti kadaanan a wagas idinto nga agnaed la ngaruden iti sabali a pagilian a kabaruanan dagiti ug-ugali! No ania ket ti kayatna a paneknekan. Nakaub-ubingda pay unay. No ania ti kamkamakamenna. Masikoran unay. Nagrubuat. Mapan laengen iti mall. Inawaganna ni Freddie iti kabigatanna. Dati a kaeskuelaanna ni Freddie ngem nag-shift iti Accountancy. Isu ti kanayon a kaay-ayamna iti tennis. Intsik ti inana a negosiante, taga-Masbate ti amana nga opisial ti polis. Nagtulagda nga agkitada iti court iti alas kuatro iti malem. No asino ti maabak, isu ti agbayad iti pangrabii. Asideg laeng ti balayda, idiay laeng Sikatuna Village.

Nagtarus ni Freddie iti Krus na Ligas. Nagnagnada a nagturong iti pangadaywen a tennis court. Ngem addan nadanonda nga agay-ayam. Babai ken lalaki. Nagtugawda iti sementado a tugaw, namrayanda a binuya ida. Nalaingda.

“’Ton bigattan nga ag-tennis. Kaduaennak laengen diay gym,” kinuna ni Mao idi matektekan nga agur-uray iti pannakasublatda iti court. Pasaray mapan agay-ayam iti Karate club idiay Cubao no di agay-ayam ti tennis. Pagpalabasanna iti oras. Inaldaw a mapan ta awan met sabali nga aramidenna bayat ti panagurayna iti panangrugi ti klase.

“Sika laengen ti mapan,” inkedked ni Freddie. “Ania ti aramidek sadiay? Buyaenka nga agibalda’t tao, agkugtar ken dumanog? Saanko a kursonada ti karate ken judo. Saan nga agsakit ti bagbagim ‘ti kasdiay a kadagsen ti araramidenyo? Ania, aya, ti pagkasiksikoram? Naggapuka la ‘diay Abra, nagbaliwen ti disposisionmo. Adda problemam?”

Naanus ni Freddie. Manipud nagkaeskuelaanda, nasingeddan nga aggayyem. Kas kenkuana, naanep nga agbasa. Adu ti mangipapan nga agnobioda. Ngem awan ti kasta a relasionda.

“Sumublatkayon. Aginanakami pay,” kinuna ti lalaki idi mapan piduten daytoy ti bola iti asidegda. Nagtarus iti yanda nga agtugtugaw. “Siak gayam ni Oliver. Ti kaduak, ni Ginia,” inyam-ammona.

“Freddie… ken ni Mao.” Dinakulap ni Freddie ni Oliver ken intudona ni Mao a kaabayna.

Nairut ti panangdakulap ni Oliver ken ni Mao. “Nice to meet you, Mao.” Pinayapayanna ti kaduana. “Kabsatko. Agbasbasa met laeng ditoy. College of Economics.”

Natayag a napudaw ngem saan met a mestiso ni Oliver. Malasin a kanayon nga agehersisio ta napintas ti pammagina. Awan madlaw a tabana. Pangatiddogen ti buokna nga agapsay iti rupana ngem inggalut ti headband tapno di malingdan dagiti matana.

Insuot ni Oliver ti dekolor nga anteohosna idi agtugawda iti sementado a bangko. Pasaray apirasenna ti bangbangir nga aritosna a gumilap no maisarang iti init a makalusot kadagiti bulong ti kayo iti aglawlaw. Original.

Di ipadpadlaw ni Mao a pasaray tingitingenna ni Oliver. Nadlawna ti bangbangir nga aritosna itay sangsangpetda.

Natayag met laeng ti kabsat ni Oliver ngem nakuttong. Bunga siguro ti dieta. Kasla kadagiti modelo a mabuybuya iti TV. Ngem nasalun-at met ti morena a kudilna. Agkaruprupada nga agkabsat. Kasla napimpino pay ti kudil ni Oliver.

Binuybuya met da Oliver ida nga agay-ayam.

“Ania iti panagkunam?” kinidag ni Oliver ti kaababayna.

“First impression: snob. Ken agung-unget nga agayayam. Kitaem, ne.” Pinarimriman ni Ginia ti balasang. Nakaanteohos met laeng iti dekolor.

Palpaliiwen met ni Oliver ni Mao. Agresibo apaman a naka-warm-up. Masmasdaaw met ni Freddie ta saan a kasta a dati ti panagay-ayam ni Mao. Nalaing iti tennis ni Mao ken adda disiplinana. Saan a darasudos.

“Ania ti mapaspasamakmo, agung-ungetka?” Dinillaw ni Freddie idi aginnawatda ti bola iti yan ti net. “Sayaatem, a, met.”

Dengdenggen dagiti agbuybuya kadakuada ti sasawenda.

“Agim-imagine-ka, Freddie,” insungbat ni Mao. Kinapudnona, dina met maawatan ti riknana. Kasla pagpupudotanna ti bola ken raketa. Saan a makarelaks a kas panggepna. Aglalo ket madlawna nga isu ti kitkitaen ni Oliver. “Sorry...”

“Umun-unakamin, guys! Till next time.” Nagpakada ni Oliver idi makainanada ken Ginia. “Let’s play double next time.” Inapirasna manen ti bangbangir nga aritosna.

“Dinaka nalasin.” Nagpayapay met ni Ginia idi tumakder. Kimpet iti takiag ti kabsatna. “Wenno talaga a dinaka ‘napansin’ idi agsabatkayo iti batog ti up-upaanna a balay? Inur-uraymo pay a rummuar, ha.”

“Malasinnak ngarud ket dina met ipagpagarup a napanko kinita ti yanna.” Nagkatawa ni Marlon a nagpammarang nga Oliver. “I love her. Sure of it, very much.”

“Masukalandaka laeng, manong, a sika ni Marlon, diak la ammon.”

“Saanak nga agawid agingga a dikam agam-ammo.” Intayag ni Mao ti raketana idi agpayapay iti yanna ni Oliver. Kasta met ni Ginia. Nagnagna dagitoy iti igid ti kalsada a mapan iti nakaiparadaan ti puraw nga SUV nga adayo bassit iti batog ti tennis court. Namindua a tinaliaw ni Mao. Kasla pamiliar kenkuana ti lugan gapu iti initial nga MO iti likud.

“Ania ti kaipapanan daydiay initial ti luganda?” Inamad ni Mao ken ni Freddie. “Nagdekket a capital letter MO, sinanggol ti takiag.”

“Adda nakitak a kasta a lugan ‘diay Abra. Diak malagip no kaano.”

“Diak nadlaw,” insungbat ni Freddie. “Ken ita la a makitak dagidiay ditoy tennis court ti kampus. Crush-mo ni Oliver? Conscious-ka la unay kenkuana. Madlawko pay met a buybuyaennaka. Naganteohos pay iti nangisit tapno di madlaw a sika ti kitkitaenna. Rumbeng a sayaatem ti agayayam tapno ma-impress.”

“Kunak manen a nabaknang ‘ta imahinasionmo.” Nagngayemngem ti balasang.

“Saan kadi? Wenno nag-break-kayon sa met ken ni Indo

Ket nagam-ammo da Mao ken Oliver…

sakbay ti bakasion. Adda met sabali a kakuykuyognan. Isukatmon ni Oliver.”

“Babairo daydiay ‘su a saanko a seriosoen. I’m already engaged to be married on my twentieth birthday,” impalgakna.

Nagturong ni Mao iti sementado a bangko. Nagtugaw. Nagsikkawil. Intumokna dagiti sikona iti tumengna ket tinapayana ti mugingna.

“Congratulations! Yam-ammom kaniak, a, ta dinak ket pagimonan.” Sinurot ni Freddie ket nagtugaw met iti abayna. “Saan a kasta ti itsura ti engaged to be married. Kasla awitmo metten ti sibubukel a lubong.”

Nagkatawa ni Mao a nangtapik ti abaga ni Freddie. Inukasna ti sikkawilna.

“Saan, aya, a crush-nak?”

“Ania a crush? Mabutengak kenka tapno ammom! Dayta la tayagmon, maabakakon. Tennis laeng ti pagtugmokan dagiti riknata. Agtagtagainepka!” Nagmusiig ni Freddie. “Dika pay maawis a rummuar ti rabii, uray no simple laeng a panaginum iti night club.”

“Sige man, padasentanto ‘ton maminsan. Saanak pay a nakauneg ta dinak met piliten.”

“Kasano a pilitenka ket ipagarupmo met a mamantsaan dayta dayawmo no sumrekka iti klab? Ngem adda ammok a papananta. Napipintas dagiti dancers sadiay. Ubbingda. Nagtatayagda.”

“Sika laengen ti mapan. Ania ti panangipagarupmo kaniak, tomboy?”

“Awisenta da Oliver ken Ginia. Crush-ko ni Ginia.”

“Nataytayag pay ngem sika.”

“Uray pay. Seksi ti lunglung-ayna ken panagsasaona. Kasla Hawayana. Ma-imagine-ko no agsala ti hula. Wow!”

“Sayaatem ngarud ti agarem bareng no makursonadaannaka met.”

“Kasanoka ngaruden? Nagsapaka a makiasawa. Baka alaennaka idiay Canada. Sadiay nga agtrabahoka. Nasaysayaat no sadiay siguro nga ag-masters-ka wenno agpamiliakayo a dagus…”

“What? Agtrabahoak, ken ituloyko ti agbasa. Bay-am pay ti aganak! Makatubeng ti ubing iti wayawayak.”

“Kunam la dayta ta dimo ay-ayaten ti mangasawa kenka. Sabagay, no dikay agkinnaawatan, mabalin met ti agdiborsio.”

“Maysa pay, awan panggepko a mapan iti sabali a pagilian, ammom met dayta a panirigak iti biag. Sociology ti innalak ta ditoy Filipinas nga agyanak. Medical koma ti kursok no panggepko ti ag-abroad.”

Intultuloyda ti nagsarsarita bayat ti panagtugtugawda. Kasla limmag-an ti panunot ni Mao nga adda nangyebkasanna kadagiti panagduaduana iti pangngeddengna nga agtungpal iti tani.

“Agyamanak, Freddie, ta maawatam dagiti mapaspasamak kaniak.”

“Kinapudnona, saanko a maawatan dagita a tradisionyo. Ngem nasayaat met, a, no nakatulongak kenka.” Iniggaman ni Freddie ti dakulap ni Mao. “Ibagam latta no kasapulannak.”

Mayaten ti rikna ti balasang. Nayaw-awanen ti dina maaw-awatan a riknana. Intuloyda manen ti nagay-ayam.

Nagluganda iti dyip nga Ikot ti rutana a mapan iti Philcoa idi maumada nga agay-ayam. Mapanda mangan idiay Jollibee. Inkissiim ni Mao ti puraw nga SUV idi