Idi Un-unana a Panawen

IDI un-unana a panawen, adda maysa nga ina a natay ti asawana ket nabati kenkuana ti ubing pay nga anakda a lalaki nga agtawen iti lima. Iti maysa nga aldaw nga awanen ti makanda, kinuna ti ina, “No adda koma pay laeng daydi amam, saanta koma nga agbisin ta nalaing a mangnganup.”

“Ay, nalaka laeng ti aganup, ina,” kinuna ti ubing ket napanen iti kabakiran. Nagaramid kadagiti palab-og ket iti kabigatanna, nakatiliw ti maysa a palab-ogna iti sunggo.

“Dinak al-alaen ta subadakto ti kinaimbagmo kaniak inton kasapulam,” kinuna ti sunggo.

Naasian ti ubing iti sunggo ket pinaruk-atanna ti sunggo.

Nakaala met ti sabali a palab-ogna iti tigre. “Dinak al-alaen ta subadakto ti kinaimbagmo iti masanguanan nga aldaw,” kinuna ti tigre.

Naasian met ti ubing iti tigre ket pinaruk-atanna daytoy. Nakaala met ti sabali pay a palab-ogna iti beklat. “Dinak al-alaen ta subadakto ti kinaimbagmo kaniak inton madandanonan ti panawen,” kinuna ti beklat. Pinaruk-atan met ti ubing ti beklat.

Dagiti sabali a palab-ogna, nakaalada iti dadduma pay nga ayup a kas iti alingo, ugsa, ken abuyo. Inyawidna dagitoy ket gapu iti kaadu ti naanupanna, inlako ken immaroda dagiti dadduma. Isu nga adun ti bagas ken maisda ta dagitoy ti nakaisukatan dagiti pindangda a karne ti ugsa ken alingo.

Idi dandanin maibus dagiti taraonda, napan manen nagaramid ti ubing kadagiti palab-og iti kabakiran. Idi mapanna kitaen dagiti palab-ogna iti kabigatanna, anian a siddaawna ta maysa a lakay ti napalab-oganna.

“Pangngaasim ta ruk-atannak,” kinuna ti lakay iti ubing. “Agsubsubadakto iti masanguanan nga aldaw.”

Isu a rinuk-atan ti ubing ti lakay.

Napan kinita ti ubing dagiti dadduma a palab-ogna ngem awanen ti napalab-oganna nga ayup.

Isu a nagawid nga awan nayawidna nga ayup a partienda a kas taraonda nga agina.

“Mabalin a naibusen dagiti ayup iti kabakiran,” kinuna ti ina.

“Ilutuannak man ngarud iti pito a bibingka manipud iti nabatbati pay a mais, ina, ta innak man iti sabali a kabakiran,” kinuna ti ubing.

Isu a nagluto ti ina iti pito a bibingka nga inkargana iti bay-on. Innala ti ubing daytoy agraman ti pana ken gayang daydi amana.

Ngem uray iti sabali a kabakiran, awan ti nasarakan ti ubing nga ayup. Naibusna payen dagiti balonna a bibingka.

Intugawna iti sirok ti maysa a kayo ta napalalon ti bisinna. Idi pagam-ammuan, adda nagkaruskos iti kayo ket nakitana ti maysa a sunggo.

“Malasinnak kadi?” kinuna ti sunggo.

“Saan,” kinuna ti ubing.

“Siak daydi pinaruk-atam a sunggo. Ket ita, tungpalek daydi karik a subadak ti kinaimbagmo. Isu a ditoyka laeng ta inka yalaan iti kanem,” kinuna ti sunggo idi makitana ti kasasaad ti ubing. Idi agsubli daytoy, adun ti awitna a naluom a saba. Idi maitedna dagiti saba iti ubing, pimmanaw manen ti sunggo ket idi agsubli, addan awitna a sangamalabi a danum.

Idi mabsogen ti ubing, nakipinnakadan ken ni sunggo. “Agingga iti panagkitata manen,” kinunana iti sunggo.

Ngem iti di nagbayag, narikna manen ti ubing ti bisinna. Isu met a masabatna ti maysa a tigre.

“Ubing, malasinnak kadi?” kinuna ti tigre. “Saan,” kinuna ti ubing.

“Siak daydi tigre a pinaruk-atam. Ket ita, tungpalek daydi karik a subadak ti kinaimbagmo. Isu a ditoyka laeng ta inka yalaan iti kanem,” kinuna ti tigre idi makitana ti kasasaad ti ubing. Idi agsubli daytoy, addan abuyo nga awitna. Adda pay apuy a kargana. Tinuno ti ubing ti abuyo ket idi mabsogen, nakipinnakadan iti tigre.

“Ay, nalipatak ti imminum!” kinuna ti ubing, ket nagsapul iti bubon a pangalaanna iti inumenna. Idi makadanon iti asideg ti maysa a dakkel a purok, nakakita iti maysa a bubon.

Ngem adda maysa a beklat a mangbambantay iti bubon. “Dinak kadi malasin?” sinaludsod ti beklat iti ubing. “Saan,” kinuna ti ubing.

“Siak daydi beklat a pinaruk-atam,” kinuna ti beklat. “Ket ita, tungpalek daydi karik a panangsubadko iti kinaimbagmo.” Ket intakuanna ti ubing iti inumenna. Ket idi agpakadan ti ubing, kinuna ti beklat, “Itedmo kaniak ti bay-onmo ta kargaak kadagiti mabalin a masapulmonto iti kaaddam iti dakkel a purok.”

Inted ti ubing ti bay-onna iti beklat ket adda dagiti inkarga ti beklat iti bay-on ti ubing a sumagmamano a kuentas a balitok ken pirak. Kalpasanna, nagpinnakadadan.

Idi makadanon ti ubing iti sungadan ti dakkel a purok, asino ti nasabatna no di daydi lakay a rinuk-atanna iti palab-og? Inawis ti lakay ti ubing iti balayda ket kaduana ti asawana, sinangailida ti ubing.

Idi namnamaenna a saan a kitkitaen ti ubing, daras a pimmanaw ti lakay ket napan iti balay ti pangulo ti purok.

“Napateg a Pangulo,” kinuna ti lakay. “Adda sangailik nga ubing nga addaan iti kuentas a balitok ken pirak. Kinunana nga inted kenkuana ti maysa a beklat nga agnanaed iti bubon iti sungadan ti purok. Ngem iti panagkunak, daydiay nga ubing ket isu met laeng ti beklat a nagtagilanga a tao. No makastrek daytoy iti purok, amangan no sidaennanto amin a tattao ditoy.”

Pinatiliw ngarud ti pangulo ti purok ti ubing ket imbilinna ti pannakabitay ti ubing iti sumaruno a kabus. Kinunana met iti lakay a gapu iti panangipulongna kenkuana iti beklat a nagtagilanga a tao, pagbalinennanto daytoy a maysa kadagiti panglakayen ti purok ken kukuananto payen dagiti kuentas a balitok ken pirak. Anian a ragsak ti lakay.

Ngem iti rabii a pannakabitay koma ti ubing, nagparang ti beklat dina metten sinaan ti lakay.

“Kunam a daytoy nga ubing, isu met laeng ti beklat. Ngem ania dayta beklat a dina met kayat ti pumanaw iti yanmo?” sinaludsod ti pangulo iti lakay.

Sakbay a makasungbat ti lakay, kinuna ti beklat, “Ti kinapudnona, Napateg a Pangulo, daytoy nga ubing a panggepyo a bitayen ita a rabii, isu ti nangisalakan kaniak idiay kabakiran. Saan laeng a siak ti insalakanna no di pay ket ti maysa a tigre ken maysa a sunggo. Gapu iti inaramidna, sinubadanmi ti kinasayaat. Uray pay daytoy a lakay, bayat ti kaadda daytoy iti kabakiran, insalakan met ti ubing. Naammuak amin dagitoy ta impadamak kaniak dagiti insekto nga agnaed iti kabakiran.”

Iti naammuanna, kinuna ti pangulo ti purok iti lakay, “Maysaka a tao a nakautang iti naimbag a nakem iti daytoy nga ubing ngem ania ti insubadmo? Naim-imbag pay dagiti ayup ta ammoda ti agsubad iti utang a naimbag a nakem. Imbabainmo dagiti tattao.”

Ket pinaruk-atanda ti ubing ket imbilinna nga iti dayta met laeng a kanito, bitayenda ti lakay.

Nagsubli ti ubing iti yan ti inana ket intedna kenkuana dagiti kuentas a balitok ken pirak. Inlakoda dagitoy ket nagbiagdan a sinanam-ay.—O