Angkel DOK

Ti Napalabas: Kayat ni Manang Tina nga armen ni Angkel Dok ni Ma’am Elaine, ngem yar-arit met ni Jigo a kaanakanna iti nauubbing a kas kada Eula ken Angel. Impadamag ni Manang Tina ti kinapinget ni Ernie nga agarem ken ni Ma’am Elaine. Kayat ni Angkel Dok a maammuan no pudno daytoy ket napan idiay eskuela. Nagsarangda ken Ernie ket inyam-ammo ni Ma’am Elaine ken ni Ernie a kas nobiona. Nagbakasion ni Ma’am Elaine. Impagarup ni Angkel Dok a saanen nga agsubli. Ngem dimteng ni Elaine a kaduana dagiti dadakkelna. Iti kamaudiananna, naibaga met laeng ni Angkel Dok ti ayatna ken ni Ma’am Elaine. Dinanon da Angkel Dok ni Ma’am Elaine ket inkeddengda nga iti lugar ti nalalakian ti pakaangayan ti kasar.

(Maika-28 a Paset)

INITA ni Manang Tina ti relona. Agalas onse gayamen. Isu pay laeng ti pannakalagipna a dida pay natinong ti petsa ti kasar da Angkel Dok ken Elaine. Sinangona da Lakay Islao.

K“Sakbay a mangaldawtayo, tinongentayon ti petsa ti kasar,” kinuna ni Manang Tina. “Ditoyen a mangaldawtayo, abalayan!” Kinitana ni Lakay Idiong.

Sumamayen ti nainum ni Lakay Idiong ngem nakigtot iti nangngegna. Agsangaili? Agsangaili a saan a nakasagana? Malagipna manen daydi panagikarkarona iti arado ken raep. Ala, nalaglag-an laeng no kayatda nga ilabay ti digo ti sardinas ta mabalinna ti umutang dita tianggi ni Lakay Andro. Kasanon no mapilitan a mapan umuraga idiay ili?

Naimbag ta nadlaw ni Manang Tina ti reaksion ni Lakay Idiong. “Addan nakasagana a pangaldawtayo. Insaganami itay parbangon. Mapanto alaen da amada,” kinunana. Ginaw-at ni Lakay Islao ti dakkel a kalendario nga addaan iti posision ti bulan iti adigi. Sinaklotna ti kalendario, dinilpatanna ti tanganna ket sinapulna ti agdama a bulan ta di man la nalapgisan ti kalendario. Simrek met ni Elaine iti kuartona. Addan iggemna a kalendario idi rummuar. Inabayna ni Angkel Dok.

Adda nalagip ni Manang Tina. Kinitana ni Lakay Idiong. “Adda lunariom, abalayan?” kinunana.

Napitpit ti isem ni Lakay Idiong. “Adda, ‘balayan, ngem nalipatak ti nangisaluketak idi kinonsultak iti naudi a panagipakatko iti banniit,” kinunana.

Kinidag ni Manang Tina ni Lakay Lito. Naawatan met ni Lakay Lito ket nagpakada a dagus.

“Inton agtapus ti umay a bulan ti isingasingko a petsa ti kasar,” kinuna ni Lakay Islao. “Agawidkami pay ken bumaket tapno mabagaanmi dagiti kakaarruba.”

“Asidegto unayen ti panaglukat ti klase, abalayan,” insungbat ni Manang Tina. “Kitaentayo no adda napintas a petsa ti panagkasar iti bulan ti Mayo. Atiddog metten a panagsagana ti sibubukel a bulan ti Abril.”

Isu met a lumaem ni Lakay Lito. Adda iggemna a naingpis a pirpir a pagbasaan. Inyawatna daytoy ken ni Manang Tina. Ngem sakbay a maukrad ni Manang Tina ti pagbasaan. Nagmuregreg.

“Ne, saan a ‘tay lunariok daytoy, a!” “Ginatangko idi idiay ili dayta. Kasla lunario met laeng,” insungbat ni Lakay Lito.

“Mabiit laeng, ‘balayan,” kinuna ni Lakay Islao. “Maikamakam ngata dagiti sastre ken modista dagiti padaittayo no ababa unay ti tiempo? Ispagarigan, ti amerikanak ken terna ni baket!”

Kinita ni Manang Tina ni Elaine. Limmabaga ni Elaine. “Alla, grande, aya? Simple laeng ti kayatko a panagkasar,” kinuna ni Elaine. “Barong kadakayo, bestidonto lattan ken ni nanang.”

Kinudkod ni Lakay Islao ti ulona. Isu met nga itag-ay ni Manang Tina ti imana.

“Ania ti makunayo no petsa otso ti Mayo ti kasar?” kinuna ni Manang Tina. “Napintas ti ibagbagana ditoy iti daytoy a petsa. Denggenyo.” Minuregreganna ti pagbasaan. “Nagasat a numero. No isuratmo ti numero otso, agpangato ti kur-it, banag a kasungani ti dadduma a numero. Kunana, natunos dagiti aglantip iti daytoy nga aldaw. No adda man umapay a problema iti relasionda marisutda a dagus. Saanda man a bumaknang iti aglaplapusanan, saanda met a maaw-awanan ket adu a tattao ti inda matulongan…”

“’Gurayka, ‘balayan. Kitaem man daydiay pannakayanakko,” kinuna ni Lakay Islao. Imbagana ti bulan ken petsa.

Nagtanamitim ni Manang Tina. Makais-isem a nangpasuli ken ni Lakay Islao sa binasana ti naimaldit iti babaen ti petsa nga imbaga ti naud-udi.

“Di maibalakad ti panagkasar iti daytoy a petsa ta pagbalinen ti lalaki a tukmem ti asawana. Nauneg pay ti imut-imutna ket in-inumento ti babai ti luana…”

Nagkiet ni Lakay Islao iti nangngegna. Kinitana ni Baket Asiang. Nabainan idi sabten ti libbi ti baketna.

“Nabaludbod ketdi ti maimula iti daytoy nga aldaw isuna laeng ta naeppes ti dawa ti pagay…” “Huston, ‘balayan! Mayo otso ngaruden!”

“Sinno ti pampanunotenyo a ninong ken ninangyo?” Pinagsinnublat a kinita ni Manang Tina da Elaine ken Angkel Dok.

Nagkinnita da Elaine ken Angkel Dok.

“Ti mayoryo, ti bisena ken amin a konsehal tapno klas ken makomparik amin ida!” insampitaw ni Lakay Islao.” Amin a malagipyo a kabaelanna ti agregalo ilistayo sa bagaanyo. No adu ti ninang ken ninongyo, ad-adu met laeng ti regalo a maawatyo!”

Nagkiet ni Manang Tina iti nangngegna idinto a limmabaga ni Elaine. Nagkinnita met da Angkel Dok ken Lakay Lito.

“Alla, ni tatang met, ti la sasawenna. Saan met a ti kaadu ti regalo ti gapuna no adu ti alaem a ninong ken ninangmo. Kayatna a sawen a pagtaltalkam unay ida,” insupiat ni Elaine.

Napitpit ti isem ni Lakay Islao. Kinitana ti galon a naipatugaw iti palangka. Nasiputan ni Daris ket siaalisto a nangtuyag iti baso sa inyawatna ken ni Lakay Islao. “Refill, abalayan!” kinuna ni Daris.

Kinita ni Angkel Dok ni Lakay Lito. “Sika ti maysa, kayong. Ni Edison ti maysa ta isu ti am-ammok dita ili ken naimas ti halohalona. Ni kapitan pay.”

Nagmusiig ni Lakay Islao. “Awan man la ti adda iti poder? Tapno adda pagpasigan no adda kayat?” kinunana.

“Allapo! Huston, tatang, kababain kada ma’am!” Saanen a nakateppel ni Elaine ket naitupakna ti kanawan a dapanna iti suelo.

“Okey lang, Elaine!” inkatawa ni Lakay Lito. Kinitana ti relona sa sineniasanna ni Manang Tina. “Mapankam agipapudoten, inada!” innayonna.

Tinung-edan ni Manang Tina ni Lakay Lito sa pinagsinnublatna a kinita da Elaine ken Angkel Dok. “Umasidegkayo ta pagsasaritaantayo ti kawesyo,” kinunana.

Tinung-edan ni Angkel Dok ni Elaine. Siaalisto met a timmakder ni Elaine ket nagkanabtuog manen ti barukong ni Angkel Dok. Kasano ngamin ket dina met magawidan a di kitaen dagiti mangaw-awis a luppo ni

Maraisem ni Elaine a nangdilat ken ni Angkel Dok. Nagilad. “Patayem ‘ta silaw,” kinunana sa nagkumot.

Elaine a binegkes ti leggings-na. Nalagipna la ket ngarud ti pinullo a tawen a panagsalimetmetna saan laeng a ti natgedanna no di pay ket ti pigsana. Akuenna, dakkel a karit kenkuana ti panangsippayot ti maysa a balikbayan iti umuna a babai nga inay-ayatna. Madanonto ti husto a panawen, inton addanto metten kuartak, kinunkunana iti bagina. Ngem akuenna met a nakatulong kenkuana a nagteppel ti impadamag ti katrabahuanna a natay a nakabayog ti banderana kalpasan ti maysa a rabii a panagpapasna iti ragsak.

“Kontakek ni Helen no malmalem ta mapankay kumita iti tela a daitenna a trahem no bigat,” kinuna ni Manang Tina ken ni Elaine. “Adda payen nadait idiay Natalia’s.”

“Diak kayat ti trahe, ma’am. Simple laeng a bestido ta simple laeng a seremonia ti kayatko a panagkasarmi,” kinuna ni Elaine.

Kinita ni Elaine ni Angkel Dok. “Ania, mapantay idiay Aparri no bigat?” kinunana.

Ngem kasla awan ti nangngeg ni Angkel Dok. Maraisem ketdi a mangmulmulengleng ken ni Elaine. Kasano ngamin ket kasla ketdin adda dalluyon ti dumuldulno nga atab iti sabangan iti barukongna a mangikalkalbit iti di agpabatubat nga essem.

Nagkinnita da Elaine ken Manang Tina. Kiniddayan ni Manang Tina ti ip-ipagenna.

“Manong, mapantay idiay Aparri no bigat ta—” Saan a naituloy ni Manang Tina ta kasla ketdin nabaringkuas a

matmaturog ni Angkel Dok.

“A, wen! Mano ti plete iti roundtrip idiay Tuguegaro?” Nagkatawa ni Angkel Dok.

Pimgaak la ket ngarud da Elaine ken Manang Tina. “Dita laeng, Aparri, manong. Adun ti tagilako dita a napintas a tela ken bestido ken dadduma pay a kawes a para iti espesial nga okasion,” inlawlawag ni Manang Tina. “Mano ngata ti magasto?” sinaludsod ni Angkel Dok. “Depende iti tela. No para simple laeng a kasar, nalaklaka met laeng. No nagarbo, kababaan ti ten thousand. Kalainganna ti twenty. Adda pay fifty thousand, plus modista. Depende kadakayo,” insungbat ni Manang Tina.

Nagmulagat ni Angkel Dok. “Ket no maminsan met la a mausar!”

Nagkatawa ni Manang Tina. “Maminsan met la ti panagbalasang, manong!” insungbatna.

“Kua, ma’am… ‘tay kasimplean laengen,” kinuna met ni Elaine. “Adda edadmin. Saanmin a sapulen ti nagarbo a panagkasar. Gastuenminto laengen iti sabali a kasapulanmi.”

Limmukay ti panaganges ni Angkel Dok. Beinte mil? Agasem a kettangko a nangtegged iti dayta, nakunana iti unegna.

“Ania, inton bigat, manong?” sinaludsod ni Manang Tina.

Nagtung-ed lattan ni Angkel Dok. Pinerrengna ni Elaine. Ket addayta manen ti dalluyon ti atab iti barukongna. ket kunam la no kanayon a makadungdungsa. Puraw met ti goma a sapatosna.

“Pogi pay laeng ni manong!” kinuna ni Manang Tina. “Mano ti budget-yo? Kitaenyo ni Helen idiay waiting shed dita Palagao. Saanakon nga umay!”

Insenias ni Angkel Dok dagiti ramayna.

Inipig met ni Lakay Lito ti kayongna idi agturongen daytoy iti ruangan. “’Tay kunakon, bayaw, saan a dakes no ag-road test-ka tapno ammom ti saksakbayam!”

Immisem ni Angkel Dok. Tinaldiapanna ni Manang Tina iti tawa a kumitkita met kadakuada. Isu met a sumardeng ni Jigo iti batogda.

“Enjoy, ‘lo! No kayatyo ti aginana sakbay nga agawidkayo, agpaitulodkay’ laeng iti traysikel!” inrungiit ni Jigo.

Nadatngan ni Angkel Dok ti traysikel ni Celing nga agur-urayen iti batog ti ruangan da Elaine.

“’Pagisu, umayakon, kuna ni ma’am,” impasabat ni Celing.

Iti balay, itay pay a nakarubuat ni Elaine, ngem igawgawid ni Baket Asiang nga umulog. Kunanto pay ket dagiti kakaarruba a kamkamatem ni Angkuan no mapanka aguray idta traysikel, kinuna ni baket. Isu a no kuan, tuman-aw ni Elaine amangan no agur-urayen ni Angkel Dok iti traysikel.

“Dika kumkumpet iti takiagna no magmagnakayo,” kinuna ni Baket Asiang. “Kunanto ket dagiti labid a kasla nakakapetka a tekka.”

“Rukodem man ti abagak bareng adda makitam a sigud a dait nga amerikana,” kinuna met ni Lakay Islao.

“Adu, a. Dayta la agkiwar ken agbiding iti ukay-ukay!” inlibbi ni Baket Asiang.

Madamdama pay, nagbosina ni Celing. Dinardaras ni Elaine ti timman-aw. Addan ni Angkel Dok iti ruangan.

“Mabiit lang!” kinuna ni Elaine. Napan iti sango ti sarming ti aparador. Inammimianna dagiti bibigna sa nagpusipos.

“Nagpintaska, anakko. No apay ketdi a nauraymo pay la ni Angkuan a mangasawa kenka!” Kasla mabekbekkel ni Baket Asiang a mangisursurot iti panagkitana ken ni Elaine.

Pagattumeng a shorts a maong a pinarisanna iti puraw a labong a tisert ti suot ni Elaine.

“Mapankamin!” kinuna ni Elaine ket insakbatna ti bagna. Maikawalon iti agsapa.

“Hangka makikibkibin. Dikay pay nagkasar!” impakamat manen ni Baket Asiang.

Nadatngandan ni Helen iti waiting shed nga imbaga ni Manang Tina. Saanda met a naktangan a naguray iti paglugananda a multicab nga agpa-Aparri. Kalpasan laeng ti nasurok a duapulo a minuto, sumsumrekdan iti ili ti Aparri a sentro ti komersio iti amianan a daya nga ungto ti Cagayan.

Maikawa ni Angkel Dok idi dakkel a nagbaliwan ti ili. Idi pumanaw, kaaduanna a maysa a grado laeng dagiti pasdek-negosio iti agsumbangir a sikigan ti kangrunaan a kalsada ti ili. Kaaduanna itan ti dua kasaaran ken nasursurok pay ti dadduma kadagiti pasdek a pagtagilakuan ken restauran. Adda payen sanga dagiti dadakkel a banko iti Manila iti puseg ti ili. Isuna laeng ta awanen dagiti nalatak a pagsinean a masansan a pagbuyaanna idi sakbay nga agpasiudad.

“Agderetsotayon dita Natalia’s,” kinuna ni Helen idi makadissaagda iti multicab. Sinurotda ti bangketa ti agpadaya a kalsada a dumna iti palengke. “Kukua ti

taga-Buguey ti Natalia’s. Dati a mangisursuro, ngem impasdekna ti Natalia’s idi nagretiro.”

“Ay, nakalagip ni Helen!” Agkatkatawa ti pangrapisen ken bassit a bumaket a nangsabat kadakuada. Kinitana da Elaine ken Angkel Dok. “Balikbayan ‘toy kaduayo, ania?” Nagsaltek ti panagkitana ken ni Angkel Dok.

“Saan, ma’am. Manila Boy ni Angkel Jani!” insungbat ni Helen. “Umayda kumita iti badoda nga agkasar ken Ma’am Elaine!”

“Dumanonkayo! Adda amin ditoy a kasapulanyo pati barong ken amerikana!” Inturong ni Natalia da Elaine iti yan dagiti manikin a aruatan iti trahe.

Ngem apagbiit laeng a miningmingan ni Elaine dagiti trahe ta inagaw dagiti gagangay a bestido ti imatangna.

“Napintas a pagsukatan kalpasan ti seremonia,” kinuna ni Natalia.

Kasla awan nangngegna, inasitgan ni Elaine ti manikin a nagaruat iti nakusnaw nga amarilio a bestido. Inyasidegna ti takiagna iti bestido, miningminganna iti napaut sa kinitana ni Angkel Dok. Inisemanna ni Angkel Dok.

“Bagay, s-sir, ay, d-dear?”

“Wen, bagay iti kudilmo!” Nagtung-ed ni Angkel Dok. Nagkinnita da Natalia ken Helen. “Agkasarka, di ngamin?“kinuna ni Natalia. “Apay, hues laeng ti pagkasaranyo, ma’am?” kinuna met ni Helen.

Nagkatawa ni Elaine. “Haan, iti simbaan. Ngem diak kayat ti nagarbo a kasar. Madika pay no ti gayadan laeng ti tarimaanem?” Kinitana ni Natalia. “Mabalin nga ipadas, ate?”

Nagkinnita manen da Natalia ken Helen. “Rukodek laengen, ‘ding,” kinuna ni Natalia. “Dakes kano ti agipadas iti bado ti agkasar, ma’am!” kinuna met ni Helen.

Ngem nagkatawa laeng ni Elaine. “Idi un-unana! Mabalin itan,” insungbatna.

“Apay kano a dakes?” sinaludsod met ni Angkel Dok. “Isu met ti kuna dagiti babbaket,” insungbat ni Helen. Ania ngarud, nagpakada ni Natalia. Inarasaasanna ti kaduana ket simrek daytoy iti ridaw iti kanigid. Idi agsubli, iggemnan ti panakkelen a karton. Impakitana ken ni Natalia sa inawisna ni Elaine iti fitting room iti kanawan. Simmaruno ni Natalia ken ni Helen idinto nga inasitgan ni Angkel Dok dagiti nakabarong a manikin.

Saan a nagbayag da Elaine iti fitting room. Idi rummuarda, nagtarusen ti kadua ni Natalia a nagigpil iti karton iti kahera. Kalpasanna, inyawatna ti resibo ken ni Natalia.

“Gapu ken ni Helen, dayta lattan,” kinuna ni Natalia. Inyawatna ti resibo ken ni Elaine. “Five K koma dayta. Regalokon kadakayo!”

“S-sir—dear!” impayapay ni Elaine ti resibo ken ni Angkel Dok.

Dandani naibbatan ni Angkel Dok ti resibo idi makitana ti bayadanna. “H-hallo ribu?” Nagsawaw ti gigisna. “Mariosep! Nangina met unay! Awan nalaklaka?”

Napunas ti isem ni Elaine. Sibabain a nangparukib ken ni Natalia.

Nagkatawa ni Natalia. “Kaaduanna a presio daytan, sir. Presio dagiti RTW dita palengke ti sumarsaruno kadaytan!” insungbatna.

Nadlaw ni Angkel Dok a saanen nga umis-isem ni