Apay a Dakes iti Salun-at ti Sobra a Panagtutugaw? (3)
TULOY ti sungbat iti surat ni Baby Margie M., 35 anios, babai a taga-Badoc, Ilocos Norte, a nangikamang iti marikriknana a low back pain (ut-ot iti puon ti bukot) a kimmaro iti daytoy pannakayuso ti work from home a gapu met iti naiwayat a community quarantine. Ad-adda ngamin nga iti sango ti kompiuter ti yanna gapu iti trabahona. Segun kenkuana, agpababa ti ut-ot kadagiti sakana ket no kua, agbetted ken agpipikel. Masikoran ta kumarkaro ti marikriknana nga ut-ot ket amangan no maparalisa. Ita, damdamagenna no ania ti tomarenna nga agas, ken no ania ti aramidenna tapno saanen a kumaro pay ti marikriknana nga ut-ot.
Adtoy pay ti nayon a tips tapno maksayan ti madi nga epekto ti panagtutugaw:
ergonomic. No masapul nga agtugawka iti mabayag, mangalaka iti ergonomic a tugaw. Suportaran daytoy ti natural a sukog ti bukottayo, ket umisu ti pustoratayo; ngarud, maliklikan ti sakit ti bukot ken dadduma pay nga isyu a kanaig daytoy. Nupay kasta, pudno a maksayan ti sakit ti bukot babaen ti kastoy a tugaw. Ngem no ditayo latta aggarawgaraw, tumangken dagiti piskel no agtutugaw iti mabayag.
*Mangalaka iti tugaw nga *Mangan iti nasustansia ken balansiado a dieta.
Ti pannangan iti makapasalun-at a taraon, saan laeng a makatulong a mangpukaw no di man mangtellay kadagiti marikrikna a sakit wenno ut-ot iti bagi no di pay ket mangipaay pay iti ad-adu nga enerhia ken motibasion nga aggarawgaraw. Ti dieta a napnapno iti ad-adu nga a mabalinda nga ilako ken panagpukan iti kayo nga immulada iti lugar a sakup ti CBFM-da, kas pagarigan, plantasion ti kayo (tree plantations), no adda daytoy nga impundarda. Ti rigatna, saan pay a kas karina a makapukanda iti plantasionda. Ipakaammoda ken mangalada pay iti permiso manipud iti gobierno sakbay nga agpukanda tapno maibiaheda ti kayo a pinukanda iti sadino man a lugar a kayatda a pangipanan. Kasanon no nakaad-adayo kadakuada ti lugar a pangalaanda iti permiso ken dida pay maranaan ‘diay opisial ti gobierno nga agit-ited iti permiso?
Adda pay tawen a kinanselar ti gobierno amin a naitedna a resource use permits gapu laeng iti panaglabsing dagiti sumagmamano a POs. Dagiti POs nga adda pupukanen a plantasionda ti nakakaasi antioxidants, makatulong a mangsalaknib kadagiti selulatayo manipud iti ania man a dunor nga ipaay ti free radical ket ngarud, ad-adda a mabaelantayo ti agtutugaw iti mabayag nangruna no iti sango ti iskrin ti kompiuter. Dagiti natural a superfoods a kas iti blueberries, bukel ti karabasa, green tea, ken bulong ti marunggay ket sumagmamano laeng kadagiti nabaknang iti antioxidants. Iti biang pay dagiti nutrisionista, makatulong pay ti dieta a nangato iti fiber a mangpaalkalized iti bagi, a makatulong met a mangkissay iti sakit iti susuop ken piskel, nangruna no daytoy a sakit ket gapu iti lactic acid buildup (kadawyan kadagiti di unay aggarawgaraw). Mangpasayaat pay iti gut health
(ti balansiado a bakteria iti tian) ti fiber a mainaig iti nasaysayaat nga immune system ken ad-adu nga enerhia. Makapasayaat iti gut health dagiti makan a kas iti celery, kale, repolio ken adu a barayti ti naiimas a prutas.
No nasakit ken nairut dagiti piskelmo, agpamasaheka. Tignayenna daytoy ti nasaysayaat nga ayus ti dara kadagiti uratmo. Makatulong pay a mangparelaks iti durim, a mangikabassit met iti sakit a naalam iti napaut a panagtutugaw. Ipalagipna met no kasano ti gin-awa a marikna no nasayaat ti postura iti panagtugaw.
Adda dagiti pammaneknek a dakkel ti ikissay ti ehersisio iti risgo nga ipaay ti panagtutugaw iti nabayag. Mainaig itoy, naim-imbag ti kalalainganna laeng nga ehersisio ngem ti nakaro nga ehersisio a sagpaminsan laeng wenno saan a regular. Kas pagarigan, ad-adda a makapasalunat ti ehersisio a 30 minuto iti inaldaw ngem ti 3 oras iti maysa nga aldaw iti makalawas. Saan a nasken a nakaro; umdasen ‘tay mangpagaraw iti daram iti bagim. Mabalin ti agpagnapagna wenno agdiaging, wenno mangiplastarka iti exercise bike iti balayyo.
*Regular nga agpamasahe. *Agwatwat iti 30 minuto iti kada aldaw. *Mangiplastarka iti bassit a hardin iti balayyo.
No dadduma, awan ganas nga agehersisio wenno aggunaygunay nangruna no nabambannog wenno adda marikrikna a nasakit ti tao. Ngem mabalin a matignaytayo no adda bassit a garden a mamulaan kadagiti herbal, babassit a kaktus, masetas nga agsabong, wenno nateng a makatulong kadatayo nga agrelaks. Matignaytayo pay a rummuar no kua, malaksid nga adda pay benepisio manipud kadagiti mula a kas koma lutuen a dinengdeng.
Sapay koma ta nakatulongkami kenka. No adda pay saludsodmo, ag-email-ka iti gdmaylem@yahoo.com.-- Doc Gener & Doc Lorna gapu ta naawananda iti gundaway a mangilako iti nagbannoganda. Saan ngarud a nakakaskasdaaw no adun a POs ti nauma wenno maum-uma wenno ‘matmaturog’ (dormant) gapu kadagitoy nga isyu.
Maikatlo, a mainaig iti maikadua a rason, isu ti kaawan ti kabalinan dagiti POs a mangpondo kadagiti kayatda nga aramiden tapno matungpal ti obligasionda. Malaksid iti kinakurang ti pannakasanayda a mangakem iti obligasionda, nagdakkel a banag daytoy kaawan ti pondo a makapalupoy kadagiti POs. Kuna ti maysa a nangadal iti kasasaad ti CBFM, daytoy kinaawan kano ti pondo nga aggapu iti ruar wenno kaawan ti matgedan a mismo ti gunglo (POs), kas pagarigan, babaen ti panagpukanda iti mabalinen a pukanen a kayo iti uneg