Sardam: Lima a Daniw
I
Agannadka ta ti ili a maidaddadanes
Ket kas iti pagam-amkan a tapuy ken basi A no tian ti papananna, mabaldat ti nuang A no ulo ti papananna, madalupo ti burangen.
II
Ti tao a managbasa, mayadayo Iti panagpampanunot a killo Nakarkaron no usaren tadem ti ulo Maisalakan a pudno iti kinaloko.
III
Annadan ti konsiensia
Saan laeng a ti kararua
Ta no daytoy ti napukaw Abakna pay
Ti kauuyongan nga ayup iti daga.
IV
Tuladentay’ ni Ernesto Cardenal a padi A ti dayawna
Iti bingkolna
A nasapulan a kaduana dagiti awanan A nasantuan.
V
Saan a paungeten wenno abusuen Ti daga, danum, apuy, ken tangatang Ta dagitoy ti sarikedked ti gasat
A di agduadua a gumudas no maliputan.
--R.B. ABIVA a trabahador. Ket idi makita ti sutil a paypaysuen ti toro ti mangsangdo kenkuana, inibbatannan ti nalabaga a lupot sa nagtaray a kimmamang iti yan dagiti padana a trabahador. Ngem sinurot ti toro: kasla nabuak a manok dagiti trabahador. Nagtatarayda a kimmamang kadagiti kayo.
Nagkatawa ni Sayos. Nagtakder ti toro iti karuotan a nagtugawan dagiti trabahador: nakabilbileg, agwangwang-it ken agbambanang-es, ikutkutkotna ti maysa a kamaunana iti daga: kumarkarit, awan masnop a taliawenna kadagiti agkakatawa a mangmangged a sumirsirip iti likud dagiti kayo. Pimmidut ni Sayos iti bato sa binakalna dagiti pangganakan a baka. Nagtatarayda nga immadayo. Idi makita ti toro dagiti kakaduana, simmurot metten kadagitoy.
Nagpusipos ni Sayos sa nagturong iti kaasitgan a restauran. Manmanon dagiti agay-ayuyang a trabahador dita: adda dagiti dadduma iti pagurayan iti trak. Gimmatang iti arak iti dippig a botelia ken sangabotelia a
paglaok. Nagtugaw sa pinaglaokna dagitoy. Riniknana ti marasam-iten nga arak a nanguged iti nagnaanna iti karabukobna, iti barukongna, agingga iti buksitna.
Ti pagarianna, kinunana iti nakemna bayat ti panangkutogna iti sangatipping a yelo iti basona: dagiti barat, dagiti baka ken kabalio, ti daga ken ti muyong. Binuyana dagiti katulongan ni tatangna nga agikarkarga iti trak kadagiti sinako a lugit dagiti panniki: dagiti lallaki a no kitaenda ti amana, kasla katayag ken kabileg dagiti dua a nagabay a bantay, mabalin nga isebbada ti biagda gapu laeng iti daytoy: ti puon ti biagda, ti pagubbogan ti rang-ayda, ti agdama ken masakbayanda, isuda, dagiti adda iti babaen daytoy: ta kasla maysa a didiosen ni “Kabunian.” Ket adda beggang a rimmangrang iti tengnga ti bakurongna: napudot, nabilbileg ngem iti ipapaunegna nga arak… Punieta!
NABAYAG a tinangadtangad ni Sayos ti rukib dagiti panniki. Nangato ken narangkis. Nagtengna idin dayta a gukayab. Makitana ita a tuptuparen pay laeng ti maudi a lawag ti init a limneden iti bangir dagiti bantay, ket naggilap dagiti nalangto a bulong dagiti babassit a kayo, dagiti naiputputong a sumagmamano a ledda ken abbaba a lanut: kanayon a nalangto dagitoy uray iti katibok ti kalgaw— iti ngarab ken arubayan ti gukayab; a manipud iti nagtakderanna, saan a mailinged ti kulding ni sutil iti panunotna: gapu ta maymaysa a panunot ti buklen ti ruangan ti gukayab— ti sukog ken nakaipasdekanna iti nakayanakan—ta amin a tao, naparsuada iti daytoy a gukayab, napadasanda ditoy ti umuna a paset ti biagda, ti timmanor iti sipnget, ket naipasngayda iti lawag, a nakaruk- atanda iti gukayab a nangbalud ken nangparsua kadakuada.
Inaprosan ni Sayos ti sugok-kimat a piglat iti kanawan a takiagna: tanda ti damo a panangulina, ti panangserrekna, ti panagkalina iti abono, ken ti iruruarna; ti umuna a pagnangisalogna iti sangasako a lugit, ti pannakakitana iti lawag iti ruar ken dagiti panniki iti uneg ken ti pannakaikaglisna a dandani nakatayanna. Kasla naipasngay manen, ngem inikkanen ti gukayab iti tanda: maysa a piglat, nga iti uray sadinonto a papananna, kukuanton ti gukayab.
Nasinga ti panagpampanunotna idi makangngeg iti danapeg ti kabalio. Ni tatangna. Nupay dakkel ti kabalio, natayag met ti amana iti bukot ti ayup. Ket nalagipna dagiti dua nga estatua a Sentauros iti lamisaan dagiti dadakkelna; pinadasna a pinagsilpo ti bagi ti amana ken ti bagi ti kabalio tapno mabukelna ti naun-uneg a kaipapanan ti tanda dagiti Kristiano kadagiti Sentauros: a ti bagi ti tao nagudua iti saririt ken kalikagum iti lasag. Ngem napaay: saanna a mapagsilpo ti bagi ti amana iti ayup. Lalo a nakapungtot. Nakitana ketdi ti laklakay a rupana iti rupa ni tatangna.
Naparagsit ti kabalio. Kasta unay ti panagkatayna. Kas iti nakitana iti nangisit a baka, agdaldalluyon met dagiti piskel ti kabalio: nabileg, nasiglat, ken manador.
Naragsak ni tatangna—ni Genesis Tiempo Manlangit— nabaked, natangken dagiti piskel ti tengngedna ken ti nalukatan a barukongna; kasla nakset iti dayta a malem; lumablabaga ti kudilna. Ammona a naggapu iti pastoda iti kabalio iti likud ti bantay iti daya. Nakakallugong iti