Ti Makunami
INTERESADOAK unay iti salaysay ni Apo Jorge Richard P. Guerrero (“Yandan Dagiti Mannalon?”, Abril 1-15, 2019 a bilang). Naagapadna ngamin dagiti nangngegko idi iti maysa a seminar nga inatendarak a “bumasbassiten no di man maaw-awanen dagiti Filipino a panagtalon ti pagsapulanda.” Adu met idi kadakami ti nagkuna a “bumasbassiten dagiti mayat nga agtalon.” “Lumallakay payen dagiti agdama a mannalon,” adda pay nagkuna. “Asinonto pay ngarud ti agtalon kadagiti masanguanan nga aldaw?” adda met nagkuna.
Apayen a kastoy? Mapaliiwtayo met ngata a ginuyoden dagiti trabaho iti konstruksion dagiti mannalon. Saantayo a mababalaw ida ta namnamaendan ti sueldoda. Ammoda payen no mano ti ganarenda. Iti panagtalon, ditay ammo no kaano a mapagbalintayo a kuarta ti pagbambannogantayo. Saantayo nga ammo no mano ti ganarentayo. Kasta met laeng dagiti makitangtangdan iti talon. Kaykayatda ti agtrabaho iti konstruksion ta dakdakkel ti maganarda ditoy. Wenno saan, agpasadada laengen iti traysikel. Napipia ngamin dita ta kapilitan nga agsapatosda; maliklikandan ti agtarindanum.
Iti sabali a pannao, saraken ‘tay tao ti makaited kenkuana iti pagbiagan. No mamati a di agbiag babaen ti panagtalon, mapan iti sabali a pakaganaranna. Wenno ‘tay nanamnam-ay a pagsapulan. No adda dagam ket awan met ania a magangganarmo dita babaen ti panagmulam, mabalinmon a pagbalinen a resort wenno ilakom tapno agbalin a subdibision.
Kasta a talaga. Idi un-unana nga aldaw, no sadino ti turongen ti ugsa, isu met ti papanan.
Maysa pay a mangimammameg iti agrikultura ket dagiti mismo a mannalon. Adu kadagiti agdama a mannalontayo ti agkunkuna a pagadalenda dagiti annakda tapno saandanto a maipada kadakuada nga agrigrigat iti talon. Pagbalinenda pay a dusa ti panagtalon. “No agsardengka nga agbasa, agtalonka ngaruden!” kunada.
Ngem ketdi, sigurado nga adu pay laeng met ti makapanunot nga agtalon no makitada nga adu manen ti yamanen iti dayta a pagsapulan. Ta kas itay nakunatayon, no sadino ti pagturongan ti ugsa, isu met ti suroten ‘tay aganup. No yan ti makan, isu ti papanan.
Iti salaysay ni Apo Guerrero, nadakamat a mangted ti turay iti tallo nga ektaria a daga kadagiti aggraduar iti kurso nga Agrikultura. Napintas a pangawis kadagiti agtutubo daytoy. Saan a sinsinan dayta agtallo nga ektaria. Makunak daytoy ta diak man nakabakir iti aglawa iti tallo nga ektaria a daga iti unos ti nasurok a 30 a tawen a panangisurok.
Ken no napudno ti gobierno iti dayta a gagemna, kiddawenna koma ngarud kadagiti pagadalan a mangisaganada iti kurikulum a para kadagitay tarigagayanna ti agbalin nga agrikulturista a mismo nga isuda ti tumapog iti talon a saan ket tay para kadagiti agrikulturista a kaykayatna ti agar-aramid la iti report iti uneg ti nalamiis nga opisina. Maisuroda koma met nga agbalin a nalaing a negosiante ta ti panagtalon, maysa met a kita ti negosio.
Maisagana koma pay ti bagi (pisikal a kasasaad) dagiti agadal iti agrikultura. Iti PE, nasken a maipalagda. Ngarud, dagitay sports a para iti kainaran ti pakaisangolanda, kas iti marathon wenno football.
No basbasaentayo idi dagiti salaysay ni Apo Zac Sarian (taga-Siudad ti Batac) iti kolumna iti Bannawag (“Padasem Daytoy, Kailian”) ken iti magasin nga Agriculture a pagpapaayanna idi nga editor, nalawag nga “adda kuarta iti panagtalon.” Nasken laeng ti umno a diskarte iti biang ti mannalon, ken tulong ti gobierno babaen dagiti addang daytoy a mangpadur-as iti agrikultura.—O