Biag ni Ilokano
ALIGUSGOS wenno alipuspos ti awag iti nagalikuno a buok iti ulo ti maysa a tao. Kadawyan nga iti tuktok ti ulo no agdumog ti pakasarakan iti alipuspos. Mabalin pay nga adda iti teltel ken uray pay iti barukong wenno iti ngatuen ti puseg.
Dua pay a kita ti panagalikuno ti alipuspos. Agpakanawan a sumurot iti panagtaray dagiti ima ti relo wenno agpakanigid a mangsungani ti panagrikus dagiti ima ti pagorasan.
Saan laeng a dagiti tao ti addaan iti alipuspos. Adda met alipuspos dagiti dutdotan nga ayup a kas iti kabalio, nuang, kalding, kdp. Ar-aramaten dagiti mannalon ti kaadu ken turong ti alipuspos a pangipudos iti galad ti ayup-- no agresibo wenno natulok met laeng nga iturong.
Kadawyan a maysa laeng ti alipuspos ti maysa a tao. Ngem adda met dagiti addaan iti dua ken uray pay tallo.
Nayallaallatiw kadagiti Ilokano manipud kadagiti nataengan a mainaig ti galad ken gasat ti maysa a tao iti kaadu ti alipusposna. Kadawyan laeng ti biag, malaksid no isakadna a naimbag, ti tao nga addaan iti maymaysa nga alipuspos. No met dua ti alipuspos ti maysa a tao, masansan a mairubo, apagbiit nga agpungtot, saan a makaan-anus, kanayon a paananawa ken mannakiapa pay. Saan pay a dagdagus nga umannugot iti maysa a singasing, narigat a kadkadua ken bassit ti pasiensiana. No adda ti ubing iti pagadalan, madakdakamat a sutil wenno nakamrit daytoy. Nakarkaro manen no agpakanigid ti turong ti panagalikuno ti aliusposna. Likliklikan dagiti mangnginum a kasango ti tao a dua ti alipusposna. Maamakda a mabalin nga agtungpal iti riri ti panagraragsakda no adda kaduada a dua ti alipusposna.
Maibilbilang met a nagasat ti tallo ti alispusposna ken addaan iti naisangsangayan a kabaelan wenno kinasaririt.
No matakuatan dagiti nagannak a dua ti alipuspos ti anakda, mangisayangkatda kadagiti wagas tapno masukal ti manamnama a negatibo a galad ti ubing. No madlawda nga adda saan a nasayaat nga aramid ti ubing, dagdagusenda nga aturen. Ingetanda ti pannakadisiplina ti ubing ken dumawatda pay iti patigmaan kadagiti nataengan tapno tumanor a nasingpet ti ubing.
Adu pay laeng a nataengan ti mangipadpadles a maibasar ti gasat ti maysa nga ubing, no saan a masukal, babaen dagiti alipusposna.
Awan ketdi ti pagbatayan iti siensia daytoy a pammati. Ngem kasla saan a mapumpunas ti panangipapan a natuleng ken negatibo ti kababalin ti tao nga addaan iti dua nga alipuspos.—O