SANGAARUY-OY A Batek

Ti Napalabas: Nagkasar da Mao ken Marlon. Timmabuno ni Liza a dati a nobia ni Marlon. Inlawlawag ni Marlon nga awandan ken Liza. Nagaplay ni Mao iti US ken Canadian visa. Immunan ni Marlon idiay Canada, ngem nagbakasion met laeng a dagus. Napan ni Liza idiay Montreal ngem dina nadanon ni Marlon. Impangta ni Liza ken ni Mao nga agawenna ni Marlon. Impasingked ni Marlon a saan a mapasamak dayta ket saan koman nga agparikut ni Mao tapno di maapektaran dagiti sikognaa. Ngem iti yaawag ni Mao ken ni Marlon, babai ti simmungbat, ket dinan patpatien dagiti balakad ti doktor nga aramidenna. Kapilitan a nagawid ni Marlon, ngem ad-addan a nagsakit ti ulona idi yawag ti inana a kayat da Lagmani a pagsasaritaan dagiti lallakay ti napasamak. Saan nga umanamong ni Mao iti kayat dagiti dadakkelna a panagsasaritada. Dida pay kayat ti makisango nga is-isuda kada Marlon ken dagiti dadakkel daytoy.

I(Maika-26 a Paset) MPAIGID ni Marlon ti nakupin a kuna iti ampir ti diding ti kubo. Napudoten ti init iti oras ti alas otso media iti bigat ngem ipapainit latta da Matt ken Paula dagiti singin iti di adayo ti kubo. Manipud nagsinsinanda nga inubba dagiti ubbing, saanda pay nga indisso dagitoy. Agtugtugaw met da Marlon ken Mao iti asidegda. Agiistoriada. Agingga a napan ti saritaanda iti daydi yaawag ni Mao ken ni Marlon idi agluas a mapan idiay Manila.

“Nakaungetak a talaga, dad, mom,” kinuna ni Mao. Timmakder ket sinimpana ti ap-ap ti dakkel a kona. Madi ni Marlon nga agsina dagiti singin iti pagiddaan isu a nairanta ti kadakkel ti kuna a para dua. Narra ti kimpetan dagiti napino a way a nalaga. Nalaga met laeng a way ti aglikmut a didingna agraman kalub tapno napariir. Pinaaramidda idiay Manabo idi Disiembre a panagbakasion ni Marlon. Nairanta agraman ti kalawa ti moskitero.

Siaannad dagiti agassawa a nangidisso kadagiti singin a nairut ti turogda. Inserra ni Marlon ti zipper ti moskitero sakbay nga inrikepna ti kalub ti kuna.

“Ditoyen nga agsasaritatayo kada Carlos,” inkeddeng ni Matt. “Ayabam ida ken baketna, Marlon. Sayang ta awan da Panabang ken Lagmani… tapno saan koman a mapan kadagiti lallakay.”

Gumanat itay da Matt ken Paula nga agawid idiay Abra. Ngem itay malpasda a mamigat ket rimmuar da Ginay ken Marlon a nagubba kadagiti singin, naudasen ti planoda a panagawid. Nagsinsinanda ken Paula dagiti

appokoda. Maray-awda unay aglalo ket nakariingen dagitoy. Isudan ti napan nangipainit kadagitoy ket simmublat da Marlon ken Mao a napan namigat. Nakigiddanda kada Victor ken Marla a mangtultulong iti asawa ni Carlos nga agserbi kadagiti turista. Matmaturog pay laeng ni Edgar.

Naurnongda ita nga innem iti nagtengnga a kubo. Nagabay da Mao ken Marlon. Nagpuesto met dagiti dadakkelda iti asideg dagiti singin. Saan a maliwayan ni Matt nga indayonen ti kuna. Nagpuesto da Carlos ken ti asawana iti asideg ti ridaw.

“Inkeddengmi nga agassawa ti agawid ditoy apaman a naammuanmi ti problema dagiti annaktayo. Ammomi a nangngegyon ti palawagda, abalayan,” pangirugi ni Paula.

“Nagderetso ni Marlon kaniak apaman a dimteng. Immunaak a simmangpet iti sumagmamano laeng nga oras. Inurayko idiay condo tapno agkuyogkamin nga agawid,” imballaet ni Carlos.

“Nasapsapakami koma a simmangpet ngem nagragut ni Matt a napan idiay Montreal tapno ammuenmi dagiti napasamak. Saan nga ammo ni Marlon a napankami,” kinuna ni Paula. “Naammuanna laeng idi ibaga ni Apinan kenkuana ngem addakamin sadiay.”

“Narugianen ni Marlon a baliksen ti nagan a Romilla idi nagbakasion idi Disiembre,” insengngat met ni Mao. “Barkadana kano a nalaing nga agaramid iti design iti cross sticth. Isuda kano a dua ti nangaramid iti inregalona kaniak a cross sticth idi Paskua.”

Naklaat ni Marlon iti insawang ti asawana. Tinaliawna. “Ni Romilla ti nangirugi… bayat ti panagsursuro ni Marlon.” Nagkatawa ni Mao. Inaturna a dagus ti immuna nga insawangna. “Suma total, isuda a dua ti nangaramid. Saanko nga inkankano. Mamatiak iti ibagbagana a nasingedda nga aggayyem. Aduda nga agbabarkada, kas kunana.” Nakaturong amin ken ni Mao ti imatang dagiti kasangsangona kabayatan nga agsasao.

Bimmallaet ni Matt. Impakadana nga irekrekordna ti saritaanda. Banag nga awan ti nangkontra.

Imbaga ni Mao amin, pati ti tagtagainepna agraman ti panangisawang ni Marlon iti nagan a Romilla iti naminsan a matmaturog daytoy. Dina mailinged ti masaksaktan a riknana.

“Dagitoy ti nangrugiak nga agduadua ngem saanak nga agtagtagari. Regular ti communication-mi. Dati ket rabiida idiay Montreal nga umawag. Nagbaliw. Nagbalin a sakbay a mapan agbasa nga umawag gapu ta very busy iti rabii. Adu ti asikasuenna kalpasan ti klasena aglalo ket agturposen. Okey laeng kaniak ta awan met ti araramidek. Saanko a kayat a madisturbo.”

Dengdenggen ni Marlon dagiti ibagbaga ni Mao. Husto amin dagitoy. Ngem ti kangrunaan a palpaliiwenna, ti panagyebkas ni Mao. Dina man la pulos nadnadlaw a sabali gayam ti interpretasion daytoy kadagiti pasamak. Awan makitana a panagsimron ti asawana ta agkatkatawa laeng met. Uray impasagid la koma daytoy tapno madlawna.

Ngem uray no madlawna koma idi, awan met laeng ta saan a pudno. Suspetsa laeng. Dina pay patien nga agimon ni Mao. Gayam, nagrusingen iti panunot daytoy ti panagduadua. Nasaktan gayamen.

Kayat ni Marlon nga arakupen ni Mao. Kayatna a pasingkedan nga awan ti sabali nga ar-armidenna sadiay. A ti panagbasana ti nakaipamaysaan ti imatangna. Pammaneknek dagiti ngimmato a gradona. Dean’s lister. Saan laeng a nakapag-cum laude gapu iti daydi panagbaba dagiti gradona idi nagproblemada ken Mao. Inkarina iti bagina a saan a nababbaba ngem maikasangapulo iti masungad a board exams ti Mining Engineering iti Concordia U Main Campus. Pilitenna a gaw-aten dayta para iti masakbayan ti pamiliada. Nakaipila payen iti aplikasion para iti residency iti Quebec. Ken addan nakitana nga apartment a tinnaganda. Rent-to-own.

Dagitoy a banag ti pagsaritaanda koma ken Mao iti daytoy a panagawidna ngem kastoy metten ti napasamak. Dakkel unay daytoy a pakasikoranna. Amangan no nakarkaron a dinton kayat ni Mao ti sumurot idiay Canada. Dina pay la magaw-at a panunoten ti aramidenna no kas pagarigan kasta ti pangngeddeng ni Mao.

Permanente iti trabahona ngem agpangato a sigida ti puestona apaman a makaruar iti board exams. Uray no saanto nga agtrabaho ni Mao, kabaelanna ida a suportaran iti nangatngato a kalidad ti panagbiag. Inkarigatanna nga ilemmeng ti dagsen ti barukongna. “Immawagak idi saan a gapu ta rantak a sukalan ti ar-aramiden ni Marlon. Kayatko koma laeng a kigtoten iti pannaturogna. Ammona a kabulanakon ket no awagak iti parbangon, kunak a pagarupenna la ketdi a nagpasngayakon. Angawek laeng koma,” panangigibus ni Mao iti palawagna. Nalagipna ti nakarekord nga awagna ket inyopreserna ti panangdengngeg dagiti katuganganna.

“Kayatko a denggen,” kinuna a sigida ni Matt.

In-play ni Carlos ti impasa ni Mao idi a nairekord nga awag ni Mao. Awan tagtagarina a nangidisso iti selponna iti lamisaan iti sangoda.

Naulimekda amin a dimngeg.

Innala ni Marlon ti dakulap ni Mao ket pinetpetanna. Ginuyod ni Mao ngem dina pinalubosan. Inlagana ketdi dagiti ramayna kadagiti ramay ti asawana. Intudona dagiti singin. Nakariing dagitoy ket agtaliataliawda. Agkomkompas nga aggaraw dagiti ima ken sakada. Kickboxer a kas kuna ti nurse idiay Lorma.

“Agaw-pansin dagitoy… Ala, denggenyo met ti pagsasaritaanmi.” Nagkatawa ni Paula a nangindayon kadagiti singin idi malpasda a denggen ti recording.

“Sakbay nga idatagmi dagiti impormasion a naalami sadiay Canada, denggentayo ti palawag ni Marlon,” insingasing ni Matt. Inyadayona ti sigarilio a panggepen ni Marlon a gaw-aten.

Nagsig-am ni Marlon ta kasla agkupit ti barukongna. “Segun iti mapaliiwko, saanyo pay laeng a sinango ti problemayo.” Kinita ni Matt dagiti agasawa.

“Awan pay gundawaymi a nagsarita manipud idi simmangpetak,” insungbat ni Marlon. “Idi gandatek a kasarita, napudot pay laeng ti ulona. Sa madanaganak idi bigla nga agsakit ti likudna. Na-stress unay. Kasta met laeng a dinak inikkan iti gundaway da katugangak

idi gandatek a kasarita ida.” Nagdumog ni Marlon. Insardengna ti nagsao idi agbarbar ti bosesna.

Pinayapayan ni Carlos ni Marla idi lumabas iti yanda a naggapu iti maysa a cottage. Nakaiggem daytoy iti tray a nangikabilanna ti pansit ken juice nga order dagiti turista a nangupa iti kadakkelan a cottage. Ikkanna iti gundaway ni Marlon a mangalaw iti riknana sakbay nga ituloyda ti agsasarita.

“Anusannakami, Marla… Pangngaasim ta ikkannakami iti bottled water,” kinuna ni Carlos. “Nakarkarantingka la bassit ngem ni Ginay.”

“Wen, angkel. Saantayo a singaen ida ken Edgar.” Nagkatawa ti balasang a nangibuking kadagiti dua nga agsarsarita iti likud ti balay.

“Gundawayanda ta agawidkami a dagus no malpas ti saritaan,” kinuna ni Paula.

“Asideg laengen ti Abra, abalayan. Mangaldawtayo pay sakbay nga ituloyyo ti agbiahe,” insingasing ni Carlos.

“Ti nasken, malawlawagan daytoy sakbay nga agawidkami,” inkanunong ni Matt. “Saan a ti kaso nga indatag da Lagmani ken Panabang ti kangrunaan a problema. Dagitoy annaktayo ti nasken a sanguentayo.”

“No maminsan. Nasayaat met ta inyumanda kadagiti panglakayen tapno makigamulotayo.” Timmakder ni Carlos idi umasideg ti maysa a puraw a turista. Adda imbagana. Kinalbitna met ni baketna ket isuna ti nagturong iti laem.

Nagpadispenar ni Marlon a timmakder. Inseniasna a mapan iti komun a pagdigosan ken kasilia iti asideg ti dirty kitchen iti ampir ti pader a beddeng ti resort iti kaarrubana a resort met laeng.

Siniputan ni Mao ti asawana. Nagsennaay daytoy a kimmita kadagiti singin. Konteto dagitoy a nakaidda ken agtaliataliaw. Pasaray umisem ni Batek idinto a serioso latta ni Gameng. Idi itangwa ni Mao ti ulona, nagsabat dagiti matada ken Marlon nga apagisu a rummuar iti CR.

Naikuleng ni Mao. Rumimrimat dagiti mata ni Marlon ngem awan ti mabasana a facial expression daytoy. Deretso kenkuana dagiti mata daytoy. Nakabolsa latta dagiti imana ngem saanen a leppay dagiti abagana. Ita laeng a madlaw ni Mao dayta a personalidad ti asawana. Immuna a nangibaba iti panagkitana. Dina madaeran dagiti mata ni Marlon.

Saan laeng a ni Mao ti kumitkita ken ni Marlon. Sipsiputan met dagiti dadakkelna. Naikuleng pay ni Matt sakbay a kinidagna ni Paula. Ammoda dayta a pustora ni Marlon. Napasamak dayta idi nagsungbatda nga agina idi nagturpos daytoy ti senior high school. Saan a palubosan ni Paula a mapan agbasa idiay Canada ta nakaruar met iti Honululu University. Adayo unay, kuna ni Paula. Napakumbaba ni Marlon a nangilawlawag kadagiti panggepna. Ti arapaapna nga agbalin a Mining Engineer. Nupay adda kurso a Mining Engineering iti unibersidad, adayo a nangatngato ti kalidad ti kurso iti Concordia University idiay Montreal. Nagpinnapilitda nga agina. Saan a nagbaliw ti pangngeddeng ni Marlon. Impakitana a nakaikeddengen— a saan a nagaplikar ti scholarship iti Concordia U tapno laeng ibabawina apaman a makaruar ti eksamen ken interbiu.

Sinuportaran ni Matt ti pangngeddeng ni Marlon iti kondision a saan nga agbabawi. Nasken a takderanna ti desisionna kas maysa a lalaki. Karit ken pammagbaga ti

impabalon ni Matt ken bassit nga alawans. Kapilitan a nagpakumbaba ni Paula. Iti umuna a gundaway manipud simmangpetda iti Hawaii, umadayo dagiti agkabsat. Mapan ni Marlon idiay Canada. Iti sumaruno a tawen, agawid met ni Apinan iti Filipinas tapno agbasa ti kolehio ta nalaklaka nga adayo ti gastos iti Filipinas.

Tinaliaw ni Mao dagiti katuganganna ta napariringanna ti panangkidag ni Matt ken ni Paula. Nakitana ti panagkusipet dagiti mata ni Matt a nangmira ken ni Marlon nga agsublin iti yanda.

Naibaw-ing ti imatangda ken ni Marla idi idisso daytoy iti sangoda ti tray a naglaon ti bottled water ken masa podrida. Nalaingda ken Ginay nga agluto ti masa podrida ken goloria. Ammoda a magustuan da Matt ken Paula dagitoy a kankanen. Insarsaruno ni Serena ti sabali a tray a naglaon iti kape, asukar ken krema. Dida napuotan ti sangpetna ta seriosoda nga agsasarita.

Inyam-ammo ni Victor ti kaayan-ayatna, ni Serena, sakbay a nagsublida iti laem. Nagsubli metten ni Marlon iti tugawna. Nangtempla ti kape. Dina intuloy a ginawat ti sigarilio idi malagipna dagiti annakda nga adda iti asidegda.

“Napudot unayen ditoy. Iserrekko pay dagitoy.” Iikkatna ti kalub ti kuna ken moskitero ket inubbana ni Gameng. “Please, mom.”

Siaalisto ni Paula a nangipaubba ken ni Batek iti bangir nga ima ni Marlon. Inukradna ti panakkelen a payong ket pinayonganna dagiti agaama.

Idi agsubli ni Marlon, addan Marlboro Red iti akinlikud a bolsa ti innem ti bolsana a short pants-na ken adda iggemna a posporo. Nakikatugaw ken ni Carlos ta aggapu ti angin iti amianan ket yadayona ti asuk kadagiti kasangsangona.

Nanindi ni Marlon. Apagapaman a naglingaling ni Matt. Awan tagtagari da Carlos ken ti asawana, kasta met ni Paula.

“Kadagitoy laeng a maamirisko a dakkel gayam ti nagkurangak kenka isu a timmaud daytoy a problema. Dispensarennak, Mao, ta saanak a nagbalin a sensitibo iti riknam,” nalinteg ti panagkita ni Marlon ken ni Mao.

Naklaat ni Mao. Naiturong dagiti matana ken ni Marlon nga agsasaruno ti panangsulsopna iti sigariliona. Lumablabbasit daytoy. Ita laeng a makitana nga agsigarilio manipud simmangpet. Pasaray maangotna nga agatsigarilio ngem ipagarupna no maalian laeng iti asuk ti sigarilio ni angkelna a Carlos.

“Ibagbagak kenka, kadagiti gagayyemko, kadagiti amin a maseknan, no kasano ti panagayatko kenka. Agkurang latta gayam tapno saanka koma nga agduadua kaniak bayat nga adayota iti tunggal maysa. A naan-anay koma latta ti panagtalekmo kaniak. Ulit-ulitek nga ipalawag kadakayo amin dagiti pasamak tapno mapunas amin a suspetsa ken panagduaduayo,” pagammuan la ti kinuna ni Marlon.

Awan tagtagarida amin a dumdumngeg ken ni Marlon. Pasaray mangisubo ni Carlos iti masa podrida. Awanen ti danag a mariknana. Ti laeng pagdanaganna unay, nababa ti moral ni Marlon manipud pay idi simmangpet. Kaaduanna nga adda iti igid ti baybay nga agpampanunot. Nakakita iti adayo.

Nagngegna laeng ti palawag ni Mao, nagbaliwen a namimpinsan. Ngem awan ti isemna, ken lawag ti rupana a kas iti dati. Serioso, ni laeng Mao ti kitkitaenna.

Alusiisen metten ni Mao iti nagtugawanna iti kasla namnaminsan ken kellaat a nagbaliw ni Marlon. Serioso