Ti Kinalaad ken Kinapintas ti Sibilisasion

ANIA daytoy a sibilisasion? Dina kadi maimdengan ti panagdungdung-aw ti Nakaparsuaan? Ti sibilisasion ti

•Nangungaw kadagiti American Indians kadagiti Great Plains iti Amerika, ken nangrebba kadagiti Imperio dagiti Aztec ken Maya, ken dadduma pay a kultura.

•Nangibagnos iti nabileg a Lumaud a “nangtakuat” ken nangkolonisar iti sinigsiglo iti Dumaya.

•Makaigapu iti pannakapapatay ti mapan nga 6 a milion a Hudio idi Maikadua a Gubat ti Sangalubongan.

•Nangpartuat iti bomba atomika—ken naitinnag iti dua a siudad ti “kabusor.”

•Nang-clone iti ayup a ni Dolly a karnero, ken iti masakbayan, iti maysa a tao.

•Makaigapu iti pannakaungaw dagiti adu a kita ti nabiag, ken posible a pakaungawan pay dagiti dadduma.

•Makaigapu iti panagbara ti lubong ken dagiti di madakdakamat nga imbungana a nakadadaelan dagiti biag ken sanikua, ken ti Nakaparsuaan mismo.

•Makaigapu iti parikut iti fuel ken panagkurkurang ti taraon.

•Nangibunga iti pannakaabuso ti salun-at.

•Nangipalubos iti kumarkaro a di panagpapatas iti pannakaiwaras dagiti rekursos a mamagaddayo iti nagbaetan ti nabaknang ken nakurapay.

Ngem sibilisasion met laeng ti nangisaad kadatayo ken ti kagimongan iti kangatuan nga agpang ti kinasirib a saan a mapataran ti sabali a nabiag. Sibilisasion ti nangpasudi iti Daga tapno agbalin a nasayaat a lugar a pagnaedan. Sibilisasion ti

•Nangipaamiris kadatayo nga addaantayo iti kinanakem, nangibagnos tapno agbiag a sikakappia a kas maymaysa a grupo.

•Nangparnuay kadagiti naisangsangayan nga institusion a namagtitipkel kadatayo a kas maysa a gimong, ken kas maysa a sangatawan.

•Nangparnuay kadagiti naisangsangayan nga obra maestra iti tay-ak ti pilosopia, siensia, ken arte.

•Nangipaay kadagiti naisangsangayan a relihion iti lubong a nangisinged kadatayo ken ni Apo Namarsua.

•Nanggarantia kadagiti kangrunaan a karbengantayo a kas indibidual ken kas grupo, ken kas sangapagilian—ken kas maysa a gimong iti sangalubongan.

•Nangipaay kadatayo iti panangipannakkel ken dignidad kadagiti agtultuloy a nagun-od ken takuat.

•Nangtignay kadatayo tapno takuatentayo dagiti taaw ken espasio, ken dagiti datdatlag iti biag babaen ti panagusartayo iti kinasiribtayo, a kangrunaan a sagut iti sangatawan.

•Mangipateg kadagiti ammo ken pakasaritaan kadagiti libraria, archives ken multimedia.

•Mangtigtignay kadatayo a manggun-od kadagiti arapaap iti biag ken mangtakuat iti kaipapanan ti biag.

•Mamagsisipol iti panagbiag ti tao a kas Homo sapiens (agpampanunot), Homo faber (agparparnuay), Homo ludens (agay-ayam), ken Homo spiritus (agkarkararag).

Sibilisasion ti mangibagnos kadatayo amin para iti sangalubongan a panagkakabsat, ken mamagbalin iti lubong a kas maysa a purok dagiti agpapagayam.—O