Apo Abogado

Marugian iti Umay a Lawas

Marugian iti umay a lawas ti baro a kolum nga “Apo Abogado” a mabalin a pagtaklinan dagiti addaan kadagiti problema a legal.

Babaen itoy a kolum, sungbatan ni Atty. Sherwin T. De Peralta ti parikutyo, kas maibatay kadagiti paglintegan; iti kasta, maikkankayo iti pamalpalatpatan no kasano a marisut dayta a problemayo.

Ipatulodyo ti saludsodyo itoy nga e-mail address: atty_deperalta1973@ yahoo.com.ph. Ilanad iti surat ti pudno a nagan, adres, numero ti selpon, ken detalye ti parikut. No maipablaak ti surat ken balakad, saan a mailanad ti pudno a nagan ti nagsurat malaksid no adda pammalubos ti nagsurat.

Naipasngay ni Attorney De Peralta idi Marso 9, 1973 iti Ballaigui, Sinait, Ilocos Sur. Isu ti maikadua iti lima nga annak daydi Dios-ti-aluadna a Jacinto Barroga De Peralta, mannurat ti Bannawag, ken dati nga Albina Tangonan, retirado a mannursuro.

Inleppasna ti AB Political Science ken Juris Doctor-na iti Far Eastern University ken Master of Arts in Political Science major in Global Politics iti Ateneo De Manila University. Dean’s Lister idi agad-adal idi kolehio.

Nagtrabaho iti Office of the Solicitor General, Tan Venturanza Valdez Law Offices, Manalo and Puno Law Offices, Chinabank Savings, Security Bank ken Philsteel Holdings Corporation. Kas maysa a litigation lawyer iti nasuroken a duapulo a tawen, adun a kaso a sibil, kriminal, ken administratibo ti naiggamanna iti nadumaduma a korte a kas iti Court of Appeals, Sandiganbayan, Supreme Court, agraman iti Department of Justice (DOJ), Ombudsman, Department of Labor and Employment (DOLE), National Labor Relations Commission (NLRC), Department of Agrarian Reform (DAR), ken dadduma pay.

Adda met padasna iti corporate law practice. Professor met iti political science, social sciences, philosophy, history, economics, constitution, business law, ken labor law iti Far Eastern University, Adamson University, ken Assumption College. Reviewer pay iti business law kadagiti ageksamen iti CPA Board Exam.

Nayasawa ken ni dati a Gigi Galliguez ti Manaoag, Pangasinan, ken naparaburanda iti uppat nga annak.

Agsursurat iti daniw ken salaysay iti Ilokano, Ingles, ken Filipino, sumagmamano metten ti naipablaakna a daniw iti Bannawag.—O

Lunch Box (Tuloy ti panid 3)

“Pimanka met, barok. Sika a nakakutkuttong nga ubing ti agsapsapul ‘ti pagbiagyo a saan ketdi a ‘diay mammartek ken managbaybay-a nga amam. Nagimas nga arrabisen!” kinuna ti baket. Inyawatna ken ni Aaron ti dua a pandesal a napilkatan iti sangkabassit a mantekilia.

“Tengkiu, inang!” kinuna ni Aaron.

“Maikalima daytoyen nga agsubliak. Umaykan tapno makaaduta.” Ginuyod ti baket ti ubing a mangkagkagat pay laeng iti pandesal.

Ad-adu ti napidut ni Aaron a botelia a plastik ngem landok. Rinippina dagitoy tapno ad-adu ti malaon ti sako. Idi napunnon dagiti sakoda, naggiddanda iti baket a napan iti junk shop ni Lakay Asiong a naipatakder iti kalye nga asideg iti nalawa a pagbasuraan. Maysa nga Intsik ti lakay a bimmaknang gapu laeng iti basura. Adda dakkel a balayna iti asideg ti eskuela a sumsumrekan ti ubing.

Nagsubli pay naminsan da Nana Beatriz ken Aaron. Idi napunnon dagiti sakoda, impanda met laeng a dagus ken ni Lakay Asiong. Napaisem ti ubing idi inted ti Intsik ti bayad ti nasapulanna.

“Nagguapoka gayam, barok, no umisemka. Bagaykayo ken ni Angela.” Ti anakna a kaeskuelaan ni Aaron ti kayat a sawen ti baket.

Saan a sinungbatan ti ubing ti imbaga ti baket. Inyaleng-alengna daytoy. “Dakkel ti naglakuak tatta, inang. Addan igatangko iti sidami ken tatang. Adda payen igatangko iti lapis ken papel,” kinunana ketdi.

Nakalua pay ti baket iti kinuna ti ubing. “Saanmon nga ilaklak-am ‘diay buisit nga amam. ‘Padada la iti asawak. Irresponsable. Naimbag met ta pimmanawen.”

Agtallo a bulanen a pimmanaw ti asawa ni Nana Beatriz. Nakakita iti ub-ubing ket isu ti kabbalayna itan daytoy.

Nagkuyog a nagawid da Aaron ken Nana Beatriz. Uray no pangadawyen ti pinagnada, inan-anusanda ta isu pay ti pagbayadda iti lugan. Nagpakanigidda idi nakadanonda iti nagkurosan. Ti agpakanawan, ti dalan a mapan idiay eskuela. Madlaw ti kinakurapay iti aglawlaw ta kaaduan a malabsanda, rutrurutrot a balbalay nga adu ti nakabilag a linabaan. Adda met dagiti makunkuna nga addaan ngem manmano.

Saanda a napupuotan, addada gayamen iti ungto ti dakkel a kalsada a konektado kadagiti tallo nga eskinita a kumamang kadagiti balbalayda. Ti deretso nga eskinita ti agturong iti rutrurutrot a balay da Aaron iti ungto ti pasilio ken asideg iti nagkurbaan ti waig. Agkaarrubada ken Nana Beatriz isu nga ammo ti baket ti kasasaad ti ubing iti sidong ti nadawel nga amana.

Kas iti dati, dimmagas ni Aaron iti tiendaan da Caleb ket gimmatang iti pangrabiida iti amana. Sardinas, itlog, ken kamatis ti gatangenna ngem uppat nga ikan a bulilit ti inted ti naanus ken naasi nga ina ni Caleb. Saan a pinabayadan ti baket dagiti dadduma nga innala ni Aaron. Ti laengen dua nga itlog ken ti uppat a kamatis ti binayadan ti ubing. Kastoy ti panangtrato ti baket.

“Ilemmengmo, wen! Dimo ipakpakita iti amam,” bilin ti ina ni Caleb ken ni Aaron.

“Wen, inang!” insungbat ni Aaron nga umis-isem.

Apaman a nakasangpet iti balayda, imprito ni Aaron ti uppat a bulilit sa sinarsiadona ti dua. Inlemmengna nga agpayso ti dua a bukel. Inkabilna iti pagbalonanna sa impisokna iti bagna. Ni manongna a Florante ti nakasursuruanna nga agluto iti sarsiado. Malaksid iti ginisar a sardinas, daytoy kanon ti kalakaan a lutuen, kinuna ti kabsatna. Mabalin pay a diguan iti adu. Digo laeng ti sindana. Idi nalpas, kinalubanna ti dua a sarsiado a bulilit iti labba sa pinandaganna iti

panagsenen a tabla. Nasingpet met ti pusana ngem adda umay dumaydayo a pusa.

Kimmutukot ti nalamiis a pul-oy iti kaunggan ni Aaron. Insuotna ‘tay naimeng a kagay a ginatang ni manongna iti maysa a paggatangan iti ukay-ukay iti asideg ti eskuela. Pimmudot bassit ti panagriknana. Inruarna dagiti kuadernona sa inasikasona dagiti leksionna. Bayat ti panagrepasona, immasideg ti pusana sa nagpasaklot. Nalaka laeng a naaramid ken nasungbatanna dagiti homework-na isu a nasapa a naturog. Nasimbeng ti turogna.

Ala una iti bigat idi nabaringkuas ta adda nangsaplit kenkuana. Simmangpet gayamen ti amana ket agbirok iti sidana. Bimmangon a dagus ni Aaron sa nagturong iti lamisaan a nangibatianna iti sidaen ti amana ngem awanen daytoy. Digo laengen ti agkaraiwara iti lamisaan. Addan iti datar ti malukong a nangikabilanna iti sida, kasta met ti labba, ken ti tabla a pinangpandagna iti daytoy. “Kinallong ti pusa ti imbatik a sidayo, tatang!” “Daytanto ket ti kunak ta apay nga agtartarakenka ti ayup nga awan met ti maitulongna kenka. Yanna dayta a pusa ta malmaluek!” “Saan nga isu, tatang. Adda dayo nga umay agkalkallong.” “Torpe! Ta isakitmo pay ‘ta animal a pusam.” Induron ti lakay ni Aaron sa kinugtaranna idi natuang daytoy. “Agbirokka ti sidak! Yagawam! Mabisinakon!”

“Saan met a nabartek. Naabak siguro iti sugal,” kinuna ti ubing iti bagina.

Kapilitan nga inruar ni Aaron ti indulinna a balonna koma inton bigat.

“Langgongka! Im-imutannakon, a! Idiay ruar a maturogka!” Inyakar ti lakay ti sida iti pingganna sa imbatona ti lunch box.

Ginuyod ti lakay ti narapis nga ubing nga inruar iti abongabongda. Makasangsangit ti ubing a nagturong iti bassit a bangko iti sirok ti kayo iti arubayanda. Umanay a pagiddaan ti kullapit a bagi ti ubing ti tugaw ngem saan a nagidda daytoy. Pampanunotenna ti kinaulpit ti amana kenkuana.

“No saan a gapu kenka, sibibiag koma pay daydi nanangmo!” Nagallangogan iti panunotna ti imbugtak kenkuana ti amana iti naminsan a nabartek daytoy.

“Ti imbaga ni Manong Florante, natay daydi nanang kalpasan a nayanakak. Apay ngata a siak ti akimbasol?” napnuan saem a saludsodna iti bagina.

Inyidda ti ubing iti bangko agingga a nairidep. Ngem adda nangiggem iti imana ket idi agmulagat, nakitana ti maysa a babai a dina mailangaan.

“Inta dita uneg,” kinuna daytoy. Ket kimmuyog lattan.

Iti uneg, impaidda ti babai sa pinarautanna. Nagikkis ngem dagus nga adda nayapput iti ngiwatna. Isu met a makariing. Nagtagtagainep gayam.

Saanen a nakaturog isu a nasapa a nagrubuat a mapan iti eskuelada iti kabigatanna. Agur-urok pay laeng ni tatangna uray idi naisagananan dagiti masapulna idiay eskuela ken maipisoknan ti lunch box-na iti bagna.

Iti pangngaldaw, aggargaradugod ti tian ni Aaron a nagturong iti sirok ti kayo a pagin-inanaanna. Nataldiapanna ti darangidangan a bunga ti bayabas. Sinukdalna daytoy. Adu pay ti agluomen a bunga ti mansanitas.

Nakigtot idi adda agtimek. Ni Caleb. “Nagmayat ‘toy pagariam, a! Nagpariir. Nakitaka a nagturong idtoy isu a sinurotka itay makapanganak. Diak ngamin naibus ti balonko. Nakapangankan?”

“W-wen!” inyulbod ni Aaron.

“Uray, a! Sayang met no ibellengko ‘toy nabatik a sida. Agunget ngamin ni mamang no adda mabatik.”

Inruar ni Caleb ti teddana a balonna. Itlog a nakamatisan ken adda hotdog-na. Adda pay prito a bangus. Napatilmon pay ni Aaron iti nakitana. Nabayagen a tiempo a saan a nakaraman iti hotdog!

Timmangad ni Aaron. Nagyaman iti Apo iti grasia a simmangbay kenkuana. Kalpasanna, inruarna ti pagbalonanna. Inyakarna iti daytoy dagiti intukon ni Caleb a masida. Nagustuan met ni Caleb dagiti bunga ti mansanita isu nga idi makapangan ni Aaron, inyalaanna ti gayyemna.