DISPERSIONES

WINNER 2022 NCCA Writers’ Prize

P(Umuna a Paset)

LANE always late a talaga, insanamtek ni Jared John Robuelto, 24, apaman a nangngegna manen iti public address ti Departure Area ti International Terminal ti San Francisco International Airport ti pakaammo a na-delay ti Flight PR105 a San Francisco-Manila iti agarup tallopulo a minuto ket naidawat ti panagan-anus dagiti pasahero.

“Latta met!” inngayemngemna. Nagsuyaab sa nagsennaay iti nauneg. Inyunnatna dagiti nawawasnay a gurongna. Alas diesen iti rabii iti G-Shock iti kanigid a pungopunguanna. Alas onsenton no agrubuatda idinto nga alas dies media koma ti regular a panagrubuat ti eroplano. Alas kuatronto metten sadiay Filipinas inton makadapag ti eroplano.

Ginuttana ti abungot ti hoodie-na a nabudakan iti San Francisco State University. Lumamlamiis iti panagriknana nupay umad-adu met dagiti Filipino a sumrek iti departure area Letter G ti International Terminal. No saan nga agriro, mapunno la ketdi ti eroplano. Nagadun a Filipino? Pappapanan ken paggapgapuan ti adu a tattao? Nagdalikepkep sa winalliwallina dagiti dapanna.

“May we, please, kabayan?” kinuna ti ismarte a balasang a nakalong jacket iti light brown nangisungo iti tugaw a nangiparabawan ni Jared iti dua a knapsack-na. Minulagatan ketdi ni Jared. Adda kibkibinen ti balasang a lakay a naka-polo shirt iti umasul ken nakapantalon iti nalinis ti rippina a maong. Pamudawen ken sidingan ti lakay, kulisapsap ti pukis ti puraw aminen a buokna. Adda nakaddidillaw a siding iti kanigid a pispis daytoy.

Nakarupanget, ginutta ni Jared dagiti knapsack-na sa imbaslatna dagitoy iti suelo idinto a kinita ti nakagorra a balasang. Kinukotna dagiti nawawasnay a gurongna ken linintegna ti nagtugaw, a nangpabayog iti barukongna. Sa kasla awan aniamanna a kimmita iti nalawa a desarming a diding iti sangoda.

Nagsarita ti balasang ken ti lakay. Nadlaw ni Jared ti panangisungo kenkuana ti lakay idinto a pinarukiban ti balasang. Madlaw a masemsem ti

balasang. Adda saanna a naawatan nga imbaga ti balasang iti lakay sa kinusilapan daytoy.

Idi pay agrubuat idi kalman nga agsusuron ni Jared. Abus ta mapilpilit nga agawid, nagadu pay a kargana nga impawitda. Saan pay a nasayaat ti panagpakadana ken ni Mikaela a nobiana nupay ammo metten daytoy ti mapaspasangasangan a panagbakasionna sadiay Filipinas. Nagapada. Nagadu pay a bilin dagiti kakabagianna. Sa kuna ni angkelna a Dan idiay Banna a manarimaan ti nepnep iti Ilocos Norte.

Pagam-ammuan, intupak met ti balasang ti knapsack-na iti datar.

Napataliaw ni Jared iti daytoy. Adda nagliteng iti panunotna. Am-ammok dagitoy, nakunana. Sagsaggaysaenna dagiti nginabras ti lagipna no sadino ken kaano a nakitkitanan dagitoy. Agtawen iti sangapulo ket dua idi agpa-San Francisco, California, kagradgraduarna iti elementaria; ngem daytoy a lakay, maysa la ketdi kadagiti nakitkitanan kadagiti okasion idi adda pay laeng sadiay ilida a Banna.

Iti Lading Elementary School, idi naggraduar iti elementaria? Ket daytoy a lakay sa daydi nangisaet ken ni lolona ken nangtaptapik kenkuana iti entablado?

Ket daytoy balasang, nalabit daytoyen daydi intugot ti lakay a balasitang nga apokona idi immay nagbitla a nangisuno iti mayor iti acceptance speech daytoy kadakuada a naggraduar? Daydi balasitang a kunam no prinsesa ta dua pay ti yayana? Nabayag a nagpolpolitiko ti lakay, malagipnan.

Kimmita manen ni Jared iti balasang a mangsuksukain itan iti Fila a knapsack a handcarry daytoy. Inikkaten ti balasang ti gorrana, natayengteng ti ngisit ti panguloten ken pagat-abaga a buokna ket pugpugtuan ni Jared a saan a nagindeg iti California iti nabayag. Nalinis met ti rupa daytoy—dumerosas; adda apagapaman a kallidna. Naapiras met ni Jared ti apagapaman a kallidna ket naamirisna nga uray ti lakay a puraw ti buokna, addaan met iti kallid.

Nagtanittit ti Blackberry Priv ni Jared iti kanigid a bolsana. Inalistuanna a dinutdot ngem gimmalis ti selpon iti imana ket naisuyo daytoy. Inalistuanna a sippawen koma ngem nagdisso ti selpon iti luppo ti balasang.

“Aray!” Kimmusilap ti balasang ken ni Jared. “Hassle!” imbanang-esna.

“So-sorry, miss…” kinuna ni Jared a nangitanggaya iti kanigid nga imana a dandani naglapus itayen iti luppo ti balasang.

“Agselselponkayo ngamin no diyo annadan!” inridis ti balasang sa pinidutna ti selpon iti saklotna. Indusngona daytoy ken ni Jared. Makaipas ti ikikitana.

Nakamisuot ti balasang ket nakarikna ni Jared iti bain. Inturturedna a minatmatan. Apagapaman ti labbasit dagiti bibig daytoy ken immad-adda ti lappaas ti dumerosas a pingpingna.

“Why don’t you take it fast?” immulagat ti balasang ket kunam no immatiddog pay dagiti agparparintumeng a kurimatmatna iti panangmulagatna ken ni Jared.

Nabainan ni Jared. Inawatna ti selpon. Ngem imbes a kitaenna ti notification, dinamagna ketdi: “A-ading, Ilokanakayo?”

“Itaak pay laeng a makakita iti suplado nga Ilokano,” immisugsog ketdi ti balasang sa kinusilapanna manen ni Jared.

“Hannah, take it easy, balasangko,” inyalumamay ti lakay. “Sungbatam ‘ta saludsodna, a.”

“Wen, taga-Ilocos Norte,” inkusilap ti balasang. “Banna!” Kasla nangato ti serrekna, a, nakuna ni Jared iti kaungganna. Napikar. Apay, uray man dakayo ti agturay iti ilitayo, inngayemngemna. “No, really!” inlibakna imbes a kunana koma:

Kunakto pay! “Taga-Bannaak met! Idiay Balioeg!”

“Kailianta gayam, lolo, ngem dinata met am-ammo!” Manglalais ti ayug ti balasang.

“Bay-am, saan a kasta ti napintas a galad,” inyalumamay ti lakay.

“Jared John Robuelto,” kinuna ni Jared ngem dina indiaya ti dakulapna. Linintegna ketdi ti panagtugawna. Pinabayogna ti barukongna.

Dimmakkel la ket ngaruden dagiti mata ti balasang. “Robueltoka met?” Nabayag a kinitana ni Jared manipud iti ulo agingga iti saka sa nagdusngi. “Robuelto kano, lolo, ngem kasla saan a refined, saan pay a makialamano,” indayamudomna. Sa idi kuan: “Robueltokami! Idiay ili!” Nadagsen ti panagbalikasna iti “ili.” “Hannah Lei Robuelto!”

So, what, kuna koma ni Jared ngem nagteppel. “Idiay awaykami. Robuelto Away Clan ti birngasyo kadakami,” insidirna.

“...Ket kunak kenka, Jared, agsublinto dagiti naiwaraiwi a Robuelto tapno agmulada iti ubas idiay Lading-Bangbangcag!”

“Sir Jared John Robuelto, saan a dakami ti mangibirbirngas kadakayo iti kasta, okay? Historia, sir, historia!” inkusilap ni Hannah. “Basolmi ngarud, sir, no Robuelto Poblacion Clan ti birngas ti history kadakami?” Kinitana ti aglawlaw. Addan dagiti pasahero a mangkitkita kadakuada. Nagdayamudom.

“Imbagakon ti naganko, ading,” impalagip ni Jared. “Don’t I deserve to know yours?”

“Hannah ngarud, Manong Jared John,” inyanges iti nauneg ti balasang. “Hanna Lei.” Sa insungona ti lakay a maraisem a mangpalpaliiw itan ken ni Jared. “Ni grandpak, Jeremias Robuelto, dati a bise mayor ti ilitayo,” kinunana.

“Komustaka, barok?” Indiaya ti lakay ti imana. “Agawidka?” “Okay laeng, sir,” kinuna ni Jared. Apagbiit ti panangawatna iti petpet ti lakay. Makitada met nga adda iti airport, damagenda pay laeng no agawid? Papananna ngata koma ngarud? Ammona la ngaruden a para iti PAL daytoy a boarding gate?

“Asino ti lolongmo itayen?” inting-i ti lakay ket naitangkarang ti dakkel a siding iti kanigid a pispisna. Nalagip ni Jared nga adda met kastana. Marka dagita?

“Baka diyo am-ammo, sir,” insungbat ni Jared. “Lolo Obo, sir,” insungbatna. “Jacobo Jeremias Robuelto.” Sa isilpona koma: saanyo nga am-ammo ta saan met a politiko a kas kadakayo!

“Ay, ket ania ket a diak am-ammon, adayo a kabagiak ni lolongmo. Kabagiandakayo, barok,” inkatek ti lakay. “No diak mariro, sika daydi valedictorian didiay Lading Elementary School, aya?”

“Wen, sir,” insungbat ni Jared. Malagipna a napan nakiabay daytoy a lakay ken ni lolona nga Obo idi manarimaan ti speech-na. Nagsarsaritada.

“Kunak ket!” inggaw-at ti lakay ti kanawan a dakulapna. Dagus a nakialamano manen ni Jared.

“Nabayag a diak nagpapa-Ladingen, barok. Immayko nagunian iti naminsan nga eleksion idi linabanak ni kabagisko,” kinunana. “Ngem naatap, dina kayat ti makisawsaw iti politika. Dina la kayat uray nagkapitan la koma! Napaidam! Sayang!” Sa idi kuan, nagpormal ti lakay. “Am-ammo dagiti Robuelto a kallidan. Kasla doble pay ti alikunona kenka. Ken adda siding iti pispis dagiti dadduma. Adda kaniak dagita. Baka adda met kenka, barok?”

Saan a naguni ni Jared. Ngem panawen itan nga ipannakkelna met ti kina-Robueltona kadagitoy a kakabagianna a kuna dagiti uulitegna nga isnabero ken saan a mangikabkabilangan kadakuada.

Nagpusipos ni Jared iti tugawna. Inyamuy ti kanigidna ti pamuskolen a buok iti ngatuen ti kanawan a pispisna sa insarangna iti lakay.

“Adda met bagina, lolo!” kinuna ni Hannah a bulonna ti nagkatawa iti nalag-an. “Ngem baka coincidence amin dagita, a?” kinunana. “Amin laengen a Robuelto, adda kastana?”

Nagkatek ni Lolo Jeremias. “Dagiti tagaaway a Robuelto, ad-adda nga iti kanawan ti yan ti siding iti pispisda. Adda iti kanigid kadagiti tagaili a Robuelto,” impasarunona.

“Sure-kayo, lolo?” sinaludsod ni Hannah. “Baro a panawen itan. Adda kadi pay ngata kaipapanan dagita ita?”

“Ayna, samman, kunak ita,” intung-ed ni Lolo Jeremias.

Nalagip ni Jared ti nabayag metten a damdamagenna idi ken ni Lolo Obo sa ken ni Angkel Levi nga ulitegna a kabbalayda sadiay Vallejo. Adda amin siding dagiti bukot ti dapanda nga agkakabsat. Adda met iti ulitegna. Adda ken ni Tata Benjamin nga amana. Ken adda ken ni Lolo Obo.

“Adda siding iti bukot ti kanigid a dapanko, sir,” kinunana ket inukasna ti kordon ti kanigid a sapatosna.

Nagpormal ni Hannah sa nagliad a nagmirugrog a kasla nakakita iti kasuronna. Napataliaw met ti aglanglanga a nadonia a baket iti kanawan ni Jared. Nagwingwingiwing daytoy.

Ngem nabukran ni Jared ti kordon ket pinasutna ti nangisit ken puraw a canvass a sapatosna. Intudona ti dakkel a siding a kasla bassit a balat iti kudil ti bukot ti dapanna.

Immanges iti nauneg ni Lolo Jeremias. “Awan ti ammok a kastami a Poblacion Clan,” inwingiwingna.

Naglibbi met ni Hannah. “Mamatikayo a talaga iti pudos kada signos, lolo?” insurdona. Binukitkitna manen ti bagna ket binidingna ti dua a boarding pass. “Addakayo iti maikatlo a tugaw manipud iti tawa, lolo,” kinunana.

“No isu met ti intedda dita check-in,” kinita met ti lakay ti boarding pass. “Sika, Jared John, barok?”

Inapsut ni Jared ti boarding pass manipud iti

passport-na iti bolsa ti knapsack-na. “Abay ti tawa, sir,” insarangna.

“Ay, mayat, lolo, agaabay gayam ti tugawtayo,” kinuna ni Hannah a limmawag ti rupana sa maal-alumiim a kimmita ken ni Jared. “Uray kagurguranakami a kakabagiam, ibagak latta daytoy, a, no kayatmo… Ket no ngata agsinnukatkayonto ken lolo iti tugaw, Manong Jared, mabalin?”

Saan a nakauni ni Jared. Napintas koma a posision. Ngem agawenda met? Kayatna koma ti agsaan. Ngem dagiti met nabileg ti agkidkiddaw. Balasang ni Bise Mayor Titus Robuelto ni Hannah, mapagsasaipna itan.

“S-sige,” kinunana met laeng. “Agsisinnukattayonton sadiay eroplano.” Ket kakaisuna koma a makitananto koma a napintas ti buya ti daga inton bumatogda iti Kamanilaan. Iti kaaddana iti California iti sangapulo ket dua a tawen, namindua laeng a nagbakasion. Daydi immuna, sibibiag pay laeng daydi kasinsinna a Tobias a kinaduana a nagpa-Filipinas. Kasanguanan nga agbasa iti kinainheniero daydi maikadua. Ket nagustuanna ti buya ti daga manipud iti tangatang. Ngem, ala, bagidan. Nangruna ta kiniddaw ti adda karkaritna a napusaksak a balasang a kas ken ni Hannah.

“Malagipko latta dagidi panangsaan kaniak ni lolongmo nga Imias, barok,” kinuna manen ni Lolo Jeremias. “Imias ti awagko ken ni lolom nga Obo. Awan la metten ti pateg ti panagkakabagian kenka, kunkunak idi kenkuana. Madi ta madi latta.”

“Adda ngata met rasonna ni lolo, sir,” insungbat ni Jared.

“Ammok pay no kinatusona?” insungbat ti lakay.

Tuso? Daydi kano tatang ni lolona nga Obo ti aw-awaganda iti Tuso. Daniel Fructuso Robuelto. Fructuso daydi nanangna. Nagbalin la ngarud kano a Tusong a nayababa iti Tuso kadagidi ub-ubbing idi.

“Ammom daydi Tusong a lilom iti tumeng?”

“Ammok sa, sir.”

“Wen, a, ammom, dagita a lallakay ti angel-angel sadiay dumaya idi panawen daydi amami a mayor. Presidente municipal ti awagda idi. Dungparenna latta daydi amami a Jehosaphat tunggal eleksion. Nagkaubinganda, teniente del barrio idi, ngem nasanikar nga isu ti bumusbusor kadakami a Robuelto Poblacion Clan. Nagpa-Hawaii a napan nagpukan iti unas, sa nagawid nga immay nagasawa, sa nagsubli manen.”

“Daydi lolomi a Daniel Fructuso ti gapu no apay nga addakami idiay Amerika,” insarurong ni Jared. “Napan da Lolo Obo ken Lola Aracela idiay Hawaii idi kaalisto ti pannakapetision ket inalistuanda met amin nga impetision dagiti mabalinda nga ipetision sada nagawid.”

Kinita ni Hannah ni Jared. Kasla nasaem ti panagdisso dayta nga ikikita. Nagdumog ni Jared ket insuotna ti sapatosna. Insintasna daytoy.

“Passengers for Philippine Airlines Flight PR 105 bound for Manila are advised to proceed to gate 24 for your boarding. Those who are seated from 80A down to 50A are advised to board first.”

“Umunatayo, lolo,” kinuna ni Hannah a bulonna ti timmakder sa insakbatna ti knapsack-na. Innalana ti ima ti lakay.

Kinita ti lakay ni Jared ket nadlaw ni Jared ti kinapudawna ken ti kinaingpis ti kudilna iti aglawlaw dagiti matana.

“’Tay tulagantayo, a, barok,” impalagip ti lakay. “Tulag ti agkakabagian.” Nagulimek ni Jared. Oportunista dagitoy a kakabagianna. Ngem napanunotna a lolona met daytoy a lakay aglalo itan ta nagaammoda.

Timmaliaw sa immisem ni Hannah ken ni Jared. Apagapaman a nagkidmat ti balasang ket nagkirem ni Jared. Nagpintas gayam no umisem sa agkidmat, nakunana ket nariknana ti panagkarayam ti bara iti luppona agingga iti durina. Dina napupuotan nga intangguap ti Gatorade nga intaudna itay iti bolsa ti knapsack-na. Nalagipna manen ni Mikaela, ti Jew-Russian-Japanese-Ilokano a nobiana. Nagsubli ti suronna.

Nadagsen dagiti askawna, simmaruno kadagiti agapo a nangkamang iti mabukbukel a pila dagiti pasahero iti sango ti boarding gate. Agsarsaritan dagiti agapo maipapan kadagiti naggapuanda a lugar. Naggapuda kano iti kaubasan iti Napa ken Sonoma. Ibagbaga ti lakay a napintas no mamulaan kanon iti grapes dagiti inektaria a bangkag a kukuada sadiay Banna.

“Bassit sa ngaminen dagiti agar-aramid iti suka kada tagapulot, lolo?” dinamag ni Hannah.

“Wen nga agpayso, a,” insungbat ti lakay. “Ibagamto ken ni amam dayta no ania ti makunana.”

“Saan kadakami, unas latta ti imulmulada,” indagsen ni Jared. Ammona nga adda pay laeng dagiti daga dagiti tagapoblasion a Robuelto iti barangayda.

“Jared, agun-unas pay laeng ni lilom nga Imias?”

“Dayta ti biagna, sir,” insungbat ni Jared. “Agipo-post no kua dagitay kakasinsinko no agdapilda,” impasarunona. Agipaskilda iti social media ti kayatna a sawen. “Agbinugbogda, agkaskaronda.”

“Nasayaat no masabalianen dayta nga industria ta awan sa met masakbayannan,” kinuna ti lakay. “Napimpintas no grapes ti maimula. Biblikal a mula.”

Saan a naguni ni Jared. Kuna idi ni lilona nga

Obo a ti unas ti mula ti masanguanan kadagiti nalawa a bangkag iti Balioeg.

“Kuna ti Biblia nga agsublinto dagiti Israelita iti naikari a daga ket agmuladanto iti ubas iti Samaria, ket kunak kenka, Jared, agsublinto dagiti naiwaraiwi a Robuelto tapno agmulada iti ubas idiay LadingBangbangcag!”

Sinabet ida ti puraw nga alibungabong nga ipugpugaw dagiti vent ti uneg ti eroplano. Dakkel daytoy nga eroplano, walo ti malaon ti kada sagunod ti tugaw; uppat iti tengnga ken sagdudua iti bangir ti dua nga alley.

Implastar ni Jared ti dakdakkel a knapsack-na iti overhead bin. Naglisi idi ibag-ut ni Hannah ti maysa a bassit a luggage a handcarry ni Lolo Jeremias.

Nakigtot ni Jared idi adda pasahero a nagtimek iti likudanna. “Excuse me, why don’t you help her?” immulagat kenkuana ti maysa a balkat a baket sa intudona ni Hannah. Nabainan ket tinulonganna ti balasang. Agbibiaheda ngamin no saanda a kaya, inngayemngemna ta nadlawna manen ti panag-vibrate ti selponna.

“Agsisinnukattayo ngaruden,” impalagip ni Lolo Jeremias idi maiplastarda dagiti gargaretda. Immuneg ti lakay iti tugaw a dumna iti tawa idinto nga immabay ni Hannah. Maap-apas ni Jared a nangsiput iti panagtugaw dagiti kakabagianna ket idi isuoten dagitoy ti seatbelt-da, isu metten ti panagtugawna.

“Thanks, cuz,” kinuna ni Hannah. “Naimbag la ketdin ta agsasaruno dagiti intedda a tugawtayo,” inyisem daytoy ket limnek pay dagiti kallidna.

Cuz? Ania payen. Nagtung-ed. Kasin, kunana metten, a. “Don’t mention it, cuz!”

“Malagipko gayam, Jared, barok,” kinuna ti lakay. “Sadino ti yanyo ditoy California?”

“Vallejo ken Stockton, sir,” kinunana. “Adda pay kakasinsinko sadiay San Luis Obispo ken Los Osos.”

“Diak nakadanon idi immayak nagimbitar kadagiti agawid a makipiesta iti daydi maikadua a term-ko,” kinuna ti lakay. “Ditoy Frisco, agingga didiay San Diego ti nagawisak.”

Isnaberokayo ketdi, a, nakuna ni Jared iti panunotna. Ammoyo la ngaruden nga adda iti California dagiti dadduma a Robuelto, didakami pay la nalagip nga inkanayon. Apay, saan a masapul ti ili ti pannulongmi? Uray met saankami koma a nakaawid, a, no nagunikayo. Di koma latta naitedmi ta naitedmi met, kinunana iti unegna a kasla ketdi adda koman maitedna no agbasbasa pay laeng iti civil engineering iti San Francisco State University kadagidi a panawen.

“Baka saanda ngamin nga agpadpadlaw, lolo,” imparukib ni Hannah. “Baka met tumultulongda kadagiti kakailiantayo ngem saan a through the municipal government? Baka adda bukodda a municipal government?”

Napiting manen ti kaunggan ni Jared ngem nagulimek. Maysam a babai, a, inngerngerna.

Ngem iti suli ti panunotna, mabalin a pudno dayta. A saanda a naringgor a sanga dagiti ag-Robuelto. A dagiti Poblacion Line a Robuelto ti mabigbig a kas pamuon ti ilida agsipud iti kinaringgorda ken kinabaknangda. Isuda dagiti nalatak, dagiti am-ammo dagiti kakailianda.

“Mabalin, isu a saandakami nga am-ammo,” nagpormal ni Jared. “Saan met ngata a saan nga am-ammo, cuz,” inyatur ni Hannah. “Saanyo laeng nga ammo a tuntonen ti lugaryo iti ilitayo.”

“Tinuntonyo kadi ti kinaasinoyo wenno inted ti ilitayo dayta?” dinamag ni Jared.

“Dagiti appo dagiti appotayo ti nangtunton iti kaikarianda iti ilitayo, barok,” inyatur met ni Lolo Jeremias. “Daydi Don Abel Robuelto nga apoko daydi Don Ismael Robuelto ti nangbuangay iti ilitayo,” kinuna ti lakay. “Daydi Don Mael ti direkta a gapuan dagiti Poblacion Line a Robuelto. Dakayo, daydi Don Mishac Robuelto nga adienna ti nagtaudanyo. Dua laeng ti annak daydi Don Abrigo Robuelto a taga-Laoag a puonantayo amin.”

Nagtungtung-ed ni Jared. Nangnangngegnan dayta a pakasaritaan ti kaputotanda. Ngem idi ubing, kasla adayo dagitoy a lallakay; kasla laeng duduogan a pakasaritaan iti Daan a Testamento a pasaray dakamaten daydi Padre Simon iti Iglesia Filipina Independiente ti Banna.

“Ammom ti kayat a sawen ti apeliedotayo, Jared?”

“Kas insarsarita ni Lolo Obo, naggapu iti Revuelto a kayatna a sawen, nasitaksitak, nawarawara. Husto, sir?”

“Right!” insungbat ti lakay. “Agurayka, nabayagkan ditoy US ngem para mannurat ti panagilokanom, barok?”

Ania ngamin ti panagkunayo kadakami? inyingar ti kaunggan ni Jared. Diyo patien nga inwaras ti Namarsua ti utek ken talento?

“Diak pay nakalipat, sir. Dimmakkelak iti apongko a lakay a tunggal Huebes, mangisangpet iti magasin a Bannawag, sir,” insungbatna. “Uray idiay family house-mi dita Vallejo, sir, adda latta ta agsub-subscribe da daddy. Isu a dayta met ti maysa a talentok, a,” impalastogna.

“I see! I see!” Nagtungtung-ed ti lakay. “Mannurat daydi lolongmi nga Abel,” kinunana. “Periodista, nobelista, historiador, adda aminen.”

Simmango ni Hannah ken ni Jared. “No nalaingka nga agbasa iti Ilokano, cuz, mabalin ngarud a matulongannak iti thesis-ko,” kinuna daytoy nga agtaltalukatik dagiti matana. “Diak metten mairugrugi. Ammom metten ti University, no awan ti MA degree, awan ti tenure a maited kenka.”

“I may be of help,” intingigna. “At a cost, maybe,” impasarunona.

“Aray! Nagbain,” immisugsog ni Hannah. “Adda dagiti manus—”

Naputol ti ibagbaga ni Hannah idi agkiriring ti Blackberry Priv ni Jared. Ni Esther a manang ni Jared ti umaw-awag. Adda ni Manang Esther sadiay San Diego.

“Addakami pay laeng ditoy airport, manang. Kabor-boarding-mi,” insungbat ni Jared. “Wen, naalak amin. Nagadu ngarud, manang, a kargak ket. Wen, a, adda kadi ngamin Ilokano nga agawid a bassit ti kargana, aya? Isu a mabutbuteng dagiti airline no Ilokano ti agawid, manang. Kurangna la a kargaennan ti sibubukel a kosina! Kastaak ita! No makitayo la koma?”

Idi kuan, narugianen ti demo dagiti flight attendant ti eroplano. Tinandaanan ni Jared dagiti ibagbaga ti announcer ken ti panangimuestra ti kaasitgan kadakuada a flight attendant.

Nagtanektek manen ti selponna. Agkakamakam dagiti message iti Messenger-na manipud kadagiti kakasinsinna sadiay Geneva ken Vancouver, sadiay Madrid ken London. Bon Voyage. Von Viaje. Napaanges. Your time to come home will come, dayta ti isungsungbatna kadakuada. Masulit a mangsungsungbat kadagitoy.

Naggunayen ti eroplano; ginuyod ti napigsa a traktor iti taxiway. Nataldiapan ni Jared dagiti kalbo a bantay iti daya iti panagpuligos ti eroplano tapno agpuesto iti runway. Pinaiddepen ti announcer dagiti amin nga elektroniko a gadget.

(Maituloyto)