Padre Jose Burgos: Idealista, Eskolar, Bannuar
(Maudi iti 2 a Paset)
ITI agsapa ti Pebrero 17, 1872, naummong iti Bagumbayan (Luneta, sa nabaliwan ti naganna iti Rizal Park) ti agarup uppat a pulo a ribu a Filipino manipud iti Bulacan, Pampanga, Cavite, ken Laguna. Linawlawda ti entablado a pangipatayanda iti dusa da Padre Mariano Gomez, Padre Jose Burgos, ken Padre Jacinto Zamora (GOMBURZA).
Inyud-udi dagiti guardia sibil ni Padre Burgos tapno maimatanganna ti pannakagarrote da Padre Jacinto Zamora ken Padre Mariano Gomez. Idi nakatugawen ni Padre Burgos iti tugaw ti garrote, impukkawna nga awan inaramidna a krimen, ket awan hustisia iti lubong.
Sangapulo ket dua a prayle ti nangtengngel ken ni Padre Burgos, pinatugawda manen iti garrote ket binalakadanda nga awatenna ti nakristianuan nga ipapatay. Nagtalna ni Padre Burgos, ngem inyikkisna manen nga awan inaramidna a basol. Ngem insungbat ti maysa kadagiti mangtengtengngel kenkuana nga uray ni Kristo, awan met basolna ngem napapatay latta.
Gapu iti daytoy, saanen a nagtukiad ni Padre Burgos. Nagparintumeng iti sangona ken dimmawat iti pammakawan ti tao a mangtiritir iti garrote. “Napakawankan, anak. Aramidem ti pagrebbengam,” kinuna ni Padre Burgos.
Napartak ken kellaat ti pannakatiritir ti garrote a nangtukkol iti tengnged ni Padre Burgos.
Idi naimatangan dagiti tattao a nagparintumeng ti berdugo, timmulad dagitoy, ket inkararaganda ti pimmusay a padi.
Kayarigan ti pannakatay ni Kristo ti ipapatay ni Padre Burgos, isuna laeng ta ti mismo a simbaan ti nangidadanes kenkuana. Ni Kristo, pinatay dagiti kabusorna; idinto a ni Padre Burgos, pinatay dagiti gagayyem ken kakaduana.
Ti nagan ni Padre Burgos, agnanayon a paset ti historia, saan laeng a maipaay kadagiti kakailianna, no di ket kadagiti amin a tattao iti lubong. Walo nga ili ti naipanagan ken ni Burgos: iti Ilocos Norte, Ilocos Sur, Isabela, La Union, Pangasinan, Quezon, Southern Leyte, ken Surigao del Norte. Adda pay kalsada, eskuela, ken organisasion a naipanagan kenkuana.
Iti ipapatay ni Padre Burgos, maamiristayo ti kaipapanan ti kinamartir. A ti patay, mangyeg iti baro a pangrugian, baro a biag, baro a namnama iti panggep a nangiparukpokan ti martir iti biagna.
Agtawen laeng idi ni Padre Burgos iti 35.—O