Kasano ti Agtaraken iti Uken?
NO babai ti asom sa aganak, nagsayaaten. Ngem kasano a taraknem dagiti uken? No addan dua a lawas ti uken, masapul a medio naimeng ti lugar a pagyananna. Maibalakad a saan pay nga ipalubos nga agdakiwas iti lugar a yanna tapno maliklikan a makasagap iti ania man a bayrus. Itultuloy latta nga amirisen ti panagdakkel ti uken. Inaldaw nga obserbaren ti panagdakkelna babaen ti panangtimbang. Nasken nga adda dagsenanna iti tunggal aldaw. Nasken met nga ipan iti beterinario tapno maikonsultar ti kasasaad ti salun-atna ken maikkan iti agas a pagikkat iti ariet. Saan a maibalakad a pagtomaren lattan iti para ariet a saan a maikonsultar iti beterinario.
Kasapulan nga agsuso iti inana tunggal 2-4 nga oras. Tunggal agpasuso ti ina nga aso, amirisen met no makasuso met laeng a nasayaat dagiti uken. Adda ngamin dagiti gundaway a saan a dagus masapul dagiti uken ti suso ti inada. Nasken met a kitaen no nakaplastar a nasayaat ti ina amangan no mapandaganna dagiti uken.
No dua a lawas pay laeng ti uken, saan pay a rumbeng a pakanen. Ketdi, agsuso pay laeng iti inana. Mabalin metten a painumen iti sangkabassit a danum. Nasken ngarud a pakanen ti ina nga aso iti husto a nutrision a kasapulan a susuen dagiti uken.
No addan nasurok a makabulan ti uken, mabalinen a pakanen iti dog food. Ngem nasken a nalukneng ken tingitingen ti kaadu ti ipakan. Maibalakad ketdi nga agsuso pay laeng ken saan pay a mabalin nga ipusing iti inana.
No nasurok pay laeng a dua a lawas ti uken, mangrugrugi pay laeng a makaanninaw iti lawag. Isu a saan a rumbeng nga ubbaen ken yasideg kadagiti sabsabali pay nga aso tapno maliklikan nga agsakit. Saan pay a mabalin a kaay-ayam ti kastoy ti kabassitna nga uken.
Saan a maibalakad a digosen ti uken a dua a lawasna pay laeng. Ngem no adda dagiti gundaway a marugitan daytoy, iti laeng paset a narugit ti babasaen. Nasaysayaat pay a punasan lattan iti nabasa a lupot ti narugitan a paset ti bagi ti uken.
Ngem no addan uppat wenno lima a lawas ti uken, mabalinen a digosen iti naanem-em a danum.
Siguraduen met a naimeng ti lugar a pangdigosan iti uken. Sabonan daytoy iti mild soap a para uken. Liklikan a mabasa ti mata daytoy ken aluadan a matubongan ti lapayagna. Maibalakad a saan a baybayagen ti panangdigos iti kastoy ti kadakkelna nga uken. Agusar iti nalamuyot a tualia a pangpunas kalpasan a madigos. Nasken a mapunasan a nasayaat. Kalpasan a madigos, ikabilmo iti naimeng a lugar tapno saan a malammin. Nasaysayaat pay no yasidegmo iti inana tapno maipaayan daytoy iti husto a bara a kasapulan ti uken.—O
(Kameng ti autor iti Batac City Dog Enthusiast, grupo dagiti agtartaraken iti aso iti Siudad ti Batac.)