Dagiti Sungbat ti “Ania ti Kayatna a Sawen, Angkel?”

1. Natbag: Nakayababaan ti balikas a “natebbag” (puon a balikas: tebbag). Kayatna a sawen, nadagsen. Ngarud, nadagsen a timek. No kunatayo met: “Natebbag ti daga,” kayatna a sawen a nargaay ti daga. Tag. natibag; Eng. landslide; cave-in. Nadagdagsen ti daga nga adda iti akinrabaw a paset ngem ti nangsangga iti daytoy isu a nargaay.

2. Simlep: Manipud iti puon a balikas a “sellep.” No masellepka (maslepka) iti danum/ling-et, arigna sumrek ti ling-et/danum iti lupotmo ken mapan iti bagim. Wenno no naslepka a silalamolamo, arigna simrek ti danum iti bagim. Ngarud, simrek wenno immukuok/napan iti kaunggan dagiti dua a babbai ti kunkuna ti mangimaton iti dormitorio.

3. Ginubuay: Manipud iti puon a balikas a “gubuay” a kayatna a sawen, kagagapu, rason tapno mapasamak ti maysa a banag, nangrugian, gapu a napataud. Tag. pinagmulan; Eng. to be the cause of, to bring about, reason, cause, beginning. No koma kunatayo: “Ti kinamannanao ni Ikka ti nakaigubuayan ti apada ken Ason nga agingga ita, di pay ammo no kaano nga agpatingga.” Kayatna a sawen a ti kinamannanao ni Ikka ti rason/nangrugian/ nangpataud iti apada ken Ason.

4. Natimudna: Nangngeg. Manipud iti puon a balikas a “timud.” No kunatayo met: “Timudem kadi ti an-anek-ek ti pusok.” Kayatna a sawen, “Denggem kadi ti an-anek-ek ti pusok.”

5. Immabuloy: Nayat, immanamong, immayon, saan a nagkedked, saan a kimmontra. Daytoy met balikas nga “agpalutpot” (sublian a basaen ti parapo iti panid 29), kayatna a sawen: agimbestigar. Palutpotem: imbestigarem; pinalutpot: inimbestigar.

Bareng awan biddutmo, kaanakan! No awan napugtuam, ammom itan ti kayat a sawen dagitoy a balikas, ket mabalinmonton nga aramaten dagitoy!—O