SUGIASOY: ANG ESPESYAL NGA KOMBENSIYON SA LUDABI 2017
(Ikatulo ug Kataposang Bahin)
ANG gantuong sa pamayhon sa Ludabi ikagindig na sa usa ka balete nga gidungog nga taw-an, ug daghang makita sa ikatulong mata nga makapahingangha, sama sa pag-ila niini sa labing espesyal nga kombensiyon 2017 sa Macapagal-Macaraeg Ancestral House sa Buru-un, Dakbayan sa Iligan nga malamposon, dinugokan ug hilabihang alegreha!
Ang talaan nga gihuptan sa kalitala ( secretariat) nagtug-an nga 104 ka buok ang mingtambong. Ang maong gidaghanon nagagikan sa lainlaing lugar sa Kabisay-an ug Mindanao. Talagsaong numero sukadmasukad sa kasaysayan sa mga kombensiyon sa Ludabi.
Dunay pipila nga daan nang tigtambongan. Apan ning maong yugto, ang naglabi nga mingdugok mao ang bag-ong mga graduwado sa kolehiyo. Sa sama, ang mga kauban usab ni Raul G. Moldez nga naglabi kanila mga magtutudlo sa mga unibersidad sa Cagayan de Oro sama sa Xavier, Lyceum Capitol, Don Mariano Marcos, ubp.
Sa handurawan, mingsihag kadtong kagahapon nga mao pay pagtahal nako sa lapis aron ikaguhit ang destinasyon sa akong kinabuhi: Ngano man nga nagtinguha man ako nga mahimong magsusuwat?
Balikhisgot Ang unang gigahinan og labawng pagpakabana mao ang pagpahigayon og mga tigi sa sinulatay. Niini, daghan ang naengganyo. Mao kiniy konsepto sa gisentro nga gabayan agig pahaom sa ngalan sa kapunongan nga Lubas sa Dagang Bisaya. Ang pulong dagang maoy unang gitutokan. Ang pagtilbok og mga ugmad sa arte maoy prinsipyo sa katukoran niini.
Ang nahimo sa Ludabi ngadto sa iyang mga sakop maoy katugbang sa nahimo sa mga sakop ngadto usab sa Ludabi. Hatagdawat nga kinaiya aron maugba gayod latas sa katuigan kining pamayhon karon sa Ludabi nga habog ug wala nay pagkapapas. Tinamod ug giila nga usa ka institusyon.
Ang nag-alirong sa Ludabi Daghan sa nanag-alirong ug nagmatyag sa kalamboan
sa Ludabi mao usab ang iyang mga sundalo sa dagang. Ang uban kanila mingtaliwan na. Apan ang ilang mga tunob nga gibilin andam nga pahaoman sa bag-ong nangabot nga mga salingsing sa arte.
Ang Ludabi, ingnong punga, mao si Martin Abellana ug mga kauban. Si Martin Abellana maoy giila nga dekano sa Dilang Bisaya, kini, tungod sa gipadagan niyang lindog nga nagtuki sa batadila sa pinulongang Binisaya. Siyay giila nga Maestro Anoy, ug tagingting ang iyang byline sa hinashasan niyang mga sugilambong.
Kauban ni Abellana ang laing mga tadhan sa panulat. Sa paghingalan og pipila (pasayloa sa nataligam-an ning panumdoman), nahitalay kaniya sila si Tomas V. Hermosisima, Teodoro Sanchez, Laurean S. Unabia, Alito L. Malinao, Junne Cañizares, Porperio S. dela Torre, Gremer Reyes, Gumer Rafanan, Alex Abellana, Claudio Eyas Y. Sable, Buenaventura G. Maligad, Eustaquio G. Cabras, Diosdado Garces Alesna, Galileo Varga, Lorenzo B. Canoy, Ricardo T. Hynson, Arturo G. Peñaserada, Melquiadito Maambong Allego, Ricardo P. Baladjay, Jesus Estaño, Marcelo Baterna, Estanislao T. Empinado, Adelino B. Sitoy, Loreto M. Durano, Dionisio Gabriel, Genaro Tanudtanod, Ernesto Lariosa, Lamberto Ceballos, Melchor U. Yburan, Oliver Flores, Santiago R. Pepito, Jr., Teofilo B. del Mar, Vic Abangan, Ben Abellar Abellana, Leonardo Dioko, Satur P. Apoyon, Leodegario Sentillas, Leo Domapias, Ponciano M. Pitogo, Carlos C. Go, Genaro Ver. Melendres, Gerardo S. Villanueva, Frank S. Alforque, Rogelio S. Puno, Juanario Diez Saez, Anacleto Rañises, ubp.
Ang Ludabi giisip nilang parola ug kandilaw sa ilang pagtikubo sa mga talad sulatanan. Kini maoy tinuod nga hustisya kon unsa ang Ludabi sa katilingbang katitikanon ug kulturang Bisaya. Ug kini maoy labing tinuod. Kon hibatian gani nga maayo siyang mamulong, daghan gilayon ang makatuaw: “Porbidang tawhana, Ludabi kaayong manulti!”
Ang Ludabi sa panuigong kan-oman ka tuig, sarang nang kapanaminan. Akong awhag ngadto sa mga batanong nagpasakop niining “payong” sa mga kapunongang katitikanon nga nanghimusak sa mga sumusunod sa pagkakaron: Sumpayi ninyo ang pangedaron sa Ludabi.
Ikulit sa batong lag-it ang panaad: Panalipdan ang Ludabi. Hatagig dugang kinabuhi. Dugang kusog, ug dugang kalamboan alang sa Inahang Dila nga gisapwang karon sa kahiusahan sa panitik ug batadila, ngadto sa tumong sa MTB-MLE nga panahon uban sa bag-ong subol.
Ug niining puntoha, sa dayon nang panuroy ngadto sa mga busay Mimbalot ug Maria Cristina ug ang laginding nga beach resort, Paseo de Santiago, gipahibalo usab ang umaabot nga pasinati sa DepEd ug sa Ludabi Sanga sa Iligan sa kalim-an ka magtutudlo sa Binisayang Pinulongan kansang tukmang petsa ipahibalo ra unya puhon.—