Sugilanong Sinugboanon
NANAGHOY siya samtang iyang gihinay-hinay og alsa ang habol. Mitutok siya sa nawong sa lalaki. Lagom. Ang baho sa pormalin misuliot sa iyang ilong. Gitangtang niya ang medical mask. Walay gamit, matod niya sa hilom. Mipadayon siyag taghoy. Nanuol ang duha niya ka kaubang imbestigador, nananaw sila sa kinabuhi nga nakutlo sa dili hustong panahon. Apan ang panahon dili ang magkukutlo.
“Nahinanok gyod ang patay, Tsip Bol, tungod sa imong pagtaghoy sa ‘Jealous Guy’ ni Lennon,” matod sa usa ka imbestigador. Miagik-ik ang ikatulo sa grupo. Mihunong sa pagtaghoy si SPO4 Alex Bolenio. Giisa niya ang iyang itom nga Ray Ban ug gipahiluna sa iyang agtang nga
naay uwat ibabaw sa tuong kilay. Mitutok siya ngadto sa iyang duha ka kauban. Wala siya makigtubay nila. Milapos ang iyang panan-aw sa embalsamador sa Surelife Funeral Homes. Nagngisi ang embalsamador. Gibuhian ni Bolenio ang tabon sa patayng lawas. “Bay, naa nay mikuha sa lawas?” “Wala pa man, Tsip.” “Wala moy nakuha nga ID o mga papeles nga makahatag namog ideya kinsa ning tawhana?”
“Basin nakuha sa SOCO, Tsip. Sa wala pa pod nako siya embalsamaha, among gihiling ang iyang purol. Wala miy nakitang bisag usa ka ID man lang.”
Gipaubos ni Bolenio ang Ray Ban balik sa ilong. Milakaw siya padu’ng sa embalsamador.
“Okey, Bay. Kon naa ganiy moanhi ug mo- claim sa patay, i- release lang, ha? Kahibawo na ka unsay buhaton sunod.” Gipikpik ni Bolenio ang abaga sa embalsamador. “Walay problema, Tsip!” Milingi og balik si Bolenio sa embalsamador, gitangtang ang Ray Ban.
“Kinsay nag-ingon nga naay problema?” “Wala man.” Nanggawas sa punerarya sila si Bolenio ug ang iyang duha ka kaubang imbestigador sa Cebu City Police Office-Homicide Section.
Namahit ang kainit sa iyang panit. Natagakan og iti ang puti nga t-shirt nga adunay prenta sa nawong ni Bob Dylan nga nag- black shades ug nagkupot og sigarilyo.
Misiyagit ang beteranong homicide investigator: “Shit happens!”
Ang usa sa mga imbestigador nga nag- leather jacket nangutana kon unsay nahitabo. Nangatawa ang duha ka imbestigador sa dihang nakakita sila sa iti sa nawong ni Dylan.
“Giithan man ang imong idol, Tsip Bol!” matod sa ikatulong imbestigador nga nag- plain gray shirt.
“Wala guro kauyon ang pati sa iyang pagdaog sa Nobel Prize for Literature, Bay.”
Gitangtang ni Bol ang iyang Ray Ban. Mikatawa siyag apil, dayon nangutana: “Berry, naa kay tissue?”
Gikuot ni SPO3 Wilson Berry ang bolsa sulod sa iyang leather jacket. Usa ka kahang Marboro Red ug lighter ra ang iyang nakit-an. “Ikaw, Bay Sal? Naa kay tissue?” nangutana si Berry. Gikuot ni SPO3 Bong Salinas ang upat ka bolsa sa atubangan ug sa luyo sa iyang maong nga itom. Nakakuot siyag panyo.
“Gamita lang na, Tsip Bol. Naa bitaw koy labakara sulod sa atong sakyanan.”
Gidawat ni Bolenio ang panyo ni Salinas ug gikuha ang iti. Gilabay ang panyo dala ang iti sa gutter sa dalan. “Naa koy pahumot, Tsip Bol.” “Di man kaha na mahalon, Salinas?” matod ni Bolenio. “Ngano man diayg mahalon, Tsip?” “Basin dagiton kog mga tsiks.” “Dili ka madagit kay ang kahumot naay sagol iti.” Nangatawa silang tulo. Gitaod og balik ni Bolenio ang Ray Ban. Mihangad siya sa langit. Abohon na ang bughawng langit. Walay panganod. Walay langgam. Nakalabay na ang nangiti. Mahagbong ang angay matagak. Si Bolenio ang nahagbongan.
Usa ka misteryosong krimen ang gisuwayan og sulbad ni Bolenio…
Milayat sa lamesa si Koski nga way puas sa iyang pagngiyaw. Gibutang ni Bolenio sa sawog ang plato. Miambak si Koski ug miduol sa plato.
“Nahilom ra lagi kang karahoa ka,” matod ni Bolenio. “Hala, habhab diha og maayo, Koski, motuskig gyod nang imoha.”
Nanghunaw si Bolenio sa iyang kamot. Namahid. Mibalik sa iyang desk. Miabli sa iyang drawer. Mikuha sa iyang notebook ug gisulat ang prosa-balak nga iyang giyawit ganiha gawas sa punerarya.
Gisulod niya ang notebook balik sa drawer. Mibarog. Mitanaw sa samin nga gipapilit sa bungbong luyo niya. Mitutok si Bolenio sa iyang kaugalingon sa samin. “Makig-asoy ka nako? Nakigsulti na ka nako? Nakigsulti na diay ka nako?”
Mikidhat si Berry kang Salinas. Mingisi silang duha samtang naminaw sa ilang team leader.
“Gikan na pod nang linyaha sa imong paboritong salida, Tsip?” matod ni Berry. Mitan-aw si Bolenio sa iyang kauban. “Unsay pagtuo nimo, Berry?” “Kon unsay pagtuo nimo, Tsip Bol, mao pod nay pagtuo nako.” Mingisi si Bolenio. “Marukoy ka, Ber. Marukoy.” Mingisi si Berry ug milahos padu’ng sa kosina, miapas kang Salinas nga nag-una na.
Nabantayan ni Bolenio nga mibalik ibabaw sa desk si Koski. Dali niyang gikuha ang papel. Giabog niya si Koski.
“Kanaog diha, Koski. Naa pa koy sulbarong kaso. Gawas, kaw. Lakaw ug tagbawa ang imong adlaw.”
Milingkod si Bolenio ug gibasa ang unod sa papel. Autopsy report gikan sa SOCO. Autopsy sa lalaking walay ngalan.
Gibasa niya. Tulo ka samad pinusilan sa lawas. Sa luyong bahin sa biktima nanulod ang mga bala. Nanggawas sa atubangang bahin sa lawas. Ang kasingkasing naigo.
Dul-it pagkapusil. Gisegurong dili mabuhi. Nahadlok guro ang kriminal nga naa pay laing kinabuhi. Lima na ka adlaw nga patay ang lalaki sa wala pa makaplagi ang iyang lawas sa Busay. Buot ipasabot, gilabay ra siya sa Busay. Sa laing lugar nahitabo ang krimen. Kining lugara dili pa makita sa mapa. Pagka karon.
Mikurog ang selpon ni Bolenio. Gikuot niya ang tuong bolsa. Gikuha ang selpon. Gibasa ang mensahe. Tsip, gikuha na ang patay nga lawas.
Gibasa ni Bolenio ang mga detalye gikan sa embalsamador. Kini naa nay taytayan padu’ng sa pikas isla, matod niya sa iyang kaugalingon. Mitan-aw siya sa samin. Wala siya magtan-aw sa iyang nawong. Nawani ang iyang atensiyon sa iyang anino sa bungbong nga iyang nakita sa samin.
Nagdali siyag sul-ob sa iyang Dylan shirt nga bag-ong nalabhan sa iyang asawa. Wala siya maligo. Wala siya manimahong iti, apan sa iyang hunahuna nagpilit pa ang baho sa iti.
Wala na niya pahibaw-a silang Berry ug Salinas sa iyang lakaw. Dili niya samokon ang iyang mga kauban sa ilang dayoff.
Sa hunahuna ni Bolenio, pasulit sa algebra ang nahitabong krimen. Gikuha niya ang jacket. Gisul-ob ang Ray Ban, migawas sa kuwarto, mikanaog, mihapit sa iyang asawa nga nagtan-aw og TV sa sala, iyang gihagkan. Wala niya dad-a ang iyang pistola. “Asa man ka, Lex?” “Naa lang koy tubagong exam sa algebra, Gang. “Klaroha nang lakaw nimo, ha? Unsay algebra? Moeskuyla kag balik?”
“Kini gong krimen, Gang, magtutudlo nako. Ang krimen sama sa algebra nga naay solusyon kon kahibawo ka sa saktong pormula.” “Okey, Philosopher Alex.” “Mathematician.” “Okey, okey. Unya, nganong humot man kaayo ka?”
“Wala man ko magpahumot. Tungod guro nis Downy nga imong gigamit sa akong paboritong sinina.” “Panatiko ka, Lex.” “Mas panatiko ko nimo, Gang. Ikaw ang diyosa sa akong kulto sa gugma.” “Dili diay ka moapil sa atong bible study ron?” “Absent lang sa ko, Gang.” Mihalok si Bolenio. Migawas sa balay, nagngisi. Sa dihang padu’ng na siya moabli sa gate, migukod ang ilang iro, si Paterson (katunga askal, katunga Pekinese), kaniya. “Gang, kuhaa si Paterson. Dili ko kabiya!” Gitawag sa asawa ang iro ug misutoy kini pasulod sa balay. Gipagawas ni Bolenio ang iyang motorsiklo. Gitrangkahan ang gate. Mihangad sa langit. Gitangtang ang Ray Ban. Miduko. Gitaod og balik ang iyang shades. Nagkalo siyag kalo sa polis.
Nanuktok si Bolenio. Hapon na. Miabli ang pultahan. Misugat sa iyang panan-aw ang tiguwang nga babaye. Gitangtang niya ang Ray Ban. Naklaro na niya ang kunot sa agtang sa babaye.
Nangayo siyag pangatahoran. Nagpaila si Bolenio. Gisultihan niya ang tiguwang sa iyang tuyo. Gipadayon siya sa sala.
Sa dihang padu’ng siya molingkod, misugat kang Bolenio ang uniporme sa Bureau of Fire and Protection nga gisab-it sa bungbong. Hulagway sa lalaki tapad ang batang babaye sulod sa kuwadro ang nagbarog ibabaw sa lamesang gamay.
Gitangtang ni Bolenio ang iyang kawo sa dihang gipalingkod siya sa tiguwang.
“Una pa ning higayon, Sir, da nga gibisitahan ang among balay og polis.”
“Naa koy mga pangutana nga posibleng dinhi makit-an ang mga tubag, Ma’m.” “Unsa man, Sir?” “Una nakong pangutana, Kaila kang Nelia Perez Cañete?” “Ako nang anak.” “Kaila kang Gaspar Cañete?” “Bana na sa akong anak.” “Kahibawo ka asa ni silang duha ron?” “Namakasyon daw sila sa Pinamungahan.” “Kinsay nananghid nimo, Ma’m?” “Nelia.” “Personal siyang nananghid?” “Nanawag ra.” “Wala ka diri sa balay diay?” “Wala.” “Wala pod ka kakita kang Gaspar?” “Wala.” “Nganong wala man mo magkakita ni Gaspar?” “Matod pang Nelia, kalit daw ang iyang pag-abot.” “Nganong kalit man ang iyang pag-abot? Diin man diay gikan ni si Gaspar?”
“Gikan na siya sa Taiwan. Nagtrabaho na siya didto sa usa ka factory.” “Naa guroy rason nganong mikalit siyag uli, Ma’m?” “Naa gyoy rason.” “Unsa kaha?” “Siya ra gyoy nakahibawo.” “Wala kaha kahibawo si Nelia?” “Pangutan-a lang si Nelia, Sir. Inahan ko niya, pero managlahi mig pangutok.” Mingisi si Bolenio. “Kahibawo ka unsa ang Surelife Funeral Homes?” “Sa ngalan pa lang daan, kahibawo kaayo Sir, uy.” “Wala ka kahibawo nga miadto ganiha si Nelia?” “Wala. Ngano diay?” “Iyang gikuha si Gaspar.” “Naunsa diay si Gaspar?” Mikab-ot ang tuong kamot ni Bolenio sa bolsa sulod sa iyang jacket, sa walang bahin. Gipakita niya ang hulagway sa lalaki