BINHING GIKAN SA PILIPINAS KATAP NA SA LATIN AMERIKA

MAHIMONG ikapasigarbo nato sa natad sa panguma ang katap nang pagpananom sa ubang nasod ginamit ang mga binhi nga nadiskobrehan sa mga Pilipinhong plant breeder.

Usa na niini mao ang kalbasang Suprema nga ginama sa mga Pilipinhong plant breeder sa East-West Seed dul-an na sa katloan ug lima ka tuig ang nakalabay. Hangtod karon, kining maong barayti maoy bantogan sa atong nasod. Ug ang kataposan namong nabalitaan, mao sab kini ang paboritong barayti sa mga mag-uuma sa Honduras, Dominican Republic, Costa Rica ug ubang kanasoran sa Latin America.

Adunay maayong mga hinungdan nganong ang Suprema maoy nanghawod taliwa sa daghang barayti sa kalbasa. Una, labo kini ug gikahimut-an sa mga konsumidor. Lig-on kini sa sakit maong daghan ang maani nato kon kini ang atong itanom.

Nagliundok na sa kamerkadohan sa Habagatang Amerika ang bunga niining Suprema. Ug kini ginabaligya usab sa ubang nasod sama sa Estados Unidos ug Canada.

MARADONA NGA KAPAYAS – Laing binhi usab gikan sa Pilipinas ang nanguna karon sa Mexico. Kini mao ang kapayas nga ginganlan og Maradona. Dili pa lang dugay, gibalitaan kami ni Ric Reyes sa East-West ug matod niya nga ang Maradona maoy numero uno karon sa nasod sa Mexico.

Usa sa mga Meksikanong mag-uuma sa Yucatan nga nananom og Maradona sa kawhaag upat ka ektaryang luna mao si David Ulises. Nakaayon siya sa Maradona sanglit lig-on kini batok sa sakit nga anthracnose. Lain pang birtud nga naayonan ni Ulises mao ang taas nga kalidad niini sa bunga. Dili lang kay tam-is ug lamian, ang mga bunga niini taas usab og shelf life. Ang buot ipasabot, dili dayon madunot. Ang bunga niini dili kaayo dagko. Kasagaran, anaa lang sa usa hangtod usag tunga sa kilo ang bunga. Kining maong gidak-on sibo kaayo sa panginahanglan sa mamalitay sa merkado.

Matod ni Herke van der Woude, business development manager sa East-West sa Latin America

nga nagbase sa Guatemala, ang kapayas nga gikan sa Mexico ginaeksport sa Estados Unidos ug Canada. Mikabat sa 14,000 ka ektaryang luna ang gitamnan og kapayas didto sa Mexico.

BELA NOVA SA BRAZIL – Lahi usab ang kapayas nga gikahimut-an sa taga Brazil, ang nasod nga maoy adunay kinadak-ang produksiyon sa kapayas sa tibuok kalibotan. Kini mao ang Bela Nova nga barayti.

Nakaayon ang mga taga Brazil sa Bela Nova sanglit mugboon ra ug himungahon ug dali rang kaharbesan. Dili parehas sa karaang barayti sa kapayas sa Brazil nga motaas og maayo maong kinahanglan pa silang mogamit og andamyo nga tungtongan sa mga mamupoay nga pagaguroyon og traktora.

Gawas nga mugbo ra ang mga punoan, dinaghan usab kon mamunga ang Bela Nova. Igo-igo lang sab ang gidakon sa mga bunga niini maong nakauyon kaayo dili lang ang taga Brazil kondili lakip na usab ang ubang kanasoran nga gihandosan nila sa ilang mga hinarbes.

Sama sa Maradona, ang Bela Nova bagaon og panit maong lig-on kini sa pagbiyahe. Ang pula niining unod nakadugang sa kadasig tan-awon. Tam-is usab. Lig-on sab sa sakit ug bayrus.

Dalaygon kaayo ang East-West Seed. Natukod ang maong kompaniya kaniadtong 1982. Sa pagka karon, aduna na kiniy mga sangang buhatan sa ubang nasod sama sa Thailand, India, Vietnam, Myanmar, ug Tsina.—

Ang Meksikanong mag-uuma nga si David Ulises (sa wala) uban ni Enrique Vasquez sa Mexico East-West diha sa plantasyon sa kapayas nga Maradona.

Ang kalbasa nga Suprema nga hiniwa na didto sa merkado sa Honduras.

Si Ric Reyes sa East-West Philippines ug Alexander Hanazaki sa East-West Brazil uban sa kapayas nga Bela Nova didto sa Mosso, Brazil.

Ang matahom nga babaye sa plantasyon sa kalbasa sa Honduras. Ang pinikas nga bunga sa Bela Nova.

Ang trak nga puno sa kalbasang Suprema.

Mao ni ang Bela Nova nga kapayas, usa ka mubo nga barayti nga gama sa East-West Seed ug maoy paborito karon sa Brazil.

Ang karaang barayti sa kapayas sa Brazil nga gigamitan og hagdan sa pagpamupo.