Ang Bata Nga Dili Matulog
(Kining maong sugilanon maoy mananaog sa Unang Ganti sa Don Carlos Palanca Memorial Awards – Cebuano Short Story Category sa tuig 2001. Ikaduhang higayon na kini karon nga pagpatik sa Bisaya.)
NAPUNGOT na si Tinang kay alas diyes na sa gabii, wala pa matulog ang bata. “Katulog na, Bingbing. Katulog na. Dali na diri sa katre. Gabii na kaayo.”
“Di ko,” tubag sa bata. Nagpaso-paso pa kini sulod sa kuwarto. Matag karon ug unya iyang bungkagon ug hiposon ang mga dulaang plastik nga gibutang ibabaw sa bangko.
Sus, kalami kuriton ning bataa, sa hunahuna pa ni Tinang. Apan igo na lang siyang makapanlingo sa kalagot. Tua, gihulbot na pod ang mga magasin sa butanganan niini ilawom sa lamesa. “Bingbing, dali na. Ayaw na panghilabot dinha.” Wala motubag ang bata. Nagpakli-pakli kinig usa ka magasin. Mitindog si Tinang gikan sa katre ug gipalong ang suga. Nangitngit ang servant’s quarter, gawas sa hayag gikan sa suga sa kosina nga milusot sa rehas-rehas ibabaw sa pultahan. “Tuga,” reklamo sa bata nga yungit pa mosulti. “Dili. Katulog na!” “Tuga, tuga,” sulti pa sa bata nga nagtindak-tindak sa iyang tiil. “Bahala ka dinha, basta matulog na ko,” sulti ni Tinang nga mihigda pagbalik sa katre. “Diri na! Katulog na!”
Gikan sa gawas kalit lang mingiyaw ang dakong tingog sa iring.
“Mumu. Mumu,” ingon sa bata, ug misuksok kini ilawom sa katre.
“Ayaw dinha. Gawas dinha. Naunsa ba ning bataa!” Mikawas si Tinang sa katre ug gipasiga ang suga. Miluhod siya ug gikawayan ang bata. “Dali diri. Gawas dira! Hugaw dira, daghang abog dira!”
Misamot hinuog uk-ok ang bata. “Hala ka, paakon hinuon ka dinha. Naa na! Naa na sa imong likod!” ingon ni Tinang sa tingog nga kunohay nahadlok. Dungan sa iyang pagsulti, mingiyaw pagusab ang iring.
“Mama, Mama!” singgit sa bata nga naghangos-hangos og kamang pagawas sa ilawom sa katre. Hugot kaayo kining migakos kaniya, giumod ang nawong sa iyang dughan.
“Mao nay imo. Gahi kag ulo. Sige, dili pa gani ka matulog, ipapaak tika sa mumu,” dugang panghadlok ni Tinang.
Sa iyang kalagot, nakalimot na hinuon si Tinang nga masuko ang lola sa bata kon iya kining hadlokon. Niadtong miaging adlaw man god, nakita sa lola nga natarantar ang bata nga misuksok sa ilawom sa kabayo-kabayo sa plantsahan dihang midahunog ang ayroplano. Udtong dako kadto. “Mumu, mumu,” ingon sa bata dihang nakabati sa ayroplano. “Tinang, nganong mahadlok man ning bata sa ayroplano?” pangutana pa sa lola nga namalantsa niadtong tungora. “Ambot niana, Tiya. Hadlokan man nang bataa.” “Unsay ambot? Dili man na mahadlok og ayroplano kaniadto.” “Natingala bitaw ko, Tiya.”