Si Alice, Si Ricky, Ug Ako
NAKIGDULA kog kawboykawboy sa duha ka tuig kong pag-umangkon nga si Ricky— siya ang kawboy ug ako ang kabayo— sa dihang mibagting ang telepono. Gihinay ko siyag padailos sa ubos aron ako makatindog. Nagpanghawid og maayo ang maldito kay dili gustong molingkawas sa akong bukubuko.
“Unya na, Angkol, kay wa pa hurot ang mga Indiyan,” ni Ricky pa nga miwara-wara sa pusil niyang plastik.
“Hurot na nimo silag pamusil,” nako pa nga miduol sa nahimutangan sa telepono, “tingali usa na lay nabilin ug nia mitawag kay mosurender.” Gipunit ko ang awditibo sa telepono. “Hello, nako pa, “Oo, si PO1 Mirasol ni… aw, Sir, ikaw man diay ni,”
nagkanayon ko ngadto sa akong hepe nga si Chief Sammy Rosales, “Unsa may problema, Sir?”
“Niay babaye diring mireport kay gikawatan kuno siyag bateriya sa trak. Mihangyo siya nga ipatan-aw nato ang sitwasyon sa iyang balay.” “Si Reyes, Sir, hain man diay?” “Tua, mi- leave og duha ka adlaw. Di man gani unta ko mosugot nga mo- leave kay Christmas season na lagi, apan mihangyo gyod.”
“Sige, Sir, moanha ko. Mag-ilis una kog kadiyot,” nako pa dayon kong butang sa telepono. “Asa ka, Angkol?” Misunod si Ricky nako. “Gipatawag kos akong hepe.” Gihapuhap ko ang iyang ulo. “Pagbalik nako, magdula tag usab, okey?” Giserad-an ko ang akong lawak dayon kong ilis.
Duol ra kaayo ang police station sa among balay sa Ilaya. Wa gani kaabot og usa ka kilometro ang distansiya niini. Unya human molabay ang tulo ka minuto, ako nang giparking ang akong Honda sa parking area sa kilid sa among opisina. Didto sa sulod, maoy akong naabtan si Chief Sammy Rosales nga may kaestoryang usa ka mestisang babaye. Nagkarsones og maong ang babaye ug giparesan og pula nga t-shirt.
“Maayo kay ania na ang usa sa akong mga imbestigador, Ma’m, si PO1 Fernando Mirasol,” nagkanayon si Chief Rosales.
“Good morning,” nako pa dungan ang pagsaludar sa akong hepe.
Human matubag ang akong pagsaludo, miingon si Chief Sammy Rosales: “Kining, Nandy, ila-ilaha si Mrs. Alice Larosa.”
“Glad to meet you, Ma’am.” Gitunol ko ang akong kamot ngadto kang Alice.
“Same here, Officer Mirasol.” Mibathay ang tam-is nga pahiyom ni Alice Larosa nga midawat sa akong kamot. Ang ngalang Alice nakapahinumdom gilayon nako sa artistang si Alice Dixon. Alang kanako, dili maglagyo ang ilang hitsura. Nakakita na ko ning maong babaye sa pipila ka higayon apan di lang ko kahinumdom kon diin.
“Kining, Nandy,” si Chief Rosales ang namulong, “mireport si Mrs. Larosa dinhi kay gikawat ang bateriya sa iyang Siksbay. Ikaw na lay kuyog ni Mrs. Larosa sa ila ug tan-awag aduna ka bay makuhang makatabang nato pagsikop sa kawatan.”
“Okey, Sir,” nako pa nga mitan-aw kang Alice Larosa. “Mosunod ra ko nimo, Ma’m, sa akong motorsiklo.”
“Tala.” Mitindog si Mrs. Larosa ug gilamano si Chief Rosales. “Thank you, Sir,” niya pa dayong gawas sa opisina.
Sa sinugdan, nagtuo ko nga atua sa layo ang pinuy-anan ni Alice kay didto man mopaingon ang iyang Pajero sa Santa Cruz. Apan dili, kay pag-abot namo sa krosing sa Barangay San Jose, midesilya siya ug didto mohunong sa ikaduha nga balay gikan sa highway. Mihinay usab akog sunod kaniya sa dihang gibuksan na sa usa ka hamtong nga babaye ang gate.
May pagka karaan apan hamugaway kaayo ang balay ni Alice. Apan ang gidak-on niini gilamoy ra usab sa lote nga hapit mousa ka ektarya ang gidak-on. Sa likod sa balay dinhay pipila ka klase sa prutas nga nanubo. Didto sa walang kilid sa balay nahimutang ang garahe nga igong kasudlag duha ka kotse. Sa kilid sa garahe, didto iparking ang Siksbay.
“Diin man moagi ang kawatan, Ma’m?” sukot ko sa diha na kami sa duol sa Siksbay. “Alice… tawga lang kog Alice.” “Ug ako… tawga lang kog Nandy, okey?” “Okey, Nandy.” Gitudlo ni Alice ang nagkang-a nga interlink. “Naa, ohh… Gigamitan tingali nag iron cutter.”
“Bisag ordinaryong plays, makahimo niini tungod sa kagagmay sa alambre.” Unya mipuk-ong ko ug gitutokan ang sudlanan sa bateriya. “Uy, may kandato man unta diay ni. Hain man ang kandado, Lice?” “Tua sa taas, akong gihiposan.” “Way ginabsan?” “Wala.” “Tingali may master key ang kawatan.”
“Unya, Nandy, wa gyod kahay chance nga madakpan ang kawatan?”
“Ambot lang kaha, Lice,” miingon ko. “Apan sige lang kay kon adunay progress, tawgan ka ra nako. Hatagi lang ko sa numero sa imong telepono.”
“Oo, ug hatagi sab ko sa imong number. Dali, ari ta sa taas kay magkuha kog papel ug aron makainom kag kape.”
Sa nag-inom na kamig kape sa porch, wa ko kapugngi ang akong pagka usisero. “Kining, Lice, hain man diay ang imong bana?”
Una motubag, mitan-aw siya nako sa tinan-awan nga klaro kaayong wa mahimuot. “Balo ko, Nandy,” maoy tubag ni Alice. “Namatay ang akong bana one year ago didto sa Tokyo sa usa ka aksidente sa awto.”
“I’m sorry, Lice,” nagkanayon ko sa tingog nga puno sa pagbasol.
“It’s okay, Nandy. Kadtong akong bana sa buhi pa, usa siya ka architect sa usa ka dakong construction firm didto ug sa ako nang pagkabalo, mihukom ko sa pagbalik sa Manila. Wa usab dangtig duha ka bulan, namatay ang among engkargado dinhi busa mipauli ko ug mihukom nga ako na lay mopadagan sa tanan namong kabtangan dinhi. That’s the story of my life,” matod ni Alice nga miginhawag lawom. “Ug karon, ako na usay mangutana nimo, Nandy…” “Shoot!” “Kining, unsa man… ulitawo ka, minyo, balo, o bayot?” “None of the above. Bugnaw lagi akong Pasko ron.” “Unsay buot nimong ipasabot, Nandy?” “Duha na ka tuig ang nakalabay, Lice, gibiyaan ko sa akong asawang si Amanda kay gipobrehan nako ug mikuyog sa penpal niyang Kano ngadto sa Amerika dala ang tulo ka tuig namong anak nga si Tanya.” Sa way lipod-lipod, gisuginlan ko si Alice. “And it was the greatest letdown of my life.” “Tinuod ka?” “Sobra pa sa tinuod,” matod ko nga miginhawag lawom. “Mao bitaw nga karong panahona, morag nawad-an na kog pagsalig sa mga babaye.
“Unya karon, unsa may imong kalingawan gawas sa imong trabaho sa pagka polis?”
“Wala,” dali kong tubag. “Aw, kuan diay… ang akong atensiyon karon anaa na lang gyod sa duha ka tuig kong pag-umangkon nga lalaki nga akong kauban sa balay uban sa akong inahan. Anak sa pinaangkan kong igsoon ning bataa, Lice.” “Hain man diay karon ang inahan ning bataa?” “Tua, nag-Hongkong. DH.” “Maayo gani ka, Nandy, kay duna kay usa ka pag-umangkon, ako wa gyod,” nagkanayon si Alice nga gidunganan og lingo-lingo. “Bi, ipaila-ila unya ko nianang imong pag-umangkon basin tuog katibhangan ang akong kamingaw.”
Wa ko makatingog sa maong hangyo ni Alice. Ambot og nagtiaw ra ba siya sa iyang pagsulti niadto apan sa akong paminaw
Managsama silang walay kabilinggan. Ug labaw sa tanan, Pasko karon…
mora mag seryoso kaayo siyang namulong. Makalibog sa ulo.
Sa nagdagan na ang akong motosiklo balik sa among headquarters, dihay usa ka butang nga kalit lang naumol sa akong kaisipan. May kalabotan kini sa nawalang bateriya ni Alice. Dinhi sa Siyudad sa Tanjay, adunay duha ka junk shop nga maingon tang pulonga nga nagkompetensiya.
Kining unang junk shop gipanag-iya sa usa ka kanhi Vicente Rodriguez nga nakapangasawag usa ka Mirasol nga paryente sa mihalin kong amahan. Ang nagdumala na karon ning maong shop mao ang anak nga si Victor nga akong klasmeyt kaniadto sa elementarya. Anaa kini mahimutang sa duol sa entrada sa Tanjay Bridge kon mopaingon ka sa norte.
Ang ikaduhang junk shop anaa mahimutang sa atubangan sa menteryo nga Katoliko, giingon nga ang tag-iya niini usa ka magpapatigayong Insek nga taga Bacolod ug gipadala lag usa ka Tanjayanon.
Dili nato malalis nga ang junk shop mao gayod ang han-okanan sa mga butang nga wa na kinahanglana sa matag panimalay sama sa botelya, plastik, buslot nga kaldero o kalaha, gubang electric fan ug uban pa diha aron lang pagwala sa wakat-wakat. Apan dili usab nato malalis nga, usahay, ang junk shop mao gilayoy baligyaan sa usa ka kawatan sa mga butang niyang kinawat kon nagkinahanglan siyag dinaliang kuwarta. Mao kining panghunahunaa ang nagaghat kanako paghapit kang Victor.
Nagtingsi si Victor nga mitagbo nako sa dihang ako nang giparking ang Honda ilawom sa mansanitas.
“Komosta, Gaw?” maoy unang pulong ni Victor, “mora mag nasaag ka?” “Nia lang koy gamayng ipangutana nimo, Gaw.” “Unsa man, Gaw? Aw, isa… ari ta sa sulod aron ka makalingkod.”
“Ayaw na lang, Gaw, kay nagdali ko,” dumili ko. “Kining… wa ka ba makamatikod sa pagpangawat og bateriya dinhi sa ato, Gaw?” “Panalagsa. Kay ngano man?” “Ganinang alas 8:00 ang takna, may mireport sa among estasyon nga gikawat ang iyang bateriya sa Siksbay kagabii. Sa akong paminaw, kadtong maong bateriya gitago lang una sa kawatan, wa una ibaligya. Sa imong eksperyensiya sa pagpamalit og junk, wa ka ba mahinumdom nga gibaligyaan kag bateriya nga magamit pa?”
“Diha gyoy pipila ka higayon nga may nagdala dinhig magamit pa apan di ko magpasagad kay nasayod ko nga kinawat gayod ang maong bateriya. Gawas pa niana, mahal sab.” “Sa mga tawong nanuol nimo, wa kay nailhan nila?” “Naa gyoy usa nga niwangon ug naa sa Sta. Teresa magpuyo. May pagka adis-adis ang hitsura apan nalimot ko sa ngalan. Apan sagdi kang, Gaw, kay diha sa pikas nga junk shop aduna koy kompare nga nagtrabaho diha nga suod kaayo sa tagdumala.” “Unsa poy imong buhaton, Gaw?” “Imbitahon ko siyag inom karong gabii,” tubag ni Victor. “Hatagi lang ko sa numero sa imong telepono, Gaw.” Human ko ikahatag ang akong numero, nanamilit ko. Nag- brush ko sa akong sapatos nianang pagkaugma sa may mga alas 4:00 ang takna sa dihang mibagting ang telepono. Si Victor ra gayod ang diha sa akong hunahuna nga maoy motawag nako niadtong higayona, apan nasayop ko kay sa dihang gidaitol nako ang awditibo sa akong dulunggan, tingog sa usa ka babaye ang akong nabatian didto sa pikas nga linya. “Aw, ikaw diay ni, Lice? Komosta?” “Unsa toy ngalan sa imong pag-umangkon, Nandy?” “Ricky.” “Kining… wa kay lingaw?” “Wala.” “Palihog, Nandy, pag-ilis mo si Ricky kay dad-on ko kamo sa Jolly Bee.” “Unsa, date ni?” “Namo ni Ricky,” daling tubag ni Alice. “Aw, kadiyot ra… di ba gahapon nag-ingon ka man nga wa ka nay pagsalig sa mga babaye?” “Exempted ka niadto, Lice.” “Klaroha baya, ha.” “Tinuod lagi.” “Sige, pagdali mo kay manaog na ko. Pangitaa lang ko ninyo sa sulod sa Jolly Bee.”
Diha na ang Pajero ni Alice sa atbang sa Jolly Bee nga giparking talay sa ubang sakyanan nga gipangparking usab.
Tungod sa kadaghan sa tawo nga nangaon sa sulod, hapit tanang lamesa okupado. Sa kinatumyang bahin sa parlor nako makita si Alice nga nagkamay namo.
“Mao diay ni si Ricky,” matod pa ni Alice sa diha na mi sa duol sa iyang gilingkoran. “Hello, Ricky.” “Tubaga si Tita Alice nimo, Ric.” Giagni ko si Ricky. “Halo, Tita,” maulawong tubag ni Ricky nga wa mamuhi sa akong paa.
“Unsa may inyo, Nan, halo-halo, o mitindog. “Ice cream lang,” nako pa. “Sige, lingkod una mo kay mag-order ko.” Mitindog si Alice ug mipunta sa likod niadtong mga tawong nanaghulat usab sa ilang turno nga makaorder.
Moduol tingali sa napulo ka minuto una pa ihatod ang giorder ni Alice. Unya sa dihang nagsugod na mig kaon sa ice cream, akong nabantayan si Alice nga hapit dili mamilok nga nagtan-aw kang Ricky nga way langas samtang naghulat nga akong hungitan.
Pagkataudtaod, miingon si Alice: “Diin ka man moliwat, Ricky?” “Kang Angkol,” maoy tubag ni Ricky. “Unya, ninyong duha ni Uncle nimo, kinsa may guwapo?” “Si Angkol.” “Sa akong tan-aw, mas guwapo ka man kay ni Uncle nimo.” “Si Angkol gyod.” “Kay ngano man?” “Mora siyag si Coco Martin.” “Nakaending baya pod!” matod ni Alice nga gisundan og kusog nga katawa.
“Ako nang tinun-an,” nako pa nga miduyog na lang usab pagkatawa.
Nianang paghagtok sa alas 5:00 ang takna, unya nabantayan ni Alice nga misugod nag lingo-lingo si Ricky sa akong paghungit kaniya, namulong si Alice: “Unsang orasa ang imong duty, Nandy, karong gabii?” “Alas 6:00.” “Nganong pulos man gabii imong duty?” “Duha ka semana lang na. Pasko man god. Kinahanglan nga alerto mi,” tubag ko, “Human sa Pasko, sa adlaw na sab akong tangka.”
“Na, hala, alayon na lag paputos nianang sobrang ice cream, Nan, ug dad-a sa inyo para kang Ricky. Ug aron makatultol ko sa inyo, ari sa akong awto siya pasakya.”
Alas 7:00 ang takna sa buntag nianang pagkaugma, sa ako nang pag-uli gikan nag- duty, maoy misugat sa akong dulunggan ang sagunsong bagting sa telepono. “Hello,” nako pa human kog punit sa awditibo. “Aw, ikaw man diay ni, Gaw Victor. Komosta?”
“Husto gayod ang akong pangagpas, Gaw Nandy,” matod ni Victor sa pikas linya. “Kadtong tawong niwangon nga miduol nako kaniadto morag mao gayoy suspetsado sa giingon mong pangawat og bateriya. Ang iyang ngalan mao si Teofilo Maglasang nga anaa magpuyo sa Sta. Teresa kauban sa iyang kaluon.” “Maayo kay mitug-an kadtong imong kompare.” “Gabii sa among balay, samtang nag-inom mig beer ug giparesag sumsomang tuyok-manok, nagbula ang baba ni Pare Anselmo nga mitug-an nako,” nagkanayon si Gaw Victor. “Ang ila diayng modus mao kini, anang gabii una pa nila ihatod ang ilang junk ngadto sa Bacolod, ang tagdumala sa junk shop mismo ang hilom nga mokuha sa mga bateriyang kinawat sa balay niining Teofilo gamit ang usa ka Suzuki Easy Ride ug ila kining iipon sa mga junk para sa Bacolod.” ice cream,” ni Alice pa nga