iligan ethnic center: PORMAL NGA GISUBHAN
(Una sa Duha ka Bahin)
SA miaging Enero 31, 2018 usa ka pag-ila sa kalamboan sa pamunoan sa dakbayan mao ang simbolo sa panagdait. Apan dili kay kutob ra diha. Pasiuna kini alang sa mga siyudad nga naglikos sa Mindanao, nga sahi niini, makaugbok usab sila og mga haligi alang sa mga minoriya. Ug kibale, kaugalingong landong nga kapasilongan sa mga lumad ug nagkalainlaing tribu sa Yuta sa Saad.
Gisubhan ang Iligan Ethnic Center nga gigugolan og napulo ka milyon ka pesos. Konsepto kini ug proyekto sa Tourism Infrastructure and Enterprise Zone Authority (TIEZA) alang sa Siyudad sa Iligan. Nahimutang kini sa Buhanginan Hills sa Barangay Pala-o, nga su’d ra usab sa luna nga gipanag-iya sa siyudad.
Ang maong okasyon hilabihan kamabulokon nga ang kinatibukang direksiyon sa pag-ugba niini, nanukad sa buhatan sa General Manager and Chief Operating Officer nga si Pocholo Joselito D. Paragas uban sa iyang mga kaalayon sa buhat, Engr. Nestor M. Domalanta ug Engr. Gregory Olier uban ni Hal. Marie Elaine S. Unchuan, ang Regional Director Region 10 sa Department of Tourism.
Bug-at ang mga mingsaksi sa maong turn-over ceremony. Ang Departamento sa Turismo sa Rehiyon 10 mingpadala og mga tinugyanan aron sa pagsaksi sa pagtugyan sa maong bilding ngadto sa Siyudad sa Iligan. Sa pag-ila, Ginong Juan Carlos Baclig ug Gn. Rochelle Dumalagat sa Dakbayan sa Cagayan de Oro. Mingtambong usab sila si Ms. Baby Faler sa Tangub City; Ginong Mark Anthony Artigas ug Ms. Marjorie Ending sa Dakbayan sa Oroquieta; Mr. Michael Estrada Fuentes sa Siyudad sa Ozamiz; Ms. Honolu Marie Cruzin sa Malaybalay City; Ginong Ryan Romallosa ug Gn. Raiza Misah Layos sa Dakbayan sa Valencia; Ginong Hami P. Evasco sa Misamis Occidental; Ms. Alerma Grace Torong ug Ms. Beauty Rose Gandarosa sa Lalawigan sa Lanao del Norte.
Ning maong proyekto, gitisok ang masangabong panglaraw sa walay pagpinig sa bulok sa kaliwat. Gisentro kini alang sa mga etnikong tribu aron magsilbi kining pugaran sa mapuslanong mga ideya alang sa panaghiusa ug kalamboan sa panag-igsoonay. Bugtong taming nga nagbansilag mao ang nagsanggaka nga mga gamot sa ilang kaliwat nga nagmatuto sa gipasalingsing nilang mga nabatasan, mga manggad sa kultura ug sa sulundong mga gawi. Ang nakaayo ning maong hugpong, wala sila magtandog sa mabisag unsa nga pagtuong relihiyoso. Ang panagdait sa usag usa labawng gitahod diin gilubid sa hugot nga pagbati ang katungod sa kaliwat nga tumitindook sa Mindanao.
Mao kiniy mohon nga gitisok sa Iligan Ethnic Center. Ug busa, ang budyong ming-angaw-aw. Gibasal ang mga agong. Ang kulintang ug ubang tulunggon mingrepeke. Ug daghan ang nakaamgo. Wala diay matingali ang ilang gipaabot nga makigsahog ang ilang talay sa kinabag-an. Dinhing bahina, mingsamot kalanog ang basal sa agong. Ang panawagan sa kamatikod maoy tublaw nga ulyahot nga gidala sa huyuhoy ngadto sa tiilan sa bangaw. Ug ang tradisyon matutokan nga tanos niadtong magpakitubod sa sugiasoy sa ilang kaliwat, sa lintunganayng kasayoran.
Ang unang bahin sa tulumanon mao ang pasundayag sa “AmolAmol”, hugpong sa mga Higaonon sa Rogongon sa ilang hugyawngkalingawan. Ug ang mingsunod niini mao ang nagsimbolo og panagdait pinaagi sa pangaliya sa lainlaing tribu ngadto sa Labawng Makagagahom sa Muslim-Maranao nga gipangamuyo ni Alim
Munib Mangilaba, sa Higaonon, pinaagi usab ni Datu Ayudante, ug sa Kristiyano, pinaagi ni Rev. Fr. Jimmy M. Neracua sa Holy Cross Church.
Ang ikaduhang bahin mao ang hiniusang tingog sa mga Iliganong mag-aawit, ang Buhanginan Voices sa ilang yukbo, ang Nasodnong Awit, Lupang Hinirang. Human mabati ang pinitik sa kasingkasing sa nasod nga Pilipinhon, pormal nga gibuksan ang tulumanon ug nag-una niini mao ang mainiton nga pag-abi-abi ug pagdawat sa mga bisita, ug sa mga etnikong kaliwat nga nagsapwang og atraksiyon sa ilang mga gipangsuot nga magilawon ug mabulokon uyamot. Usa ka hangop nga pakigpulong ang giladlad nga mensahe diha sa mga hunahunang kapas ni Atty. Rafael A. Benedictos, Jr., ang Chief of Staff sa Iligan City.
Gibatbat ni Mlbn. Rafael A. Benedictos, Jr. kang kansang kagaan sa iyang kabubut-on maaninag diha sa iyang linitokan nga tugob sa kamahigalaon ug daw lumoyng mga tudlo sa usa ka binuhat nga nanghinol sa pagbating tawhanon. Hiyas kini nga iyang gibatonan. Usa ka gawi nga sulundon ug nahitakdo kaayo sa katungdanan nga gisangon kaniya sa kagamhanan. Ang pagka mahigalaon niya usa sa iyang giampingan. Ang pagka dali niyang duolon ug kamaduloton niyang ikahinabi sa mga butang nga may kalabotan sa iyang pag-alagad sa katawhan. Kining matanga sa iyang kinaiya maoy nagpabantang sa iyang ngalan ngadto sa mga Iliganon.
Tipik sa iyang pakigpulong mao ang sukaranan sa panaghiusa. Nga niya pa, “Dili angay nga maniglain ang managlahi nga mga tribu sa Mindanao. Usa ray atong yuta. Usa ray tibugol sa yuta nga gibarogan sa atong mga lapalapa. Bastante na kini sa atong paglungtad. Sa atong pamilya ug sa atong kaliwat.
“Ang mahinungdanon nga makamao kitang mopatidlom sa kahulogan sa panaghugyon. Anaa sa panaghiusa ang kalinaw. Ug walay molabaw sa hapsay pamationg mga pulong sa kalinaw. Ipabilin nato ang kalinaw sa hunahuna ug sa buhat. Ug batonan nato ang pagsalig ug paglaom sa usag usa. Busa atong dawaton sa maayong kabubut-on kining talagsaong gasa nga atong gisaksihan karon, kining etnikong edipisyo nga magsilbing tagohipos sa mga relikyas nga napanunod nato sa atong katiguwangan.
“Sa kataposan, magpinig-itay kita sa atong mga kamot ug tagamtamon ang kainit niini sa tibuok panahon.” (SUMPAYAN)