SI WENNIE UG CHERRIE UG ANG PUTING BAKA

SILA si Wennie ug Cherrie manag-agaw. Magsoon ang ilang isigkaamahan nga sila si Nong Titing Monreal (tatay ni Wennie) ug si Nong Juanito Monreal (tatay ni Cherrie). Mga mulupyo sila sa sawang sa lungsod sa Loon, Bohol.

“Adto na ta, Cher, kay basin magsugod na ang drama”, agni ni Wennie samtang nanihapon sila sa balay sa ilang Tatay Imong, si Guillermo nga amahan ni Titing ug Juanito. “Kadiyot lang kay mamulbos pa ko,” tubag ni Cherrie.

Ang gipasabot ni Wennie nga ‘drama’ mao ang naandang pasundayag sa Napo, ang baryo nga nahimutang sa ubos nga bahin sa lungsod. Lugsongon kini subay sa 174 ka ang-ang nga hinimo sa ginabas nga mga binagong sa panahon pa sa mga Katsila. Ang laing agianan mao ang dawhogon nga dalan sa pikas nga bahin nga gitawag sa mga taga Napo og wawog. Hinimo kini sa anapog. Didto modawhog ang mga sakyanan, ug didto usab molugsong ug motungas ang uban pang mga mulupyo ug bisita sa barangay.

“Sa Inang-angan lang ta moagi, Wen, kay aron inanay ang atong paglugsong. Hangak man god sa wawog,” matod ni Cherrie nga nahuman nag pamulbos.

“Sige, kay dia na koy kinukod nga su’. Ako na ning dagkotan aron lamdag ang atong agianan,” sanong ni Wennie.

Niadtong mga tuig sa dekada saysenta, nga wala pay kuryente ang lungsod sa Loon, dako kaayog gamit ang su’ o kinukod nga ugang mga lukay sa lubi. Banganan lang kini ug dagkotan aron iiwag sa dalan.

Tungod kay inila na kaayo ang drama sa Napo, dayohon ug hugopan gyod ni sa mga tumatan-aw tungod sa kabatid sa mga magdudula ug sa kaanindot sa mga sugilanon. Mga taga Napo mismo ang magsusulat, magdudula, direktor ug manunugtog sa rondalla nga usahay makapahikurat kon aduna nay molanit sa pistola, mosagpa sa kontrabida, o mopadayag og usa ka giampingang sekreto.

Ang tradisyonal nga linambay ang sinugdanan sa drama sa Napo, diin magparang ang Muslim kontra Kristiyano. Sa pagdagan sa panahon,

mga sugilanon sa gugma ug sa pamilya na ang kasagarang tema. Si Bernardo Romea, alyas Leon, ang mahinumdomang labing banggiitang direktor ug musiko sa mga drama sa Napo. Misunod kaniya ang iyang anak nga si Justino, mas inila sa katilingban nga si Nong Tining, nga maoy kompositor sa Bohol Hymn kun Awit sa Bohol ug daghan pang mga kanta. Hangtod karon, matag Mayo 25, ang katumanan sa pista sa Napo, adunay drama nga ipasundayag didto.

Upat ka kinukod nga su’ ang gidala nila ni Wennie ug Cherrie, ang duha dagkotan sa ilang pagpadulong sa Napo, ug ang duha sa pagpauli. Dihang hapit na sila moabot sa Inang-angan saylo sa nagbuntaog nga simbahan, ilang nahibagtan ang ilang mga kaila ug dili kaila nga nagdala gihapon og su’ paingon sa Napo aron usab mosaksi sa nabantog nga drama. Sila nagagikan pa sa halayong mga baryo sa Agsoso, Badbad Oriental ug Occidental, Cogon Norte ug Sur, Lintuan, Basdacu, Pig-ot, Tangnan, Cuasi, ug uban pa.

Human sa pipila ka lakang paubos sa mga ang-ang nga bato, nahiabot ra gyod sila sa Napo ug ilang nasaksihan ang drama nga milungtad og kapin sa oras apil na ang pasunding sa talento sa lokal nga mga mang-aawit ug mananayaw. Malipayon ang tanan.

Minglabay ang katuigan, miabot ang mga tuig sa dekada 2000. Nagkatapok ang manag-agaw nga Monreal sa usa ka reunion. Apil sa panagtapok si Wennie nga gikan pa sa Agujo, Daanbantayan, Cebu diin didto siya naminyo ug nabiyuda. Nagtudlo siya sa sanga sa usa ka inila nga tunghaan sa kagamhanan nga nahimutang sa Agujo. Mitambong usab si Cherrie nga usa ka maestra sa Loon Central Elementary School.

Bibo ang ilang panagtapok. Napuno sa katawa ug mga estoryang way tihik-tihik. Sadya kaayo ang mga panagway sa tanan. Daghang pagkaon ug ilimnon: tuba, Pepsi, beer, ug makahubog nga mga bino.

Taliwa sa kabanha, nagpalain si Wennie og estorya. Matod niya, aduna siyay kasinatian nga dugay na kuno niyang gustong iasoy. Usa ka kahibulongan kun katingalahan nga kasinatian nga hangtod sa kasamtangan magkurog pa siya kon iyang mahinumdoman.

Nahilom ang tanan isip pagtugot sa isaysay ni Wennie. “Day Cherrie,” matod niya. “Makahinumdom ka pa ba sa panahon nga ngitngit pa ang kadalanan sa Loon? Kadtong nanglugsong ta sa Napo aron motan-aw og drama?”

“Aw, oo, uy,” tubag ni Cherrie. “Nagdala man gani tag su’ ato. Ngano man diay?”

Mipadayon si Wennie, “Kadto ganing pag-uli nato nga didto gihapon ta sa Inang-angan miagi. Pagtungod gyod nato sa likod sa kombento, diin may mga ang-ang sa tuo paingon sa Sacred Heart Academy, akong nakita didto ang usa ka puting baka nga dako kaayo. Unya pagkakita niini nato, misulod kini sa bangag sa bungbong sa inang-angan nga daw kumo lang ang kadak-on. Mora siya og gisuyop sa bangag hangtod nga nawala.”

“Haaah? Nakakita sab diay ka, Wen? Nakakita baya pod ko apan wa gyod ko mosaba nimo kay puwerte na gyod nakong lisanga,” tug-an ni Cherrie.—