“buwan ng mga wika”; dili “buwan ng wika”

NAHIMONG dakong sukot sa kadaghanan ilabi na sa mga maglilitok sa gugagmayng mga pinulongan sa nasod ang mandato nga gisagop ug gipakamithi sa ahensiya sa kagamhanan kinsa maoy gipiyalan sa pag-amping ug pagpalambo niini nga mao ang Komisyon sa Wikang Filipino.

Tin-aw nga usa kini ka mapihigon nga pagtan-aw taliwa sa usa ka nasod nga adunay 170 kapin ka mabulokon nga mga pinulongan. Gani, ang kamapihigon niini masihag man kaayo diha sa tinuig nga pagsaulog nato sa “Buwan ng Wika” imbes unta “Buwan ng mga Wika”.

Dugang pa niini, ang sayop o gituyo gyod pagsayop nga panlantaw mas nakamugna pag kaguliyang sa implementasyon sa mother tongue based-education dihang ang KWF hugtanong mipatuman sa giduso niining nasodnong ortograpiya.

Ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) nagsandig sa Section 14 (a), (b), ug (c) sa Charter niini, RA 7104, alang sa bag-o nga mga interbensiyon sa ortograpiya sa lokal nga mga pinulongan;

“Seksiyon 14. Mga Gahom, Kaakohan ug Mga Katungdanan sa Komisyon -- Ang Komisyon, sumala sa mahinungdanon nga mga probisyon sa Konstitusyon, adunay mosunod nga mga gahom, kaakohan ug mga katungdanan:

(a) Pag-umol og mga polisiya, mga plano ug mga programa aron maseguro ang dugang kaugmaran, pagpalambo, pagpropagar ug pagpreserbar sa Filipino ug uban pang mga pinulongan sa Pilipinas;

(b) Pagsangyaw sa mga lagda, regulasyon ug mga sumbanan aron sa pagpatuman sa mga polisiya, plano ug mga programa;

(c) Pagpahigayon og mga kontrata o mga panukiduki ug uban pang mga pagtuon aron pagduso sa ebolusyon, pagpalambo, bahandianon ug masangpotong estandardisasyon sa Filipino ug uban pang mga pinulongan sa Pilipinas. Kini maglakip sa matukiong pagtandi sa mga sinulat alang sa posible nga kalangkoban ngadto sa usa ka multi-lingual nga diksiyonaryo sa mga pulong, pulongan, mga idiyoma, mga kinutlo, mga panultihon ug uban pang mga ekspresyon, lakip na ang mga pulong ug mga pulongan sa ubang mga pinulongan nga gigamit karon o kabahin na sa lingua franca”;

Bisan pa niana, sulod sa 22 ka tuig sukad kini natukod niadtong 1991, gipasagdan sa KWF ang lokal nga mga pinulongan. Uban sa pagsagop sa MTB-MLE niadtong 2009 sa sinugdanan pinaagi sa DO 74 s. 2009, ang nagkalainlaing grupo sa mga pinulongan nanagpalambo og ilang mga ortograpiya nga inay unta buligan sa KWF miduso na hinuon sa ilahang nasodnon kuno nga sumbanan nga maoy nakahatag dugang kaguliyang. Ang KWF, tungod sa pagpasagad niini naabtan ug nalaktawan sa RA 10533. Ang KWF walay papel ug walay gisulti sa mga butang ubos sa RA 10533. Kini gitugyan ngadto sa mga awtoridad sa edukasyon sa rehiyon ug dibisyon.

Dugang pa, mahimong ikapangatarongan nga ang KWF karon ubos sa estoppel tungod sa dugay nang pagpabaya niini sa ubang gagmayng nga mga pinulongan— 22 ka tuig nga pagpabaya.—

Bisan pa niana, sulod sa 22 ka tuig sukad kini natukod niadtong 1991, gipasagdan sa KWF ang lokal nga mga pinulongan.