Ang Sigyab Sa Kandela, Mga Pirasong Kompeti, ug si Charley

MAINAMPINGON nimong gipahiluna sa gamayng sala ang atong mga pagkaon ug kubyertos pinaresan sa bino ug keyk. Kadaghan man ining imong giandam, Langga, nga kita ra mang duha? matod ko. Espesyal ang okasyon, mitubag ka. Unya may gitunol ka nako nga gamayng kahon nga pinutos og de kolor nga papel. Gub-a lang nang putos ug laso... gisia, dugang nimo. Hala, nindota ani god, dugay na baya kong walay pitaka; hala... uy, ka- sweet naa pa gyoy pakapin nga baynte pesos, miingon ko nga morag bata nga nagyapayapa sa kalipay. Hoy, pangkabig man na sa suwerte, Langga, matod mo. Ayaw nag gastoha. Unya mikanta kag Happy Birthday. Ikaw ray mikanta. Tingali mikanta pod niadto ang akong kasingkasing ug ang sayong gabii. Pipila lang kadto ka gutling ang awit nga gitapos mo pinaagi sa pagpakpak ug sa pag-ingon: Yeheey, are you happy, my birthday boy? Gipahuypan nimo nako ang dinagkotang mga kandela nga giugbok sa

taliwa sa keyk. Unya ming-ulbo ang mga kompeti gikan sa pressurized canister ug ang gamayng sala diin kita mahimutang namuwak sa de kolor ug tinabastabas nga mga papel nga langayan kaayong nagtuyatuya sa hangin nga sama sa mga baylerinang pinintal ni Edgar Degas— mainampingon silang nangitag katugpahan sa sala.

Nahimong suryal ang palibot nga mora bag dunay nabungkag nga bituon sa akong dughan. Kon gama pa lang sa yelo ang akong bukog, hagbay ra tingali kong nalanay niadto ug lagmit nawadan sa estruktura ang akong lawas ug nahimo akong tipaka nga anino sa gabii kun tipik ba kaha sa uwang sa iro sa payag sa silingang bungtod atubang sa mangiob nga unahan, naanod ug nawala na tingali ko sa dagayday sa kangitngit.

Kadiyot ra god, kanus-a ba ko kataposang nagsaulog og adlawng natawhan? Halayo na kaayo ang akong memorya alang niini. Dugay na kaayo kadtong adlaw diin si Papa naglaming og manok ug nagsaad og tuba kang Rufino aron lagi ipremisyas i i niya i sa pag-abot b sa adlawng dl natawhan sa iyang kamagwangang anak. Si Mama nangutang pod og bihon ug kanton ngadto sa ilang Mana Pros kay anhi man sa ilang tindahan mag-utangan ang mga maestra. Sa pagabot sa gabii sa kasumaran sa pag-uha sa batang badlongon, miabot si Mano Maksing nga naay dala nga banjo ug si Dong Isyan sa iyang sista ug si Noy Guiling sa iyang silendron. Mipasakalye dayog girik sa ilang mga tulunggon ang mga musikerong dili de nota, mituhaw si Mana Albing sa “Oh, Bulan, Pagkatahom Mo” ug ang tagaytay sa Ban-aw gitugaw s sa hudyaka sa akong adlawng natawhan. Apan dugay na k kaayo kadto. Ang banjo ni Mano Maksing nabaligya niadtong nataptan siyag hepatitis, ang sista ni Dong Isyan gipuspos sa iyang anak nga si Dondon kay nasuko nga wa tugti nga mangasawa, ang silendron ni Noy Guiling giingon nga nawala kay natagak sa bolsa adtong hubog siya gikan nagbaligya og linubo. Ug ang batang gisaulog ang adlawng natawhan kada tuig midako na ug nahitapnas sa laing baybayon sa panikaysikay. p

Ug sukad niadto, ang tanang Hunyo 10 sa Ban-aw sa matag tuig t gisaulog na lang sa mamingawng tihol sa mga mangliw.

Nakalimot na ko niadto. Alang kanako, ang pagsaulog sa adlawng a natawhan mao na lang ang pagdugang sa tuig sa akong paglungtad sa kalibotan nga, sama sa pagkatagak sa layang dahon sa sanga, dili na angayng gahinan og pagbati.

Ikaw lang gyod, Langga... ikaw lang ang nagpahinumdom kanako k nga ako, kausa, nahimugso sab diay.

Niining gilay-on nga ako nagsud-ong kanimo nga nagandam a sa atong panihapon, mas natataw ko ang higot nga nagtakgos kanimo ug kanako. Kining higota mas lig-on pa sa kabutaran taliwa sa mga planeta. Kining higota nga nagsumpay kanato mao ang puwersa nga wa madiskobrehi sa mga pisiko. p Mas ganahan kong motan-aw nimo niining gilay-ona, modayeg m kanimo niining gilay-ona. Wala ka lang masayod. Ikaw nga sama sa isla nga gipangandoy lang sa madamgohong kongkistador, karon, gikauban ko niining mahinungdanong yugto sa akong kinabuhi. Gipangutana ko ang akong kaugalingon sa makadaghan kon ako makataronganon ba sa imong kaaghop. Matubos ko ba ang imong kalumo pinaagi sa yanong pasalamat isip bugti sa imong kahasol? Morag dili. Apan bisan pa, akong yukbo kanimo, ug daghang salamat.

Dili na nako masubay ang sinugdanan sa tanan— ang unang pahina niining atong kasaysayan kanus-a kitang duha minghukom nga mag-uban ning panaw sa kinabuhi.

Hangtod karon, padayon pang naglutaw sa hangin ang de kolor nga mga kompeti, padayong nagasigyab ang way kamatayon nga kandela, ug guwapo na kaayo si Charley nga imong gihapuhap.

Dihadiha, ang atong mga katawa mingbaha sa gabii duyog sa gipatam-is nga bino nga atong gitangway. Kini tingali ang linangkob nga paghulagway nganong ania kita niining panawa. Niining taknaa, ang akong kalipay labaw pa niadtong kausa gipalitan kog bisikleta ni Papa. Wala ko motuo nga gikauban ko ikaw karon. Bisan sa damgo, kini imposible gani kaayo. Kining pagpakig-uban kanimo usa ka lasangnong pangandoy ning akong kasingkasing. Apan ania ka sa akong atubangan sa tinuod nga lawas, dugo, ug kalag.

Human sa atong panihapon, atong gipatay ang mga suga sa lawak ug gisabak tika sa beranda nga way panagana unsay isulti sa kalibotan kanato. Nahimo kitang gawasnong mga alibangbang sa minugna tang tanaman. Naminaw ta sa gihunghong sa atong usag usa ka kasingkasing. Sa atong atubangan nagdupa ang tanos nga bukton sa kangitngit nga misangkad kutob sa maabot sa atong panan-aw. Nahisama kini sa baba sa lunos nga mangtas nga nagpaabot sa iyang unang biktima. Mikuyanap nako ang kabalaka maong gigakos tikag maayo— gigakos sa kalisang nga ikaw sakmiton ug mawala isip kabahin ning akong lawas. Walay labot ang kalibotan niining tanan. Ang atong sugilanon sa kahiusahan dili alang sa pangonsumo sa kalibotan. Dili makadawat ang kalibotan og sama niining matanga sa kalipay. Ang kalibotan lugar sa mga maligno, multo, mga urom. Maong ang kalibotan nagpabiling masulub-on hangtod karon.

Ug nanulod kita sa lawak ug naghunghongay sa atong mga ngalan. NIANANG buntag, samtang ka nag-ilis, sayo kaayo kong namunit sa mga kompeti nga nagkatag sa hawanan. Di ko ganahan nga silhigon kini sa dyanitor. Alang kanako, dili kini basura kondili tinabas-tabas nga kalipay nga miulbo sa gabii sa atong pagtugyan. Gitagsa-tagsa ko kinig pamunit ug gisulod sa gamayng kahon. Silhiga lang na, Langga, uy, miingon ka. Ganahan ko, Langga, nga tagsa-tagsaon ko nig punit, pamakak nako nimo. Apan ang tinuod, gusto ra gyod nakong batyagon ang matag tekstura sa mga kolor sa kompeti, gusto nakong hapyoron ang kahamis niini, paminawon ang lumoy niining nawong nga sama sa paghikap nako kanimo sa milabayng gabii nga naligo sa unawop nga kahayag sa lawak. Akong tagsa-tagsaon og pamunit kining kompeti sa kalipay nga nahinanok sa salog iyawat nga mahinumdoman sa akong mga tudlo ang tanan niining nasinati sa mga takna sa atong panag-uban: ang kurba sa imong hawak, ang hulma sa imong nawong nga nalubong sa unlan, ang natanggong mga mga daklit sa nagkahugot tang mga lawas nga gidagsa taliwa sa utlanan sa kinabuhi ug kamatayon.

Sa mga takna unya sa kamingaw, tutokan ko kining tudlo, ipunting sa direksiyon sa hangin ug kini molitok sa imong ngalan nga sama sa kamot sa mag-uuma nga nasayod sa tukmang tanom alang sa yuta pinaagi lang sa iyang gihakop nga mayukmok.

Nanggawas ta sa lawak ug gisugat kita ni Charley, ang poodle nga atong naila-ila sa miaging adlaw. Nagsige kinig dagandagan sa atong atubangan nga nagpatagad. Nagkasabot kita nga bunyagan siya sa maong agnay— sa ngalan nga tukayo sa iro ni John Steinbeck nga atong gibasa sa “Travels With Charley.”

Niadtong buntaga, paraygon kaayo si Charley kanimo, nagsige kinig tilap sa imong batiis. Come here, Charley, come here, boy! matod ko. Apan mas ganahan man siya nimo, Langga, uy. Bisan giunsa nakog haylo, si Charley ingon sa nalumay nimo. Come here, Charley, come here, dude! subli ko. Apan sama siya sa way dunggan alang kanako. Napikal ko kang Charley. Di na ko nimo,

iroa ka. Gihatagan man unta tikag bukog gahapon kay nagsamoksamok baya ka namo didto sa among lamesa sa kapeterya. Kalami adtong among estorya bahin sa mga posibilidad sa umaabot apan nagsige kag labay-labay nga mora bag nahibawo ka nga ganahan nang imong amiga og poodle sukad pa sa una. Oo, sige… ikaw nay hawod sa patagad. Arteha god nimong iroa ka. Bawion ko tong gihatag nako nimong bukog sa manok bi. Di man ka guwapo, Charley, god. Wa man gani kay panudlay ohh... mora man ganig wa kay kaligo, wa kay groom kay imong buhok mitabon na sa imong mga mata. Ug mora man ganig daghan kag garapata, ewww! No, dili ko bitter. Hawa diha! Hawa! Wa kay angay diha. Di na ta migo, Charley. Nagpadayon kog bagulbol sa sulod sa akong dughan nga labihang pikala sa wa pagkihol ni Charley sa akong pagtawag niya.

Sa dihang imong gihapuhap ang iyang ulo, milingi siya nako ug igat nga mipadiwal sa iyang dila ug bastos nga mipawikiwiki sa ikog nga sama bag nagpasuya kanako.

Tan-awa, wala ko masayop sa akong pag-ingon nimo nga mapinanggaon ka, Langga. Awa, ohh... ang iro nakabatyag sa imong enerhiya.

Sa akong kasingkasing, dili man mamatay ang maong kalipay. Hangtod karon, padayon pang naglutaw sa hangin ang de kolor nga mga kompeti, padayong nagasigyab ang way kamatayon nga kandela, ug guwapo na kaayo si Charley nga imong gihapuhap. Langga, kadto ang labing taas nga Hunyo 10 sa akong kinabuhi.—