Iburong ug Lunsina
IHATAG sa diyos ang iya sa diyos.
Mao kana ang gisugyot
sa akong kaparyentehan pagkahibawo nilang nahigugma ko sa dalagang gihinganlag Lunsina. Sukad sa pagka bata nako, makita ko na si Lunsina nga kuyog pirme iyang mga ginikanan labi na kada pista sa unang ulan sa among balangay sa Dapdap. Magtigom ang mga tawo inig-abot sa tinghabagat nga magdala sa mga ulan ug niining maong katigoman magsaulog ang mga taga Dapdap og sayaw-sayaw, kinantahay, ug tagay. Mahinumdoman nakong kusog kaayo kining mokiay-kiay si Lunsina ilabi na inigtugtog sa mga kudyapi ug tinagultol sa mga kulintang matag pista niining among balangay nga duol sa wawa sa suba nga gidagaydayan sa tubig nga nakapabuhi sa among mga pananom. Bata pa kini kaayo sa una si Lunsina ug bulingit kanunay ang dagway sa pagligidligid nianang lapokon nilang nataran. Wala ko kini siya kaayo himatikdi kay lagi mora man intawon ni siyag baktin nga kiatan adtong wa pa siya makaamgo og kabuot. Apan, mabantayan ni nako siyang motutok nako. Ilabi na kon magbansaybansay mi sa pagkupot og mga hinagiban kauban ang akong mga kaedad nga kuyog nakong nangandoy nga mamahimong labing kusgang pintado sa among balangay. Mag-abot usahay ang among mga mata ni Lunsina taliwa sa mialibwag nga abog sa nag-undak namong mga tiil. Molingiw dayon ko. Wala ra kini nako panumbalinga sa una.
Apan karong tuiga, lahi na ang Lunsina nga akong nahikaplagan. Mitaas-taas na siya, pinadunghay na iyang buhok, ug dili na lapokon ang iyang walay tatsang dagway. Ligdongon na iyang linihokan ug tinagidyo na lang iyang pahiyom. Dalaga na ang kaniadtong kiatan nga bata. Karon pa nako mabantayi nga aduna diay katahom nga gitago iyang nawong. Daw bulak siya karon sa mibuswak nga kaanyag nga inanayng gibutyag sa panahon.
“Ayaw na lagi anang Lunsina, Nong,” ingon akong manghod nga lalaki nga si Ibuloy nga ang patik nga sungay sa iyang agtang giwara-wara sa akong dagway. “Matigbasan gani ka adtong iyang amahan,” dugang pa niya, dayon mitungab sa tuba nga among gisaw-an gamit ang pinikas nga bagol sa lubi nga among gikawat sa abohan ni Nanay kaganinang buntag. Gipun-an kini sa akong manghod og ilimnon ug gitunol kang Limakod, among ig-agaw.
“Pamati ra god, Iburong,” ni Limakod nga midawat sa paya nga may tuba. “Kana si Lunsina, gihalad na kana sa iyang mga ginikanan ngadto kang Ribung-linti. Wa na kay mahimo niana. Iya na kana sa diyos!” Gikausa niyag lad-ok ang ilimnon.
“Bahalag Bathala sa Kilat pa na ang akong kaaway, Gaw, dili kana makapugong sa akong pagbati kang Lunsina,” nagpanglingo ko. “Kay diyos man kana si Ribung-linti, nagduda ko nga dili lang kay si Lunsina ang gihalad ana niya, uy. Daghan pa na siyag ubang kapilian. Bisag iya pa nang ipanghatag si Lunsina sa lain, wa nay problema niya.”
“Ambot nimo, Gaw, uy,” nangawot si Limakod sa iyang ulo. “Ataya… ako may kuyawan nimo. Di gyod ka mopatuo bisag unsaon. Sukad pa ka sa una, nakabantay ka?”
“Gahi gyod na siyag ulo, Noy,” miesplikar akong manghod kang Limakod. “Way makalupig ana niya sa lantugi. Bisag si Nanay mohilom na lang god basta masugdan na niya.”
“Lig-on kaayo ni akong prinsipyo. Ayna lang kog hunahunaa ninyo kay mas gahi pa ni akong gugma kang Lunsina kaysa akong ulo.”
“Pahong gyod ka, Gaw!” Mibahakhak na lang si Limakod. “Unsaon na lang ka.”
Nianang gabii, miadto ko sa suba aron maligo aron mahuwashuwasan ang akong kahubog. Akong gihubo ang akong mga sapot ug gipangsab-it kini sa mugbong mga sanga sa kahoy. Mihumol ko sa tubig ug nabati ko dayon ang katugnaw sa kagabhion. Mora bag nahuwasan dayon ko sa akong kahubog kay mitin-aw dayon ang akong palibot apan nagpabilin ang kalabad sa akong ulo. Humot ug gaan hanggapon ang hangin sa suba. Presko kaayo kay sa unahan dagat na man. Pero ang tubig diri sa suba duol sa among barangay, dili pa parat. Kusog-kusog man god ang sulog sa tubig niini nga naggikan pa sa kinatas-ang bukid didto sa Norte. Akong giinat akong mga batiis ilawom sa tubig ug giugpo-ugpo ang akong bukubuko aron mahupay ang hapo kong lawas. Mihugka ko sa kamalinawon sa kagabhion ug gipiyong akong mga mata. Naminaw ko sa kalakala sa mga baki. Kalit adunay kasikas. Giigmat nako akong kaugalingon. Hilom nakong gihaw-as ang akong lawas sa tubig ug gipunit ang akong hinagiban nga gibutang nako sa gamot sa kahoy. Giampingan nako ang akong pagginhawa ug walay timik ang akong mga tiil nga gatikang-tikang sa mabugnaw nga lapok. Kusog ang pinitik sa akong kasingkasing. Nahadlok kong madunggan sa nagtago. Akong giduol ang gigikanan sa kasikas. Mihugot ang akong kaunoran. Giwahig nako ang libon. “Ahhhh!” maoy siyagit niya sa kakurat. Akong gibunlot ang tawo gikan sa ngitngit nga libon ug gisuta ang iyang dagway sa kahayag sa Buwan. Nawala ang akong kahubog. Ang dagway ni Lunsina ang misugat kanako! Iyang giwakli ang akong kamot, natarantar pagkakita sa akong hubo nga lawas nga nagtion niya og hait nga hinagiban. Natumba siya sa kalisang ug duna siyay naatrasan nga nabuak, dayon may tubig nga nahabwa. “Agay… Kasakit…!” agulo niya sa kangitngit. Ako unta siyang tabangan nga makabarog og balik apan iya gihapong giwakli akong mga kamot. “Ayaw kog hilabti!” singgit niya. Mibarog siya.
“Nganong naa man ka diha?” pangutana nako sa kalisang samtang gidali-dali nakog panguha akong mga sapot ug gitaklopan akong lawas. “Nanglili ka?”
“Hala, wa intawon!” esplikar niya.Wa gyod molingi nako. “Gakawos ra man kog tubig god. Kinsa may magtuo nga naligo diay ka? Nabuak na hinuon ning tadyaw.” Mibakho siya.
“O, ayaw nag hilak,” alam-alam nako niya. “Mobalik na lang ta sa inyo, magkuha tag bag-ong tadyaw unya tabangan tikag kawos.” “Ayaw na, uy. Maikog pod ko nimo.” “Sige na. Kay maglain sab akong buot kon di tika matabangan. Hapit baya tika matigbasi intawon.”
Mihilom siya ug mitutok kanako. “Sige, kon mao nay gusto nimo.”
Akong gikuyogan si Lunsina paingon sa ila samtang gananawnanaw mi sa Buwan, sa mga bituon, ug sa naglibot nga mga aninipot sa bugnaw nga kakahoyan.
“Kapila na diay ni nimong balik og kawos?” pangutana nako aron maputol ang bangkiwag nga kahilom.
“Kaupat na intawon. Wa nako mabantaying nahurot na diay among tubig. Gipakawos nuon kog gabii.”
“Di man angay nimong maglukdo og bug-at, uy. Unya karon pang gabii ka nagkawos! Kinahanglan naa untay tigtabang nimog kawos sa sunod.”
Wala malisang si Iburong bisan pa kon ang Bathala sa Kilat maoy iyang karibal. Kini ang tinuod nga gugma!
“Wala ra man nay problema nako.” “Dili man angay sa babaye nga maglakaw-lakaw dinhing dapita nga siya rang usa ilabi na kon gabii.”
“Wa man sab koy mahimo kon sugoon ko. Ang babaye angay rang motuo.” “Kinsa may gaingon anang balaora ba?” “Mao man gyod na, di ba? Ang mga lalaki ang angay nga mangulo, ug kaming mga babaye angay rang mosunod.” “Uyon ka na lang ba anang maong panultihon?” Mihilom ra si Lunsina. “Ayawg kabalaka kay abli kog hunahuna,” akong pasalig. “Kon ako imong pangutan-on, dili gyod,” tubag sa dalaga. “Nganong dili man?” Mihunong siya paglakaw. Mitan-aw siya sa sidlak nga amag sa Buwan ug gibuhian iyang lawom nga panghupaw. “Unsa man lang diay nang kagawasan? Unsa diay nang giingon nilang pagka patas? Kon kaming mga babaye igo lang kanunay nga moduko sa buot sa lalaki, sama ra nang wa ta mingtuo sa giingon nila nga kagawasan ug pagka patas, di ba?” Mipadayon siyag lakaw. “Sakto! Sakto gyod!” Miapas ko niya. “Ikaw? Unsa man diay imong ikasulti kabahin anang mitnaa?” “Para nako, kaming mga lalaki, kami ang angay nga manalipod ninyong mga babaye. Wala ko gaingon, ha, nga dili na mo kapanalipod sa inyong kaugalingon.” Akong giisa akong mga kamot silbing akto sa pagtugyan. “Kondili, ang buot nakong ipasabot nga ang mga lalaki ang kinahanglan moduyog aron mahatagan og saktong kagawasan kamong mga babaye. Aron mahatagan pod mo og gahom nga mopili para sa inyong kaugalingong gusto ug mahatagan ang tanan og kabalanse ug higayon nga molambo.”
“Kaso, dili man kana ang ginahunahuna sa atong katigulangan. Sukad pa sa una, ila na mang tipion ang bisag unsang matang sa gahom nga mosupak. Labi na nang mga datu, ay, aron magpabilin sila sa ilang trono.”
“Tuo ka man ana nila, uy. Ugma dayon, ato na silang pulihan sa ilang trono!” Mingisi mi sa usag usa ug dayon nangatawa mi sa kapahong sa among mga ideya. Nadungog na pod nako ang kaugalingong pinitik sa akong kasingkasing. Wala nako hisayri nga ingon ani diay nig mga ideya si Lunsina. Dili kinaraan. Parehas ming duha.
Ming-abot na mi sa ilang payag. Hilom ang ilang balay. Bug-at ang hangin nga natanggong sa sulod niini.
“Tay!” tawag ni Lunsina. “Dia koy kauban. Si Iburong, kadtong anak ni Noy Sumalong.”
“Unsay tuyo ana niya?” Mibuto ang tingog sa iyang amahan. Nahadlok na hinuon kong modayon.
“Tabangan ra ko niya, Tay. Nadakin-as man god ko didto sa suba pagkawos nakog tubig. Nabuak hinuon ang tadyaw.”
“Siya na lay pakawsa. Ayaw na lag kuyog.” Milugwa kini sa pultahan.
“Wala baya ko kasuheto sa agianan paingon balik sa inyoha, Nong,” hinay nakong ingon sa kahadlok nga basin mahunahunaan niyang wala koy respeto.
Milisngag iyang ilong. Apan mitando na lang siya bisan hait kaayo siyag tinutokan nako. “Balik dayon mo, ha.” “O, Tay,” tubag ni Lunsina. Gidala ko ni Lunsina likod sa ilang payag diin adunay mga tadyaw nga gipangkamada. Akong gilukdo ang usa sa mga tadyaw ug midayon na ming duha pagbalik ngadto sa suba. Hilom among paglakat. Ang pamati namo mora bag gipangkasab-an mi. Naglibog ko kon nganong ingon adto og taras ang iyang tatay nga kon pista sa amo, sagad man kaayo ning mokatawa kauban sa iyang mga higala ilabi na kon magtagay na sila. Mitan-aw ko kang Lunsina sa kahayag sa Buwan. Gaduko siya ug dili buot motan-aw nako. “Mao diayng buotan kaayo ka, sa?” pasiaw nako niya. “Ingon adto gyod si Tatay.” “Nahadlok tingali na siyang maibgan kag laing laki.” “Kahibawo sad ka, no?” “Ginatabi man na sa mga tawo dinhi sa ato.” Nahilom ming duha. “Mituo gyod diay kang hiniktan na ka adtong Diyos sa Kilat?” paapas nako nga estorya sa dili pa mapan-os ang nahisgotan. “Di ko ganahan motuo, apan…” “Apan unsa?” “Apan, gibugti na ko nila sa bathala aron lang mabuhi ko. Ingon tong mananabang nga wa na daw magpitik ang akong kasingkasing pagkatawo nako. Bagyohon tong gabhiona. Dili sama karon nga linaw ang langit. Bagyohon to ug ilang gipangayo sa Diyos sa Kilat nga buhion ko. Gidungog tuod mi ni Ribunglinti, ug gibugti ko sa akong pamilya isip mamahimong asawa niya puhon, apan bisan kas-a, wa pa ko makakita anang bathalaa. Mohatag mi kanunay niya og mga halad, apan bisan anino niya wala gyod ko niya pakit-a. Mora bag wala siyay pakabana nako kon buot man gani ko niya himoong asawa.” “Ayaw siya.” “Unsay ayaw siya?” Mihunong si Lunsina paglakaw. “Ako na lang, Lunsina.” “Unsay buot nimong ipasabot, Iburong?” “Dugay na nakong gihandom imong gugma, Lunsina. Dugay na tikang ginamatikdan ug hinay-hinay nga milawom gyod akong gugma kanimo. Kalimti na lang nang pagkabugti nimo kang Ribung-linti. Ako na lang.”
Ming-isa ang mga abaga ni Lunsina. Dunay gasidlak sa iyang mga mata. Daw dunay ulan nga umaabot gikan niini. Nauwaw kog kalit sa akong nasulti. Apurado ra kaayo ko. “Pasayloa ko, Lunsina. Ayaw… Ayaw na lang tog hunahunaa…”
“Iburong!” Gigakos kong Lunsina. Gibuhian nako ang tadyaw. Mibalos ko og gakos niya. Nabuak ang tadyaw diha sa among tiilan. Ug mikilat ang kalangitan. MIABOT ang adlaw sa pista sa pagsugat sa unang ulan. Udto pa lang, mingsugod na ang mga musika nga gipangtugtog sa mga kudyapi ug gipangtagultol sa mga kulintang. Nagtagay na ang kalalakin-an ug nanagluto na og klase-klaseng potahe ang kababayen-an. Nabuhi ang sim-ong nga hangin sa Dapdap. Sayo kong mimata ganina aron tabangan akong tatay sa giasal niyang baboy. Baboy-ihalas kini nga among nadakpan pipila ka adlaw na ang minglabay didto sa mga bungtod diin nanagtapok ang mga makidiyos kon adunay pangayoon nga grasya. Gihatag kining baboy namo gikan sa mga diwata sa kalasangan ug matod pa sa akong tatay, ang baboy kuno kay binuhi mismo sa bathalang si Makabusog nga gusto pod moamot og pahalipay niining among mapasigarbohong pista. Human malaming sukad sa kadlawon, giasal dayon namo ang baboy ug karon pula-pula na ang panit niini, hagpok ug parat-parat.
“Tay, akong isayaw si Lunsina unyang gabii,” mipahibawo ko niya.
“Kapila na ba tika ingna,” naguba iyang nawong, “nga ayaw na anang Lunsina kay magabaan kang Ribung-linti.” “Nahigugma ko niya, Tay!” “Unya diayg nahigugma ka niya? Buot ba nang ipasabot dayon nga kinahanglan makuha gyod nimo siya?” “Wala man siya panumbalinga sa bathala, Tay.” “Dili kana ang akong buot ipasabot, Iburong. Kahibawo kang wa ka tugoti anang iyang mga ginikanan nga mangulitawo niya. Ang tibuok balangay kahibawong dili na puyde hilabtan si Lunsina. Ug kami nga imong kabanay gasige na nimog ingon nga palayo na anang bayhana. Makahimo ka ba diay pagsupak namong tanan bisan ginadid-an na ka namo? Buot ba nimong makigsumpaki gihapon bisan dili ikatugot nimo nang anak ni Lunddula? Matulon ba nimo ang kinabuhi nga ang tibuok katawhan dili moangay sa inyong panagtipon?”
“Mapangitaan ra nag paagi, Tay.”
“Gahi gyod gihapon kag ulo. Wala kay kausaban. Pintado tuod ka apan dili gani nimo mabuhat nga panalipdan ning dungog namo nga imong mga ginikanan!”
“Nagpakatinuod ra ko, Tay. Itugot na lang ba nako nga maminyo akong hinigugma sa usa ka linalang nga bisan anino wala niya makit-i? Itugot na lang ba nako nga dili magpakabana bisan ang akong kasingkasing nadugmok na? Itugot na lang ba nako, Tay? Sa mosugot mog sa dili, isayaw nako si Lunsina unyang gabii ug akong ipakita sa tanan nga ang gugma dili mapugngan ni bisan kinsa. Bisan sa diyos pa!”
Akong gibiyaan akong tatay ug midiretso ko sa suba. Nanghinaot kong mabugnaw sa suba ang akong utok nga gaumido. Milingkod ko sa usa ka dakong bato ug miginhawag lawom. Akong gipanid-an ang lunhaw nakong palibot. Sa pikas tampi sa suba, aduna koy nakit-ang baki nga nanihapon og mga lamok nga ingon kadak-ag lugas sa mga naani namong tipasi. Kalit may mituklo sa nagtanga nga baki gikan sa banwa. Usa ka halas. Akong gipanid-ag tinuod samtang iyang gitulon ang gidemalas nga baki. Makahahadlok diay ang bulok sa halas. Daw gikuris-kurisan kinig mga kilat nga pilak sa iyang panit. Mora pod og dugo ang bulok sa iyang mga mata. Gananaw-nanaw siya sa iyang palibot. Nakit-an dayon ko sa halas samtang nagtungkawo ko sa bato. Kalit miabri ang baba niini. Langgis iyang hishis. Mingsiwil ang mga bangkil niya nga gatulo sa la’ nga laway. Mitak-om kini pagbalik ug miipsot siya sa kalasangan. Mabati nako bisan ang tagubtob gikan sa akong pulsohan ug dali-dali kong miuli sa among balangay. Ang Adlaw hinay nang misawop ug ang kangitngit sangkad nang mikanap.
Miabot ko sa among balangay sa kinasadyaang bahin sa kalingawan— ang sinayaway sa mga managhigugmaay nga daw pangadye usab sa mga tawo nga susama sa mga pananom nga abunda og ani, abunda pod unta ang relasyon sa mga magtiayon. Naglibot-libot ang mga mananayaw sa usa ka dakong daob nga ang kalayo daw nagkiay-kiay kuyog ang nagduyog nga kaskas sa mga kudyapi ug tinagungtong sa mga kulintang. Akong gipangita si Lunsina taliwa sa nagsadya nga mga tawo. Milibot ko sa nanagtapok nga mga mananayaw ug didto nako siya hikaplagi sa nanagtagay nga mga lalaki, kuyog ang iyang amahan. Wala ko moduol kay kahibawo kong molisngag na sab ning ilong sa iyang tatay kon makit-an ko, maong mipuwesto na lang ko sa kilid diin dali ra ko niyang makit-an.
“Gaw!” Nakit-an kong Limakod ug miduol siya kanako. “Hayag kaayo ang Buwan, o! Limpiyo kaayo ang langit! Makit-an gyod diay natong moagi ang pulang tulabong diri ron!” “Ang pulang tulabong?” “O! Mao man nay ingon adtong Noy Tanyong nga mahikanhong langgam nga makahatag sa tawo og gahom aron makalupad.”
“Aw, mao ba? Unsaon man na natong makalupad ta nga ang atong panginabuhi nia man dinhi sa yuta?”
“Mao pod na, Gaw! Maypag magtagay na lang ta. Dali, kay magkalingaw tag tabi!” “Ay, unya lang sa, Gaw. Ako pang gihuwat si Lunsina.” “Ha? Imo gihapon na siyang dayonon?” “Wa lagiy makapugong nako, Gaw.” “Ah! Bahala na ka ana, Gaw, uy! Giingnan na bitaw tika!” Nangita na lang si Limakod og laing mahinabi. Taudtaod, nakakita siyag dalaga ug iya kining gisayaw. Mikatawa ko sa kahimuot sa akong ig-agaw. Unta karong gabhiona, makakita na siyag babayeng puyde niyang higugmaon aron makasabot na siya sa gibati ning akong dughan.
Adunay mikuhit sa akong bukton. Akong gilingi. Misugat sa akong panan-aw ang maanyag nga dagway ni Lunsina. Lami kaayong ukoban ang iyang mga ngabil nga mapahiyomon. “Wa man lagi ka mosayaw?” pangutana sa dalaga. “Gihuwat man tika,” maoy akong tubag. “Unya dia na man ko ron.” “Aw, tara, manayaw na ta!” Miagik-ik si Lunsina ug gibira ko niya sa sirkulo sa mga mananayaw. Dakong kakugang sa mga tawo dihang nakit-ang nagpares ming Lunsina sa sayawan. Nakita pod nako sa suok sa akong mga mata nga mibarog ang amahan ni Lunsina sa iyang gilingkoran ug pula na kaayo ang panagway. Wala na siya makabuylo og paso padulong namo kay gipugngan siya sa iyang mga kauban.
Nagkiay-kiay si Lunsina sa akong atubangan. Daw mibalik ang iyang pagka bata, kadtong bulingit pa siya og dagway. Apan karon, lahi na ang katahom nga iyang gialima. Miporma na ang iyang lawas. Ang kurbada sa iyang bat-ang maundanon na. Ang gibus-okon sa iyang dughan, klaro na. Ang mga mata niyang modungan sa iyang pahiyom, tam-is kaayo. Daw rosas iyang baga nga mga ngabil. Daw misamin ang gabiing langit sa iyang buhok ug ang mga bituon ang dalag niyang mga pugong. Mialisngaw ang iyang kahumot, mora bag gikaligo niya ang kahumot sa sagbot sayo sa buntag. Ug labaw sa tanan, hisayran ko kon unsa ning dagan sa utok ni Lunsina. Dili ni siya mouyon-uyon lang sa panahon. Gusto niyang mokulit og kaugalingon niyang dalan sa kinabuhi. Gusto nakong makauban ning bayhana hangtod sa kataposan sa akong mga adlaw. Gusto nakong maako siya, ug maiya ko. Ug dili ni tungod kay gahi kog ulo. “Hala! Ang pulang tulabong!” anunsiyo ni Lunsina. Naniyagit ang mga tawo sa kahinam. Ilang gihimaya ang harianong kalayo sa langgam nga puwa. Miagi kini sa kalangitan nga daw bulalakaw nga nawala ra dayon paingon ngadto sa layong dapit sa Sur.
“Kausa ra baya sa liboan ka tuig moagi tong langgama,” ni Lunsina. “Gisuwerte diay ta,” uyon nako. Pero pagkawala sa langgam, mao say pag-abot sa mabaga nga dag-om. Mitabon kini sa Buwan ug nagdala kinig mga kilat. Midahunog ang dalugdog ug nanglayat ang mga tawo sa kakurat. Nalipay ang ubang tawo kay miabot na gyod ang ulan nga mobuhi sa among pananom, apan ang uban nabalaka kay lahi daw ang lutop niining dag-oma.
Kalit, may mibuto! May kilat nga miigo sa dako nga daob tunga sa nagsirkulo nga mga tawo. Nangduko ug nangyaka ang mga tawo sa kahadlok ug ang kalayo ug kilat mingbusikad sa kapintas, ingon sa gipanakop ang among kabalayan. Didto sa gibuthan sa kilat, nasulagmaan namo taliwa sa mga aso ang usa ka linalang nga dako kaayo— daw tawo ang binarogan niini apan lahi kinig hitsura. Puti ang mga mata, puti sab ang iyang buhok. Adunay mga patik sa iyang lawas apan bulok kini sa kilat nga buhi dinha sa iyang panit nga itom.
“Ribung-linti…!” Nagsiga sa kahadlok ang mga mata ni Lunsina. Iyang gitak-om iyang baba samtang nagluhod siya atubangan sa bathala. “Iburong…!!!” Madalugdogong siyagit sa diyos. Mibarog ko. Ang akong hinagiban diha sa akong kamot nga di mahimutang sa labing pagkurog. “Dia ko!” Maoy akong tubag. “Tampalasan…!!!” Ang tingog ni Ribung-linti mipauyog sa kalangitan.
“Kon ania ka karon aron hagiton ko, tangtanga ang imong bathalan-ong gahom ug magsangka kita nga patas!” hagit nako niya.
Mikuyos ang porma sa bathala. Migamay siya ug nakabaton og panit susama sa tawo. Nawagtang iyang kilat nga mga patik ug nailisdan kini og itom nga mga tinta. Apan nagpabiling puti iyang mga mata nga napuno sa kayawan-on.
“Dakoa nimog sipyat, tawo!” Gibunlot niya ang iyang hinagiban. Gama kini sa kampilan nga kilat ang sulab. “Ihatag kanako ang alang kanako!”
Milayat si Ribung-linti ug gibundak niya ang iyang hinagiban
kanako. Ako kining gisagang ug nabati ko gayod ang kabugaton sa puwersa sa gahom sa bathala. Naluhod akong usa ka tuhod. Gilabyog sa bathala ang kilat nga hinagiban sa akong tuo ug nasagang ko pa kini, apan nalabay ko sa tumang kakusog. Nagkatawa ang bathala nga naglakaw padulong nako nga nasukamod sa lapok. Ang iyang kilat nga kampilan mikinlaw sa iyang kamot. Iyang giisa ang iyang hinagiban. Dili na nako halos mahangkag ang mga tawo sa akong palibot. Nalupog ang akong panan-aw. Iyang gibundak kanako ang kataposang hunat, apan, gisugat ko kini sa tibuok puwersa sa akong lawas, dayong bunlot sa baraw sa akong kiliran ug giduslak sa iyang tutunlan diin naggikan ang tingog niyang madalugdogon.
Nasakitan ang bathala! Sa iyang kalagot, mibalik siya sa iyang lintunganayng porma ug gibuhian niya ang labing kusgang kilat gikan sa langit. Nagtuo kong mao na kadto ang akong kataposan. Pero milayat si Lunsina ug gisugat niya ang kilat nga mikaon sa iyang tibuok lawas. Mibuto ang boltahe. Dayon, nahilom ang tanan. Nahunong among mga ginhawa. “Lunsina…!!!” siyagit ni Ribung-linti. “Lunsinaaaa…!!!” Wala ko masayod kon ako lang ba ang nakakita ini o kon nakita ba sa tanan, pero nasaksihan nako nga migawas ang kalag ni Lunsina sa iyang patay nga lawas. Nanindog akong balhibo. Halos dili ko katuo. Apan nakita nako nga naa gayod ang kalag ni Lunsina ug isog kaayo siyag tinutokan kang Ribung-linti. Nagpanglingo ang bathala sa pagbasol.
“Bisag unsaon pa nimo, Ribung-linti,” matod sa kalag ni Lunsina. “Dili nimo madiktaran ning gipitik sa akong kasingkasing. Oo, mapasalamaton ko nga imo kong gihatagag kinabuhi. Pero, dili kana igong rason aron akong ihalad nimo ang akong kagawasan. Hinaot, ikaw ang labaw nga makasabot niana kay ikaw ang labaw namong tanan!” “Diin man ko nagkuwang?” naminti ang bathala. “Wala ka magkuwang, kay ikaw ang mihatag sa akong kinabuhi. Apan, wala nimo masabti nga lahi kaming mga tawo ninyo nga mga diyos. Naa ninyo ang gahom, apan wala ninyo ang kasingkasing nga ulay kon magmahal.” “Dili ko katuo ini! Dili ni nako madawat!” “Undangi na ko, Diyos! Dili nako ikabaylo akong kagawasan ug gugma alang kanimo!”
“Laktod ko nang nasabtan nganong dako ang garbo ni Kaptan nga gibuhat mong mga tampalasan! Hatagan tika og kataposang higayon. Apan kinahanglang dili kini nimo usikan!”
Mipiyong si Ribung-linti. May pagduhaduha sa iyang panagway. Pero gamit ang kilat gikan sa iyang mga tudlo, gibuhi niya pagbalik si Lunsina. “Timan-an tika, Iburong!” panapos niyang pagtuaw. Dayon mikawan ang bathala ug mibalik ngadto sa langit. Nakaginhawa pagbalik ang mga tawo.
Nakamata si Lunsina. Dili siya makabarog sa tumang kalipong. Ako siyang gidagan. Gisugat ko niya og hugot nga gakos. Nabati ko gayod ang tiunay niyang pagmahal. Pagmahal nga masulti nakong way sama ug dili ikabaylo. Kay karong gabhiona, dili lang ako ang milaban alang sa among gugma, siya usab. Ug kaming duha nagmalamposon paghawid sa among kagawasan niining higayona. (KATAPOSAN)