Maayong Kahinguhaan Ang Bougainvillea Maong Nanaghan Ang Interesado
KANIADTONG dekada 60 ug 70, sikat kaayo ang bougainvillea. Among nahinumdoman nga ang Mary Palmer nga adunay duha ka bulok ang buwak sa usa ka punoan gikagubtan niadtong mga mahiligon og mamuwakay nga mga masetas. Adunay sanga ang Mary Palmer nga lubos puti ang buwak samtang ang laing sanga lubos usab pula ang buwak maong daghan ang nahimuot niadto.
Sa paglabay sa panahon, lain nang mga ornamental plant ang gikainteresan sa mga mahiligon og masetas. Mingsunod nga gikabuangan niadto mao ang Red Palm ug gisundan usab sa Lasuerte o Aglaonama ug Euphorbia. Sa pagka karon, nahibalik
ang interes sa bougainvillea sa mga landscaper ug mga kolektor sa mga mamuwakay nga mga tanom. Kamatuoran, ang chat group sa internet nga gisugdan ni Baby Spowart aduna nay sakop nga 300,000 nga naggagikan dili lang sa Pilipinas kondili sa lainlaing parte sa kalibotan. Kining maong panghitabo nakahatag og maayong kahigayonan isip kahinguhaan. Dili pa lang dugay, atol sa Agribiz Kapihan uban ning tagsulat sa Rizal Techno Park sa Taytay, Rizal, gibalita ni Baby Spowart nga siya ang nagsuplay og 5,000 ka mamuwakay nga pulang bougainvillea sa usa ka hotel nga gitukod sa Boracay. Segurado nga
daghan usab ang manundog ug mas modako pa ang merkado alang sa bougainvillea.
Niadtong mingbisita mi sa garden show sa Kadayawan sa Dakbayan sa Davao niadtong Hulyo 11, nahinabi namo si Grace Belleza nga nagprodyus og grafted bougainvillea. Usa siya ka 30 anyos nga ginang niadto ug nagplano nga moabrod isip kosinera human makatuon og culinary course.
Ang mao niyang plano wala mahinayon ug nagsugod na lamang siya og kaugalingong gamayng negosyo sa pagpananom. Tungod sa iyang pagsalmot sa Bougainvillea Philippines nga chat group, nanaghan ang nahimo niyang higala dili lang sa Pilipinas kondili sa ubang nasod. Ang iyang mga higala sa ubang nasod nakigbayloay og barayti sa bougainvillea maong sa pagka karon aduna na siyay kapin sa 200 ka barayti sa bougainvillea sa iyang nursery.
Gitun-an ni Grace ang pagsumpay ( grafting) sa bougainvillea gikan sa You Tube ug matod niya, dali ra man diay ang
pagsumpay sa bougainvillea sa usa ka punoan kun rootstock. Namatikdan niya nga ang uso karon mao ang pagdugtong sa lainlaing bulok sa buwak sa usa ka punoan. Kamatuoran, ang kinamahalan nga grafted bougainvillea nga nabaligya niya mikantidad og P35,000. Dako kining maong punoan nga gidugtongan niyag 19 ka barayti sa bougainvillea nga adunay lainlaing bulok.
Bisan kadtong gitanom lang sa gagmayng kontiner mabaligya usab og mahal. Sama sa Red Fantasy nga adunay dakong pungpong sa pulang buwak nga
ginabaligya niya og P700 ang matag usa. Sa pagka karon, si Grace adunay 5,000 ka grafted nga bougainvillea sa iyang nursery sa Davao del Norte. Daghan siyag nabaligya sa puwesto niya sa garden show. Apan daghan usab siyag nadawat nga order gikan sa lainlaing lalawigan ug gipadala niya pinaagi sa courier sama sa LBC. Kamatuoran, aduna siyay adunahang kostumer gikan sa Pangasinan nga iyang gipadad-an pinaagi sa LBC. Sa mubong panahon, nakapalit kini kaniya og tanom nga nagkantidad og P30,000.
Matod ni Grace, dali rang patuboon ug atimanon ang bougainvillea. Lig-on kini sa ting-init. Kon hataas ang ting-init, mosiaw kinig pamuwak. Dili sab lisod ang pagdugtong. Gisunod lang niya ang demonstrasyon sa You Tube ug nakat-on na siya unsaon pagdugtong ang bougainvillea.
Aron makabaton siya og daghang rootstock, namalit siya niadtong nanigom og dagkong rootstock. Mao kini ang guwang nang bougainvillea nga gibiyaan na sa tag-iya kay gipul-an na. Maong may nahatagan usab siyag panginabuhi. Usahay, makabayad siyag P2,000 sa usa lang ka delivery sa rootstock.
Magtuon na kita unsaon pagdugtong sa bougainvillea. Basin pa diay kon anhi kita mokita ug makahatag kitag dugang kahinguhaan sa atong pamilya. —