Mga Buluhiong Eksotik

(Una sa Duha ka Bahin)

MIKUYANAP na karon ang pagpamuhi og mga mananap nga eksotik. Gikan sa Iningles nga “exotic”, nga ang buot ipasabot— gikan sa ubang nasod o dili lumad sa Pilipinas; dili tal o dili kinaandan, wala hiandi nga butang— sama sa pagkaon ( exotic food), tanom ( exotic plant), mga mananap ( exotic animals), ubp.

Kay wala hianding mga buluhion ( exotic pets) may gihisgotan ning sinulat, kini nga mga mananap mao ang tarantula (dagkong damang), scorpion (tanga), leopard gecko (usa ka klase sa tuko nga dili makakatkat sa bungbong kay walay pangbakyum ang mga tiil niini), bearded dragon (usa ka klase sa tiki nga tunokon og dili usab makakatkat sa bungbong), mga halas ug uban pa.

Kadaghanan sa akong nahinabi sa social media, kon nganong ganahan sila mamuhi niining maong mga mananap, kasagaran sa mga tubag mao ang 1) puol na ang isda, iring ug iro, unya kapoy ang pag-atiman kay kadaghan pakaona sa usa ka adlaw; 2) kapoy og hipos sa hugaw (tai); 3) nawala na ang kahinam sa pagbuhi niining mga mananapa; 4) dili basta-basta mabiyaan og pipila ka adlaw o sobra sa semana; 5) lagmit makaguba og mga butang sa panimalay kay kitkiton ang mga lingkoranan, kahoy, kawayan o kutson.

Midugang ko, “Ngano diay ang mga mananap nga eksotik?” Ingon nila, 1) lahi ang bation inig-uli nimo gikan sa trabaho o eskuylahan, adunay dakong kahinam nga masusi dayon ang sudlanan niini ug kon unsa nay kahimtang; 2) sayon ra buhion kay kausa ra pakan-a sa usa ka semana, usahay gani bulan o sobra pa ayha mokaon labi na kon panahon nga magluno kini; 3) ang importante lang nila nga naay tubig sinulod sa gagmayng sudlanan aron dili uhawon kay gakinahanglan kinig tubig matag adlaw; 4) mas makawala sa kakapoy ( stress reliever) ang mga eksotik kaysa

naandang mga buluhion.

Dugang pa gyod nakong pangutana, “Kay kausa ra man kaha lawgan matag semana, unsa may ilawog? Ug tagpila man pod na?”. Sumpay pa sa akong nainterbyo, “Ang ilawog nako sa scorpion (tanga), tarantula ug leopard gecko parehas ra. Puyde ra nga asiwsiw ( grasshopper), timos ( cricket), eksotik nga mga klase sa uk-ok sama sa Blaptica dubia ug Blatta lateralis, eksotik nga ulod (kumon nga ngalan: superworm) Nnia Zophobas morio ug sa eksotik gihapon nga ulod sa bakukang nga ginganlag Tenebrio molitor, ug uban pang gagmayng mga insekto.

Kini nga mga ulod mapalit ra gihapon sa mga petshop o sa mga hilig sa eksotik nga nagpadaghan niining mga ulora. Kining ulora mapalit sa presyo nga singkuwenta sentabos ngadto sa dos pesos. Busa kon atong kuwentahon sa dos pesos lang, pilo-piloon sa upat ka semana, mogasto lang og otso pesos kada buwan. Kini nga kuwentada alang sa pagpakaon sa tarantula ug tanga.

Ang lawog sa mga dagko, sama sa leopard gecko ug bearded dragon, medyo ubay-ubay pod nga ulod kay hingaon kini nga klase sa dagkong tiki. Tungod niana nga kasayon kalabot sa pagpakaon niining eksotik nga

mga buluhion, sa laktod nga pagkasulti, sayon ra buhion ang eksotik nga mga mananap kaysa naandan nga iro, iring, rabit, mga langgam ug isda.”

“Unya tagpila man pod ang presyo anang mga mananapa?” dugang nakong pakisusi. Matod sa akong giinterbyo, “Depende. Ang tanga adunay mapalit lang og 50 pesos, naa poy moabot og 3,000 pesos. Mao-mao ra pong presyoha ang tarantula. Depende lagi sa klase. Ang leopard gecko ug bearded dragon, mahalon gyod na sila. Gikan sa gagmay nga mopresyog 1,500 pesos ngadto na sa 10,000 pesos o taas pa.”

(PADAYONON)

Ang Leopard Gecko (Eublepharis macularius). Dagko ug daghag kolor nga tiki nga dili makakatkat sa bungbong. Anad ug dili mamaak. Ang hamtong moabot sa gitas-on nga 9 ngadto sa 12 pulgadas (inches) gikan sa tumoy sa ikog ngadto sa baba ug motimbang og 50 ngadto sa 160 gramos. Kini nga mananap naggikan sa mga nasod nga Pakistan, Afghanistan, North-West India ug Iran. Magpuyo sa batoon ug uga nga lugar ngadto sa desiyerto nga kahimtang.

Ang tiki nga ginganlag Bearded Dragon (Pogona vitticeps) naggikan pa sa Australia. Anha magpuyo sa uga nga kasulopan ngadto sa pagka desiyerto nga lugar. Pirmeng magpabantang sa kainit sa Adlaw patong sa kabatoan o sa dagkong patayng mga sanga. Ang hamtong niini moabot og 22 ngadto sa 24 pulgadas ug motimbang og usa ka kilo pataas. Anad ug dili dali mamaak. Ang makahahadlok apan medyo kyut nga Tarantula. (Kasagaran sa mga hulagway kuha mismo sa tagsulat apan may pipila nga gikan sa iyang mga higala uban sa pagtugot nga kini iapil pagpatik ning sinulat). Ang Emperor Scorpion (Pandinus imperator) usa sa dagkong mga tanga nga gibuhi karon sa mga exotic pet keepers. Ang gitas-on niini gikan sa tumoy sa ikog ngadto sa tumoy sa paak, moabot og otso (8) pulgadas ug motimbang og 30 gramos. Ang la o kamandag niini anaa sa Level 1, nga parehas lang sa la sa hulmigas. Busa dili makamatay og tawo.