Leksiyon sa Arte sa Panimuyo ug Panulat ang Panaw sa JAPAN

S4 Ang Kahulogan ug Tinuod Naa sa Yano A panimalay o panulat sa Japan ang yano maoy arte o birtud. Sa sugilanon gitamod ang naandang mga anib nato, gitawag nila og Kishetenketsu:

Ki : sinugdanan She : pagpalambo Ten : tuis (komplikasyon) Ketsu : kataposan (kahusayan).

Way daghang pagtuis nga makadaot sa sugilanon. (Gawas sa detektib ug espiya.) May usa o duha ka ten, apan sa sentimento, dili sa hitabo. Kini man usab ang kalidad nilang Ernest Hemingway, William Faulkner, Lawrence Durrell, Goethe, Ruskin, Maritain. Si Ian Flemming daghan og liko-liko. Gibiyaan ni Sean Connery.

Sa panimalay ang mga lawak hawan ug morag way kabtangan. Sa plorera gigunting ang makabalda sa bulak. Sa nobela ni Yasunari Kabawata ang mga pulong hamis pa sa bugas naalig-ig ug nakislan, diretso paghilap sa kasingkasing. Naa ang mono no aware. (Hamis Binisaya ang gitinguha sa LUDABI kun Lubas sa Dagang Bisaya sa sakop pa ko. Ang mga pulong “lubas” mahagiton nga ako hurar. Lisod, matod ko sa akong kaugalingon. Apan akong nakita kang Natalio Bacalso, DM Estabaya, Martin Abellana ug mga anak Alex ug Ben, Tem Adlawan, ug sa mga sampol sa mga diksiyonaryo ni Krikenbeck ug ni Wolff. Modaghan sila!)

Gikan sa Osaka mingsakay kita og Shinkanzen o bullet train ngadto sa Tokyo sa kasal sa anak kong Nina ug pamanhonon Yoshi Kobayashi. Ang seremonyas segun sa ritwal nga English

didto sa St. Glastonbury Chapel sa Camelot Hills.

Solemne ang mga parte sa seremonya ingon sa Kishetenketsu. May pasiuna ang pari, may kanta sa mga kantora daw mga anghel sa bungbong binulokang salamin. May pagproklamar sa ilang gisanong ug gitiman-an nga saad, ug sa pagpaso sa kinasal gikan sa altar naigking ko sa masipa nga trumpeta pahibalo. Gisiksik ko sa panumdoman diin sa kanhiay kadto gikan. Sa hardin ang sabligay sa mga bulak (imbes bugas) ug sa hamugaway nga Alienor Dining Hall ang laing Kish tenketsu sa planong English nga saulog diin may mga namulong ug pinaubanan og salida o bidyo gikan sa ilang panagkaila hangtod sa atubangan sa pari.

Ang tanan gihimong yano. Pagakpak lugos madungog.

Bisan sa sayaw sa kinasal uban nilang Misui-san ug Harukosan, mga ginikanan ni Yoshi, ug namong Nita, mga diskurso sa kasaulogan way salikwaot.

Pagpakli sa mga adlaw sa ato sa Pilipinas sa akong pagpauli nahatutok ko sa salamin sa may pultahan sa balay nga way timik.

Matod pa, si Ozu Yasujiro, direktor sa sine nga nag-aplay sa prinsipyo sa mono no aware, sa usa ka pelikula mi- shot og, “mirror reflecting the absence of the daughter who has just left home after getting married.” Masentimento si Yasujiro. Apan ang akong hunahuna mitakli kang Job sa Hus atong nahisgotan sa miagi:

“Pangutan-a karon ang mga mananap ug sila motudlo kanimo,

Ug ang mga langgam sa kalangitan, ug kanimo sila motudlo:

Kon magsulti ka sa yuta, ug kana motudlo kanimo... (Ning tanan) Nga ang kamot ni Jehova maoy nagbuhat niini.”

Ug naa ang kalipay ug pasalamat.

Kini ang Kish tenketsu sa usa ka parte sa akong kinabuhi. (PADAYONON)

Sa nobela ni Yasunari Kabawata ang mga pulong hamis pa sa bugas naalig-ig ug nakislan, diretso paghilap sa kasingkasing.