Leksiyon sa Arte sa Panimuyo ug Panulat ang Panaw sa JAPAN
5 Daghang Relihiyon Usang Padulngan
DAYAG sa panugilanon ug arte sa Japan ang konsepto sa misteryo ug tinagoan nga ginganlan og yugen. Sa buhat sa arte anaay espasyo nga bakante. Dili maghuot. Makapahulay ka. Unya a mahibulong. Ug maadunahan ang imong taste (panempla, panilaw?) law?) sa arte.
Nahinumdom ko sa usa ka nobela ni Tibs Bagiuo. May gula nga luag ang panid ug si Tibs gimud-an ni Frank nk Candia nga gusto og puno ang mga panid, dasok sa letra. Miyango lang si Tibs. Bahin kadto sa ulan sa iyang kinabuhi. Nasabtan ko si Tibs nga may dasok gawas sa mga pulong.
Lagi talagsa kining mahipalgan sa atong literatura kay gisunod ang teknika dinaghanay. Hunahunaa lang kon ang dalan pun-on sa salakyanan aron way lugar mausik.
Sa Japan matataw usab ang yugen sa mga shrine o lagwerta sagrado (gawas sa balay ampoanan o simbahan) sa Shintoism ug Buddhism. May wanang kasuroy-suroyan o kaisip-isipan. Dinhi kon tugahan makadungog ka pa sa hunghong sa Ginoo.
Sa dakbayan sa Kamakura nga pinuy-anan ni Yasunari Kabawata sa makahilap nga mga nobela, may ritwal lamang sa paghugas sa mga kamot sa dili pa pagsulod sa shrine. Ingon man sa Dakbayan sa Kawagoe. Sa kanunay mag-agi ka og pulang ganghaan ginganlag torii. torii Sa Kyoto may dakong torii ug sa sulod may daghang dikit-dikit nga torii sa dalan tungas og tunga sa kilometro sa bukid.
Sa Kawaguchi may torii kun pultahang pula sa kilid sa shrine. Isulod mo ang kotse ug iparking. Apan mogawas ka ug mosulod sa torii, tapos mobarog ug tuyhad sa atubangan niini ug moyukbo og katulo.
Sa libot nga lagwerta, ang usa ka talan-awon mao ang kahoy nga buhi gihapon sulod sa duha ka libo ka tuig. Mogakos ka baleg 15 minutos ug mangandoy ka ug ang imong pangandoy may katumanan.
Katoliko ko apan libreng mosulod og dapit dapi sa ubang relihiyon. Kay gideklarar man sa Second Vatican Council: “The Catholic Church rejects nothing of what is true and holy in these religions. She has a high regard for the manner of life and conduct, the precepts and teachings, which, although differing in many ways from her own teaching, nonetheless often reflect a ray of that truth which enlightens all men”. Matag shrine daghan og espasyo ug misteryo. Sa tanto nakong lingkod didto taliwala sa tinahod nga kamingaw, ang akong natataw mao ang akong kaugalingon o misteryo. Dili ba ang kinabuhi sa tawo usa man ka misteryo kondi man milagro? Ug di ba kini man ang dugo sa tanang bantogang sugilanon? Di ba kini usa ka yugen? Yugen? Unsa ba gayod kini? Sa akong nabasahan: “It describes an element of profound depth with questions that may remain unanswered even as the plot unravels. The holding back of some of the answers is a common trait in much of Japanese theatre, movies, and books, and is quintessentially y gen in practice.”
Alang kanako, ang yugen maayo usab nga tulunggon, magamit imbes sa liko-liko mental sa panugilanon.
(PADAYONON)