ANG BABAYENG SAYOD UG ANG IKA-27 NGA ANIBERSARYO SA WILA
USA ka mabungahon ug malipayon nga panagtigom sa mga managhigala nga nagmahal sa alampat sa pagsulat ang gipahigayon didto sa Casa Gorordo sa Dakbayan sa Sugbo niadtong ika-22 sa Septiyembre niining tuiga. Mabungahon ug malipayon ang maong tigom tungod kay kini usa ka pagsaulog sa mga babayeng sayod ug sa mga nahatagan nila og hagit ug inspirasyon nga mopalambo sa ilang panulat ug motuon ug motampo sa Katitikang Sugboanon. Ang maong tigom mao ang ika-27 nga anibersaryo sa Women in Literary Arts-Cebu, Inc. kun WILA, usa ka kahugpongan sa mga babayeng magsusulat.
Labi pang nahimong espesyal ang maong programa kay uban sa naandang inambitay sa balak mao ang premier showing sa dokumentaryong “Babayeng Sayod” kansang prodyuser mao ang kasamtangang kalihim sa WILA nga si Liean Jane Haney Rama ug kansang direktor ug scriptwriter mao si Jiji Borlasa, usa sa mga aktibong membro sa WILA karon ug usab pangulo sa komite sa pagsaulog sa anibersaryo sa WILA karong tuiga.
Gisugdan ang programa sa usa ka pagdayeg ug pasalamat nga gipangulohan ni Maria Lourdes “Malou” Alorro. Sa iyang pag-ampo diin balaknon niyang gisaysay ang pag-atiman sa mga membro sa WILA sa usag usa diha sa pagdasig, paghagit, ug pagsuporta dili lamang alang sa kaugmaran sa katitikan kondili alang usab sa paglig-on sa panaghigalaay, napadayag ang kasumahan sa tampo sa WILA sa panulat ug sa mga magsusulat ilabi na sa mga membro sa WILA.
Sunod nga mipaambit mao ang kasamtangang tagsiya kun chairperson sa WILA nga si Joanalyn “Hannah” Gabales. Lakip sa iyang welcome address mao ang iyang pag-asoy sa mga kahimoan kun achievements sa WILA ug sa aktibong mga membro niini sa miagi nga tuig. Ni Hannah pa, “Sa milabay nga tuig, sukad adtong didto ta sa CTUArgao ug sa LGU mismo, daghan ang miabot nga grasya sa WILA.” Inubanan sa gipakitang mga hulagway sa projection screen, gipaambit niya ang mosunod nga mga kahimoan kun achievements:
(1) ang lecture ug workshop nga giorganisar ug gipaambit sa WILA sa kasaulogan sa ika-26 nga anibersaryo sa WILA didto sa Cebu Technological University (CTU) sa Argao;
(2) ang mga paglusad sa mga libro-balak nilang Malou Alorro (The Winter Lady), Desiree “Dess” Balota (Pagsubang sa Bangaw, Pagsidlak sa Bulan), Ma. Milagros “Gingging” Dumdum (Falling on Quiet Water), ug Erlinda Alburo ug Ester Tapia (Duhawit);
(3) ang partisipasyon sa mga membro sa WILA isip mga mamumulong sa “Maartext” (proyekto sa National Committee on Literary Arts sa pakigtambayayong sa Robinsons Galleria Cebu, Mga Anak sa Dagang kun MAD, ug In Other Words kun IOW) atol sa pagsaulog sa National Arts Month sa Pebrero 2018 ug sa “Pingkian” (giesponsoran sa National Commission for Culture and the Arts inubanan sa Komisyon sa Wikang Filipino kun KWF ug usab sa Robinsons Galleria Cebu, MAD, ug IOW) niadtong Abril 2018;
(4) ang nadawat nga pasidungog nga Gawad Pedro Bukaneg gikan sa Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL) niadtong Abril 2018 para sa pagkaorganisar sa WILA isip bugtong kahugpongan sa mga babayeng magsusulat sa Pilipinas, para sa papel sa WILA sa pagpausbaw sa katitikan isip instrumento alang sa pagsinabtanay sa lainlaing kultura, para sa pagtrabaho sa gimbuhaton alang sa pagpanalipod sa atong katitikan batok sa hulga sa globalisasyon, para sa pagdasig ug paghatag og luna sa kababayen-an nga mopadayag sa ilang mga sugilanon sa kinabuhi bisan kon ang lugar o panahon dili buot maminaw, ug tungod kay ang WILA usa ka grupo nga maayong sumbanan sa natad sa mamugnaong mga produksiyon, empowerment, ug gawasnon nga pagpadayag;
(5) ang unang Paglambo Mini Session, usa ka creative writing workshop niadtong Agosto 2018; ug
(6) ang kahumanan sa dokumentaryong “Babayeng Sayod” sa
Septiyembre 2018.
Sunod nga bahin sa programa mao ang basabalak. Ang unang grupo sa mga mingpaambit gilangkoban nilang Dess Balota nga mao usab ang nagtimon sa tulumanon, Malou Alorro, ug Marlinda Angbetic-Tan. Ang ilang mga balak tubag kun response sa ilang mga naapilan nga hagit, nabasahan, ug uban pang mga kasinatian.
Sa ikaduhang grupo sa mga mambabasa nga gilangkoban nilang Richellet Chan, Lilia Tio, Ma. Milagros “Gingging” Dumdum, Jiji Borlasa, ug Jae Mari Magdadaro, mga paglakaw o pagbiyahe kun journey usab ang mga tema sa ilang mga balak, ug kang Lilia Tio, sa excerpt sa iyang gumalaysay. Ang mga journey nga natagaan og hulagway sa ilang mga sinulat mao ang mga pagbiyahe sa lainlaing mga lugar, siyudad man o probinsiya, ug mga paglakat, pagkamatngon, ug paglampos uban ang mga higala, mentors, ug pamilya. Sulod usab sa ikaduhang hugpong sa basabalak, gipangunahan ni Gingging Dumdum ang pagpasidungog sa founding chair sa WILA nga si Erma Cuizon pinaagi sa usa ka toast.
Samtang nanihapon, midalit og tulo ka orihinal nga awit ang bandang Mural, ang banda diin ang bokalista mao ang usa sa mga membro sa WILA nga si Tiny Diapana. Kauban niya ang mga gitarista sa banda nga silang Francis Rivas ug Julius Camota.
Ang pagpasalida sa “Babayeng Sayod” (kansang kopya makuha sa Cebuano Studies Center sa University of San Carlos sa Dakbayan sa Sugbo) maoy sunod nga bahin sa programa. Sa wala pa ang film showing, usa ka mensahe ang gihatag sa prodyuser nga si Liean Rama. Segun niya, “Philippine women writers in general and Cebuano women writers in particular have been anthologized but have never come out in video documentation. Through the ManunULAT project of NCCA, this video documentary project is produced as a pioneer multi-media work that makes one available for preservation and critical examination. This is a study of Cebuano women writers’ poetics, creative expressions and inspirations, challenges, and themes. It captures different aspects of these writers’ literary production and increases knowledge on women’s writing and its contribution to Philippine literature and culture. Babayeng Sayod, thus, presents a new possibility for literary history.” Adunay 13 ka segments ang Babayeng Sayod. Gituki sa unang segment ang kasaysayan sa pagsulat sa mga babayeng Sugboanon gikan sa pre-war hangtod sa post-war. Sa ikaduha, gisaysay ang role kun papel sa pagka babayeng sayod kun wise woman diha sa pagdiskobre sa lainlaing tinubdan sa gugma, katumanan, gahom, ug kalipay diha sa pagsulat ug sa alampat.
Sa ikatulong segment hangtod sa ikanapulo, gituki ang mga inspirasyon, katuyoan, motibasyon, mamugnaong pagpahayag, pamaagi, ug tema sa mga babayeng magsusulat.
Sa ika-11 hangtod ika-13 nga segment, gipakita kon unsa ang pagkonektar ug pakig-ambitay sa mga babayeng magsusulat alang sa pagpatunhay sa Sugboanong kailhanan.
Nagpasalamat usab si Liean sa National Commission for Culture and the Arts (NCCA) para sa kahigayonan sa paghimo ug pagtapos sa nahisgotang proyekto, sa WILA para sa pagtampo ug pakigtambayayong ilabi na nilang Erlinda Alburo, Haidee Palapar, Dess Balota, Gingging Dumdum, ug Malou Alorro, ug kang Hope Sabanpan-Yu nga adviser ni Liean sa kinatibuk-an sa proyekto. Matod ni Liean, “I owe Dr. Hope Sabanpan-Yu for her guidance as the overall adviser for this project. She stood by me all the time in this journey and helped me realize my goal.”
Gipadayag pod ni Liean ang iyang pasalamat sa tanang magsusulat nga minggahin sa ilang panahon ug mingpaambit sa ilang kasinatian ug kahibalo diha sa ilang isigka- interview sa dokumentaryo. Nagpasalamat pod si Liean sa iyang creative team kansang mga membro mao silang Jiji Borlasa, ang scriptwriter ug direktor; Rolando Pascua, ang documentor ug editor; Joanalyn Gabales, ang script editor; ug si Jolie Ann Cartuciano, ang coordinator.
Human sa pagpasalida sa dokumentaryo mao ang ikatulong grupo sa mga mingbasa sa ilang mga balak— silang Ma. Victoria “Bambi” Beltran ug Leah May Lim-Atienza diin ilang gitagaan og tingog ug luna sa ilang mga berso ang mga nakasinati o nakasaksi sa mga hagit sa EJK ug sa depresyon.
Ang induction of new members sa WILA ang sunod nga bahin sa programa. Gi- induct ni Dess Balota, kasamtangang puli-tagsiya kun vice chair sa WILA silang Charisse Piramide, Joan Maris Rosos, Josephine Rosos, ug Leah May Lim-Atienza isip bag-ong mga membro sa WILA. Sunod niini, gipangulohan ni Gingging Dumdum, usa sa WILA past chairpersons ug founding members ang renewal of oath sa tanang membro sa maong pundok sa mga babayeng magsusulat.
Alang sa panapos nga pamulong sa programa, mga pasalamat sa tanang mingtampo alang sa kalamposan sa pagsaulog sa ika-27 nga anibersaryo sa WILA ug sa tanang mingsuporta sa mga katuyoan ug mga gimbuhaton sa WILA ug sa mga membro niini. Usa usab ka pagdasig sa tanan nga palamboon pa gyod ang kahulogan sa mensahe sa paglarawan ug paghagit sa ngalan nga WITCH kun Women in Total Creative Heights (nga, sumala sa gipaambit ni Gingging Dumdum sa wa pa niya basaha ang iyang balak, unang nahunahunaan nga ingalan sa grupo atol sa brainstorming apan ang “seryosong” ngalan nga WILA Cebu-Inc., ang narehistrong ngalan sa grupo) ang gipadayag: ang pagpalambo sa alampat sa pagsulat ug ang pag-ugmad sa mga pagtulun-ang gipaambit nga padayong gipuy-an sa mga babayeng sayod. —