NGILIT SA HINANOK
LAPTOP, relo, sensilyong pangplite sa jeep, sinina nga tulo ka paresan, karsones nga usa ka buok, brief tulo, kopya sa duha ka gula nga Bisaya Magasin, sakto na seguro ni, total mobalik man ko dayon,” matod ko sa akong kaugalingon samtang nag-empake para mouli og dali-dali sa Bohol aron sa kataposang higayon makasud-ong sa lawas sa akong igsoong si Manoy Eugene nga mitaliwan na.
Maayo kay gitugotan ko sa opisina nga mag- special leave og tulo ka adlaw. Makauli ra gyod kog Bohol. Pipila na ka tuig nga wa koy uli-uli. Apan malas lang kay dili kalipay ang akong ulion, kondili kasubo. Tinuod gyod diay ang estorya nga kon molalin na ganig laing dapit ang Bol-anon, makauli lang gyod og pista, kasal, bunyag ug lubong. Unsaon man lagi nga sa akong paglangyaw sa Mindanao, didto ra man pod ko nakakaplag og kapikas sa kinabuhi nga naminyoan, ug igo-igo ra pod ang kita o suweldo para sa panginahanglan sa akong pamilya.
Dugay ang akong biyahe karon kay gikan pa man ko sa Siyudad sa Davao lahos sa Siyudad sa Cagayan de Oro, nga moagi sa probinsiya sa Bukidnon. Mga walo ka oras ang konsumohon. Magsakay ra kog bus nga irkon sa Rural Tours. Wala man poy laing linya sa bus nga nagbiyahean sa Davao City ngadto sa Cagayan de Oro City, kini ra gyod nga kompaniya. Daghan man untang nag-aplay sa maong ruta didto sa buhatan sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board kun LTFRB, apan dili gyod makalusot kay babagan man nila. Hinuon, dili man pod maiwit ning Rural Tours kay puwerteng nindota sa ilang mga bus. Mga bag-o tanan. Naay kasilyas nga limpiyo, humot ang sulod, humok ang mga lingkoranan, naay salida nga way undang, libre pa
Sa tuman nakong kabalaka, gipaningot kog maayo. Dili nako maisip ang dagway ni Bing nga puwerteng sukoa inig-uli nako nga wala na koy bitbit nga bag.
gyod ang wife, awww, wifi.
“Gidala nimo ang laptop? Nah! Initado ka ana sa mga Salisi Gang, bah,” pahimangno ni Bing nga akong asawa. “Limtanon na ra ba gyod kang tiguwanga ka. Imo ganing anteyohos nga nagpilit sa agtang, pangitaon pa nimo,” apas sumpay niya.
“Sumpay gyod intawon ning laptop sa akong kinabuhi sa matag adlaw. Mokalit ra intawon nag teks ang taga opisina nga i- email ang report ora mismo. Maayo nang pilit pirme nako nang laptop,” matod ko nga pinataas ang tingog. Mihilom na lang si Bing.
Target nako nga mosakay, ala una sa kaadlawon, busa kinahanglan nga naa na ko sa Ecoland Terminal mga alas diyes o alas onse ba kaha. Passenger season ra ba kay semestral break na. Basta duol na gani ang Kalagkalag, semestral break na gyod na.
Nakahinumdom na hinuon ko ni Arlo nga working student sa akong magulang bahin aning semestral break. Usa ka higayon nangaon mig pamahaw, kining akong magulang lalaki nga si Dikko, gipangutana si Arlo unsay meaning sa “sem” sa “sem break”. Ang tubag ni Arlo, “Hmmm … ahh … semana?” Ug puwerteng agik-ik namog pangatawa, wa jod mi magdahom sa iyang tubag. Sem = Semana.
Sabagay, kon kuwentahon, usa ka semana o sobra gamay
ra man pod ang bakasyon sa Oktubre nga semestre. Inosente nga bata si Arlo. Diha pay higayon nga miingon siya, “Angkol Dikko, dili baya maayo nga masobrahan og kahinog nang abokado.” “Ngano man?” ingon ni Dikko. “Kay maoberayp,” maoy tubag ni Arlo. Puwerte na pod namong pangatawa sa wa damhang tubag.
“Naa na si Ronie, maylabs,” singgit ni Bing. Si Ronie, driver sa MidValley Taxi nga suki namong sakyan. Usa ka tawag lang, moabot gyod. Sakto gyod sa oras, sayo ko nga makaabot sa Ecoland Terminal.
Nindot ang bus nga akong nasakyan, bag-o. Ubay-ubay na pod ang pasaherong nakaplastar sa mga lingkoranan. Apan lagi, kay ala una na sa buntag, gibati na ko og duka. Wala na nako madiparahi nga miaginod na diay ang bus.
“Asa ka, Sir?” pangutanang dala kuhit sa konduktor. Naigking ko. Nakatagpilaw diay dayon ko dihang nakaplastar na og lingkod. “Malaybalay ra,” tubag nako. Giplano ko nang daan nga mohapit pa kog Malaybalay kay didto ra ko mopalit og tiket sa barko nga Cagayan paingon sa Tagbilaran. Naa man god koy palitanan didto nga menos ang tawo, busa dali ra makapalit. Wa man god ko makakitag palitanan og tiket sa barko didtos Davao.
Gitiketan dayon ko sa konduktor og 397 pesos. Natingala ko kay 400 pesos man tong niagi nakong biyahe. Mikunhod na diayg tres pesos ang plitehan. Humag bayad ug pagtunol sa sukli, gibati na usab kog tumang duka. Lami kaayo bation ang saktong kabugnaw sa irkon. Daw giduyan ko paingon sa hamugaway nga paghinanok.
“Bay Konduktor! Asa ra man ang bag nako? Dinhi ra man to sa akong kilid?” singgit nako sa konduktor. Miduko ko aron lilion sa ilawom sa lingkoranan, basig midahili lang didto. Milili ko sa likod ug atubangan nga mga lingkoranan, basig gibalhin ra didto og laing tawo. Wa man gihapon? Miaksiyon na kog kabalaka. Nahinumdoman dayon nako si Bing nga nagmangno nako nga bantayan ang akong bag tungod kay limtanon na kuno ko.
“Di ba ikaw ra man usa? Wala man kay katapad, Sir?” sagbat sa konduktor. “Wa man poy mitindog og migawas sa bus,” dayon niyang talikod og lingkod balik sa iyang lingkoranan. “Putragis ning konduktora. Di man lang magpakabana. Di man jod mag- effort og tabang,” matod ko sa kaugalingon.
Sa tuman nakong kabalaka, gipaningot kog maayo. Dili nako maisip ang dagway ni Bing nga puwerteng sukoa iniguli nako nga wala na koy bitbit nga bag. Atua ra ba didto akong Intel Core i7 nga laptop nga puwerteng mahala. Atua didto akong cellphone nga Samsung J7 Pro, powerbank ug pitaka. Atua sab didto akong Sketcher nga sapatos. Wala na, gipaningot na gyod kog maayo nga morag bugbog kadagkoa.
“Bay, wa ba kay matabang aning sitwasyona? Puyde ba nga mohunong sa tag kadali ug rekisahon nimo tanang pasahero? Tabangi ko, Bay,” nagkurog ko nga nagpakiluoy sa konduktor. Apan nagpakabuta-bungol lang siya. Sa akong hunahuna, nagtuyok na ang dagway ni Bing nga nagsigeg sudya nako. Daw nagsukmat siya nga, “Ingon bitaw ko nga ibilin nang laptop, tan-awa na karon tiguwanga ka. Wa na tay budget para mopalit og bag-o. Hinumdomi nga inutang nato to, wa pa ta kaimpas, Eduardo.” Miduko ug miuk-ok na lang ko, senyales sa pagsurender sa sitwasyon.
“Oo! Mga pasahero! Kape, kape! Kape sa ta!” singgit sa konduktor. Naigking ko sa maong singgit. Gipahiran nako ang daghang laway nga puwerteng tulo gikan sa akong baba. Nagtikuko man diay ang posisyon nako tungod sa katugnaw sa irkon nga gagakos sa akong bag. Basa ang akong likod ug dughan sa singot tungod sa daotan ug way hinungdan nga damgo.—