ORGANIKONG UMAHAN SA KINAPUSORAN SA DAKBAYAN SA BACOLOD
USA ka doktor sa medisina ang adunay organikong umahan sa kinapusoran mismo sa Dakbayan sa Bacolod. Aduna kiniy gilapdon nga 3,000 metro kuwadrado nga gitamnan og lainlaing utanon ug uban pang tanom. Ang iyang igsoon nananom og tubo sa pila ka ektaryang umahan.
Kausa, gihagit kuno niya ang iyang igsoon. Giingnan niya kini nga mas dako ang iyang kinitaan sa gamay niyang organikong umahan kon itandi sa usa ka ektaryang gitamnan og tubo. Mahimong husto ang doktora. Nangutana mi sa
ubang mananomay og tubo samtang mingsuroy mi sa Bacolod. Ang gisulti nila kanamo: kasagaran kuno nga molimpiyo lang og P20,000 ang matag ektarya ilabi na karong panahona nga daghag problema nga nasugamakan ang industriya sa kamay.
Matod sa doktor, ang P20,000 nga kinitaan sa iyang igsoon sa usa ka ektaryang tubohan tumbasan lang sa 100 ka kilong letsugas nga maani niya wala pa ganiy duha ka buwan sukad niya kini ikatanom. Angay natong timan-an nga ang tubo maani human sa usa ka tuig sukad kini ikatanom.
Ang doktora nga atong gihisgotan mao si Ana Isabel VillanuevaSalacata kinsa dugay nang nagtrabaho isip mananambal sa Estados Unidos. Ang iyang kapikas
usa usab ka mananambal nga kasamtangang atua gihapon sa Amerika. Kapin na sa lima ka tuig ang minglabay dihang nahunahunaan ni Dok Anabel (nailhan siya niining maong angga sa Dakbayan sa Bacolod) nga mobalik sa atong nasod aron atimanon ang iyang inahan nga kapin na sa 90 ang edad.
Niadtong 2014, nahunahunaan niyang mananom og utanon sa 100 metro kuwadradong luna sa luyo sa ilang balay. Maayog tubo ang tanom niyang letsugas ug dili nila kini mahurot pagkonsumo. Ang iyang gihimo? Gipanghatag sa mga suod ug mga kabanay. Wala madugay, aduna kunoy nakabalita labot sa iyang letsugas ug nangadto kini kaniya aron mamalit.
Tungod niini, nahunahunaan niyang palapdan pa ang iyang talamnan. Maayo na lang gani kay aduna pay 3,000 metro kuwadradong luna sa luyo sa ilang balay. Kining maong luna gipamuhian kaniadto sa iyang mitaliwan nang amahan og mga manok-igsasabong.
Unsa may anaa sa organikong umahan ni Dok Anabel? Daghan. Apan naglabi gayod ang letsugas— lunhaw ug pula— sanglit kini kunong matanga ang himalitan sa kantidad nga P200 ang kilo. Aduna usab siyay talong, okra, kamatis, kamote, mani, dragon fruit, luy-a, turmeric, lemon, passion fruit, basil, tarragon ug uban pang herba.
Gawas sa mga tanom, namuhi usab si Dok Anabel og mga koneho ug manok nga de kolor gikan sa laing nasod. Ang koneho o rabbit gibuhi
tungod sa ilang biya ug karne. Ang biya gigamit alang sa vermicomposting nga pangabono sa iyang mga tanom. Ang karne usab gidulot sa iyang restawran. Kaniadtong 2015, nahunahunaan niya nga magtukod og kaugalingong kan-anan diin giunay ra usab niyag dulot ang kaugalingong produksiyon sa organikong umahan.
Kaniadtong Oktubre 20, 2018, gipahat ni Dok Anabel ang iyang kasinatian sa organikong pagpanguma dihang gilusad ang Agribiz Kapihan sa Dakbayan sa Bacolod. Siyempre, gipasigarbo niya ang iyang gihimo sanglit makatabang kini sa gitawag og food security sa nasod. Sa dili madugay, himoon nang Agricultural Training Institute (ATI) ang iyang umahan isip learning site sa organikong panguma. Giplano na ang tukoran nila sa mga dakbalay alang sa mga seminar. Sa iyang umahan magbansay-bansay ang buot makat-on sa organikong panguma, ug ang ATI ang mobayad sa matrikula sa mga mopaenrol. Mamahimo usab kining destinasyon sa agritourism.
Kon makabisita mo sa Dakbayan sa Bacolod ug buot ninyong matilawan ang gidulot ni Dok Anabel, pangitaa ninyo siya sa Twenty Six Herb Garden sa No. 24, 6th Street, Bacolod City.—