PARAGIS: Sagbot nga daghag matambalan
DAGHAN na kaayong katuigan nga wala gyod koy kasayoran bahin sa sagbot nga Paragis ( Scientific name: Eleusine Indica). Sukad sa tin-edyer pa ko, sige na kog pangguna sa umahan nilang Lolo Henyo ug Lola Ihay ug hangtod nga nag-uma na pod kog akong kaugalingon. Pagkadaghan baya sa mga sagbot nga Paragis nga amo o ako lang gipangguna ug gipangsalibay sa kadaplinan sa umahan.
Karon nga nahuhamtong na bag-ohay lang ko nakahibalo nga kining sagbot nga Paragis maayo diayng itambal sa daghan ug nagkalainlaing sakit nga motakboy kanato. Daghan gani kaayong Paragis nga nanubo sa tugkaran o sa balisbisan sa balay ni Papa Mar Mañus Sr. nga ako lang gipangguna ug gipaibabaw sa daob mahapon aron moutbo og maayo ang aso ug aron mangislag ang mga lamok.
Diha pa ko kahibawo nga tambal diay kining maong matang sa sagbot sa diha usab nga mibutho ang akong manghod nga si Henry ug nananghid nga mangibot siyag mga sagbot nga Paragis kay itambal kuno sa iyang asawa nga adunay myoma. Nakasige na kuno siyag pangibot og mga Paragis sa bakanteng luna sa kompaniya nga iyang gidyutihan (sekyu siya). Iya kunong lagaon ang hinugasan nga mga Paragis (apil ang mga gamot) ug iyang ginapainom (tagsa ka baso katulo sa usa ka adlaw) ang iyang asawang si Lally.
Sa wala pa siya mogamit og Paragis, miingon ang doktor nga operahanan kuno si Lally. Apan sa ilang pagbalik sa mananambal aron ipatsek-ap og usab si Lally, nahibulong kuno ang doktor kay anam-anam nga naalibyo ang myoma ni Lally ug mahimong dili na lang kini operahan.
Mituo ko sa testimoniya ni Henry ug akong gisulayan pagpainom ang akong asawang si Josephine sa linaga nga mga Paragis kay matod pa niya may higayon kuno nga bation siyag taphaw o gamayng sakit kon mangihi siya. Pero sa dihang nagsige na siyag inom sa tubig nga linagaan sa Paragis, wala na kuno siyay namatikdan nga mosakit inigpangihi niya.
Karon wala na nako hilabti ang mga Paragis nga nanubo sa tugkaran ug sa mga kilid-kilid sa balay ni Papa. Ug nagsige kog research sa internet unya akong nasayran nga daghan pa kaayo ang mga sakit nga matambalan sa sagbot o tanom nga Paragis. Kon aduna man koy bation o batyagon sa panglawas o ang mga sakop sa pamilya, mangibot lang unya ko og mga Paragis sa tugkaran.—