Moepekto Pa Ba Ang Palihi Karong Panahona?

KON maghisgot tag palihi, dili maiwit ang kabanikanhan niining maong kultura. Daghan ang nangangkon nga dinala sa mga Insek kining maong tradisyon ngadto sa kanasoran nga nahimo nilang trading partners sa kanhiay ug ang Pilipinas dili gawason niini. Apan kining maong pangagpas mahimong katunga tinuod ug katunga bakak.

Sa akong pangagpas, may mga palihi na kitang nabansay sa wa pa masaag ang mga Pikot dinhi sa atong kapupud- an. Ang palihi may kalambigitan sa relihiyon. Ug sanglit ang mga lumad dinhi sa Pilipinas may gibansay na mang lumadnong relihiyon, dili layo sa tinuod nga may tradisyon na kita niining palihi. Mopahinugad gayod kita alang sa madagayaong kapalaran sa bisan unsang paninguha sa kinabuhi.

Ang palihi usa ka ritwal sa pagtuo alang sa mahimungayaong kinabuhi— usa ka mantra sa tingusbawan. Adunay palihi kon motapon na sa bag- ong balay. Ang akong

amahan nga usa ka mag- uuma may lainlaing palihi sa matag tanom ilabi na sa pagtanom og kamote, palihi sa pagsanggi, palihi sa unang bunga sa nangka o bisan unsang bungahoy. Sa akong pagkasaag sa komunidad sa mga mananagat, may mga palihi alang sa bag- ong sakayan, bag- ong pukot, bagong tukon, o kaha sa bag- ong bugsay. Busa ayaw kog ingna nga dala lang gihapon sa mga Insek ning maong matang sa mga palihi?

Alang niadtong pipila, dili na mahinungdanon ang palihi kay bag- o na ang panahon. Ang bag- ong panahon nagkinahanglan og abilidad sa kaabtik ug binag- ong pangartiyo. Ang pagtuo kuno sa kakaraanan angay nang isalindot. Pagtuo kuno sa buktot. Panahon na kuno karon sa rason ug praktikalidad. Hinuon, dili ko sila supakon kay lainlain man gyod ang tawo og pangagpas sa kinabuhi. Kay unsa man tuoy pulos sa palihi kon mismong ang nagbuhat niini kuwang sa pagtuo? Kon ang tanang butang pangitaan pa natog rason, unsa pa may luna sa misteryo? Kon ang matag lihok paninglan natog rason, unsa na may luna sa damgo? Bi, suwayi kunog hubit ang gugma kon kini mahubad ba nimo sa rason ug praktikalidad.

Dili mahinungdanon kon tinuod o bakak kining tradisyon sa palihi. Apan segurado ko nga makatabang kini pagkabig sa positibong enerhiya nga maoy makatabang pagpatambok sa atong pagtuo ug kadasig sa buhat. Miingon ang pilosopo nga si Emmanuel Kant, ang pagtuo lang ang makaluwas kanato. Sa ibabaw mao ang mahayag nga kabituonan apan sa kasingkasing mao ang balaod-moral, dugang niya. Kay bisan unsa pa tuod kabalido sa atong pangrason apan wala ta motuo sa atong rason, mas tinuod pa nga adunay mahimugsong dakbayan sa dahon sa mayana sa matag tingtugnaw sibayag hinanggaw ra ang pagtuo ug argumento.

Ang kinabuhi gihatagag bulok niining atong mga pagtuo nga malisod uyamot ipasabot pinasikad sa rason. Kay bisan kining atong paglungtad, nagkinahanglan gihapon og pagtuo nga kini mamahimong tinuod.

SA tanang okasyon sa Pilipinas nga adunay palihi, ambot kon may molabaw pa ba sa kasaulogan sa Bagong Tuig. Magsul-ob og polka dots nga biste. Magbitay og uhay sa humay sa pulta-mayor. Ang kabataan maglukso-lukso. Ang mga sensilyo pakagayon sa bolsa. Napulog tulo ka matang sa linging prutas ang ibayang sa lamesa. Ablihan ang mga bentana ug pultahan. Magpalupad og kuwitis, magtayhop og turutot. Mangalumping ang takob sa kaldero nga pakongpakongon. Mga ampli ug motorsiklo patingogon sa labihang kalanog. Kadtong may mga tindahan, pasensiya sa mga mangungutang. Dili magtinapolan sa unang adlaw sa tuig. Dili magpagawas og kuwarta. Dili manglibak.

Inighagtok sa alas dose sa tungang gabii, ang kalibotan mahiusa ngadto sa dili mabangbang nga kaalingugngog. Kon tinuod man nga adunay espiritu sa malas ug mo- survive siya sa kaalingisig, kalagmitan nga espiritung bungol na unya siya human sa Bag-ong Tuig ug dili na makahunahuna pagpakaylap sa konsepto sa demalas. O kaha, molayas na lang gyod siya ngadto sa laing planeta kay nakakaon nag tagam.

Inigtang-on sa kasadya, inighubas sa mga ilimnon ug pagkaon, mobanos lang pod dayon ang kahilom. Mag-ihap na pod ta kon pila ka buok ang naputlan sa tudlo, pila ang naigo sa saag nga bala, manilhig sa nagkalandrakas nga putos sa kuwitis sa atong nataran, magsubay hain ra katago ang pinanggang iro nga nalisang sa kaguliyang sa nalipay nga kalibotan.

Diyotayng palihi, dakong kakugi. Kini ang makaluwas kanato sa tibuok tuig. Ang kakugi maoy seguradong matang sa palihi. Epektibo gihapon kini. —