Ug mibagting pag-usab ang mga kampana sa Balangiga

Ug mibagting pagbalik ang mga kampana sa Balangiga niadtong hapona. Daghang natandog, daghang nanghilak.

KON duna may labing tulukibon ug makahuloganong nasodnong hitabo sa pagtak-op sa tuig 2018, kini wala nay lain kondili ang subli nga pagbagting sa tulo ka kampana sa Balangiga, Eastern Samar.

Human sa kapin 117 ka tuig sukad niadtong Septiyembre 28, 1901 diin kini gisakmit sa mga sundalong Amerikano ibabaw sa nagbuy-od nga patayng lawas sa mga mulupyo, nahibalik kini. Gisakmit kini sa mga Amerikano human sa pagpamatay sa mga mulupyo, kadaghanan kanila mga sibilyan, agig panimalos sa mga Amerikanong sundalo sa kamatayon sa 48 sa ilang mga kauban nga unang gipamatay sa mga Pilipinhon agig pag-alsa tungod sa gihimong pagpanaog-daog ug pagpig-it sa ilang mga katungod niadtong panahon sa gubat tali sa mga Pilipino ug Amerikano.

Agig senyas sa pagsugod sa dugoong pagalsa sa mga Pilipino didto, mingbagting ang mga kampana sa Balangiga. Kadto ang labing dakong kapildehan sa gubat batok sa mga Amerikano niadtong panahona nga nakapatandog sa garbo ug nakapakurog kanila sa kahadlok nga dili diay bastabasta daog-daogon lang ang mga Pilipino.

Gilayon human niadto gimando ni General Jacob Smith ang pagsulong sa mga sundalong Amerikano sa Balangiga ug kasikbit nga mga dapit sa Eastern Samar ug sa paghurot og patay ug pagsunog sa tanang tawong makita didto nga magpangedaron og 10 anyos pataas. Natuman ang kamandoan, nahimong lungsod sa kamatayon sa liboang Pilipinong sibilyan ang Balangiga ug silingang mga munisipyo. Gisakmit ug gidala sa mga Amerikano ang tulo ka kampana agig premyo sa gubat.

Ang kamatayon sa liboan ka sibilyang Pilipino didto tungod sa kapintas sa mga Amerikanong sundalo wala gyod mahatagig hustisya. Gitaral man tuod sa Court Marial sa militar sa Amerika ang mga namuno sa maong pagpamatay nga sila si General Jacob Smith ug si Major Littleton Waller apan walay silot nga gipahamtang kanila. Naabsuwelto si Waller ug igo lang gimaymayan si General Smith ug giparetiro sa serbisyo. Mas giila silang mga bayani sa gubat didto sa Amerika ug wala gyoy napapanubag aron mahatagag hustisya ang liboan ka mga Pilipinong biktima sa massacre sa Eastern Samar. Ang maong mga hitabo lakip na sa daghan pa kaayong kadaot ug pag-antos sa mga Pilipino gatosan ka libo kanila labi na ang mga sibilyan nga nangamatay tungod sa maong gubat lakip sa mga gitago nga panid sa atong kasaysayan tungod sa pagkontrolar sa Amerika sa atong sistema sa edukasyon gikan niadtong higayona hangtod karon. Gani, sa kadaghan sa mga libro sa kasaysayan sa atong nasod, wala gyod mohatag og dakong pagpadayag sa maong panid sa atong kasaysayan ug ang daghan kaayo sa mga Pilipino wala gyoy kasayoran niini. Ug napalig-on og samot ang panghunahuna nga kolonyal nga nagtuong ang mga Amerikano atong mga manluluwas samtang gitabilan ang daghan

kaayong pag-abuso, pagpahimulos nga gihimo sa Amerika sa katawhan sa atong nasod.

Human sa daghan kaayong paningkamot nga mapabalik ang maong mga kampanya mas nahatagan kinig gibug-aton sa maisogong pagsudya ni Presidente Duterte sa Amerika tungod sa mga kasal-anan ug pagpamatay nga gihimo niini sa liboan ka mga Pilipino niadtong mga panahona.

Bisan si kanhi Presidente Barack Obama personal niyang gisudyaan niini sa ilang panag-atubang sa ASEAN Summit. Sa unang higayon, usa gyod ka presidente sa Pilipinas ang dayag nga misudya ug mibasol sa Amerika sa maong mga atraso nga gitago sa atong kasaysayan. Mismo sa iyang State of the National Address giawhag ni Duterte kinsa kusganong naningil sa Amerika aron iuli ang maong mga kampana.

Ug niadtong Decembre 15, 2018, human niya hagki ang maong mga kampana, gipabagting kini pag-usab ni Presidente Duterte. Giklaro niya nga walay bisan kinsa nga makaangkon og kredito sa paghibalik niini kondili mismo ang katawhang Pilipinhon ug ang kaayo sa katawhang Amerikanhon.

Wala tingali mas haom pang pamahayag nga makatandi niini. Ug mibagting pagbalik ang mga kampana sa Balangiga niadtong hapona. Daghang natandog, daghang nanghilak. Kinsa ba kahay mabuot nga Pilipino nga may kahimatngon sa kasaysayan ang dili matandog niini?

Mibagting pag-usab ang mga kampana sa Balangiga. Dili na aron mahimong senyales sa pag-asdang ug pag-alsa batok sa mga nanaog-daog sa mga Pilipino, dili na aron makigpatay kondili aron mobandilyo sa tinuod nga kagawasan ug kaugalingnan sa nasod sa konsepto nga gitawag sa atong Konstitusyon isip independent foreign policy.

Kining tanan nahatagag kinabuhi ning administrasyon karon ni Presidente Duterte diin nabakwi ang pagtan-aw sa ubang nasod kanhi ngadto sa mga Pilipino isip mga itoy ug tigsunod lang sa gusto sa mga Amerikano ug walay kaugalingong baroganan isip katawhan. Samtang daghan pang talikalang kolonyal nga nagpabilin sa atong sistema sa balaod, kultura ug tradisyon, kini nahimong senyales nga ang Pilipinas nagpanaw sa eksaktong direksiyon sa paglambo isip makaugalingnon ug lig-on nga nasod nga angayng tahoron inay biaybiayon ug kamenosan sa ubang nasod.

Mibagting pag-usab ang tulo ka kampana sa Balangiga niadtong Disyembre 15, 2018, ug sa sunod adlaw mibagting kini aron pukawon ang mga manimbahay sa unang kaadlawon sa Mesa de Gallo. Pagkainit sa bag-ong paglaom sa mga Pilipino uban niini. Pagkanindot sa Pasko labi pa nga nasakmit na usab og usa ka Pilipina nga si Catriona Grey ang korona pagka Miss Universe.

Taliwala sa daghang kalisod ug pag-antos sa mga Pilipino, mibagting pag-usab ang mga kampana sa Balangiga aron ibandilyo ang kasanag sa Pilipinhong paglaom sa mga grasya ug kalamboan gikan sa Diyos alang sa tuig 2019!—