Ang Hiniktan ni Leoncio
BINABAYE ang hiniktang manok ni Leoncio. Gigalam kini niyag maayo kay planong itari puhon. Para kang Leoncio nindot sud-ongon si Binabaye nga lambuhon ang balhibo. Sakto ang barog. Posturawo. Gahi nag lawas si Binabaye sa kanunayng hikap ug dam-og ni Leoncio sa bagong gabii. Nagkutay si Leoncio og pisi gikan sa kahoy nga yabana ngadto sa pikas kahoy nga mahogany.
Iyang patungtongon si Binabaye ug hinayon niyag uyog ang pisi. Sa kadugayan, mahu’g si Binabaye nga dili makabalanse. Apan sa kanunayng ehersisyo sa iyang manok, maayo na kaayo kining mohinimbang. Nakadugang kini sa kagahi sa iyang lawas ilabi na sa iyang mga paa. DIDTO sa bulangan, daghan nang tawo sa pag-abot ni Leoncio. Iyang ibulang si Binabaye. Sa taparay, kanunayng biya ang iyang manok kay morag talawan laging tan-awon, sumala pa sa nakita sa ubang mga sugarol. Kay unsaong wa man pod lagi intawon magpakitag madanihong lihok si Binabaye. Naghukdong lang kini nga gisabak ni Leoncio nga mora bag bag-o pang naayo sa dunlok. Diha ganiy sugarol nga way lipod-lipod nga miingon: “Talawan man ning manok mo, Bay!”
Diha pay lain: “Kuyawg modagan ni, Bay, labi nag masamdan!”
Wala lang si Leoncio manumbaling sa mga komento nga iyang nabati. Unya may laing tawo nga miduol nga nagbitbit sa iyang talisayon. Gitaparan si Binabaye. Wa magdugay, nagkasabot ang duha. Apan nahulog lagi og biya ang kang Leoncio kay menos ang kuwarta. Niya pa, kon dili gayod malargahan ang iyang manok, adto na lang niya dad-a sa tigbakayan sa Kan-idlang o sa Combado ba.
Unya may gihangyo si Leoncio sa tag-iya sa talisayon, nga ang tari sa iyang kontra anha ibutang ibabaw sa tahod kay lupig lagi sa taparay ug tingalig way sugarol makagusto ni Binabaye, mosamot ka biya ang kang Leoncio nga manok ug hayan di gyod madayon ang pagluwat niini. Dakong uyon ang tawo busa nadayon gayod ang pagtapad sa duha ka protagonista. DIDTO na sa sulod sa ruydahan ang manok ni Leoncio ug sa kontra nga talisayon. Minggahob ang tingog sa mga sugarol samtang ang mga kristo ug ubang mga masyador dagkog
mga tingog sa ilang pagmasyar sa manok nga ilang gidapigan.
Gilugro pa gayod pabor sa manok ni Leoncio kay baynte mil ra gayod ang tanang salapi nga natigom nga gitampohan sa ubang mga sugarol nga mingpusta sa manok ni Leoncio.
Nagsugod ang sangka sa duha ka protagonistang manok. Si Binabaye nga lambuhon ug si Talisayon. Taas og lupad si Talisayon samtang igo rang nagpaantaw si Binabaye apan igmat ang mga mata niini. Milupad og balik si Talisayon. Mihana og lupad si Binabaye apan nag-ukun-ukon ug wa gyod modayon. Pagtugdon sa ubos ni Talisayon, naglabokay silang duha. Unya natakilid og diyotay si Binabaye nga milihay apan nakahitan gayod ang lawas niini. Nagkadugo si Binabaye. Wa dayon kini makabakod busa gikupogan pag-usab ni Talisayon si Binabaye.
Labihang nakahugyaw sa mga tawo nga mingpabor ni Talisayon. Namarog hapit ang tanan ug labihang sabaa. Gipaningot si Leoncio. Dagko ug tibug-ol nga singot ang nanaligdig sa iyang kalawasan. Gikulbaan siya.
Apan wa madugay, nangahilom ang mga tawo sa dihang nagtakiang ug nagkadugo si Talisayon. Nanghugyaw na pod ang mga tawo nga mingpabor kang Binabaye.
Nabuhi ang dugo ni Leoncio. Nawala ang gibating kakulba kay may kahinam mihakop sa tibuok niyang galamhan. Naigo man diay si Talisayon sa tari ni Binabaye samtang kini nagkulob nga iyang gikupogan. Nakabarog si Binabaye ug gilapdosan si Talisayon nga nagbabag. Kadali rang nakapunit ang kuyme sa duha ug gipatusik. Nanghugyaw na usab ang mga tawo nga nakapusta kang Binabaye samtang kang Talisayon nangahilom ug wa nay timik!
“Haskang buanga! Naunsa ba nga giupahan man nuon ni Talisayon si Binabaye kay abi kahag himungaan nga naghapa,” daghang mingsinggit nga sugarol.
Mitusik makaduha si Binabaye. Unya mituay si Talisayon. (KATAPOSAN)
Wala dahoma sa tanan nga ang birtud sa pagka Binabaye usa ka laing hinagiban…