Gugmang ala-Bush
MALINGAW ko ining gugma. Bisan sa kadugay na natong binati ani nga pagbati, morag wala gihapon ta kasabot, ba? Makakatawa ko maghunahuna nga bisan giunsa na natog wadwad atong kaagi sa gugma, bisan giunsa nag drama ang tanang estorya sa gugma diha sa radyo, telebisyon, magasin, libro, sinehan, ug uban pang puydeng mapatikan niini, bisan giunsa nag tuki ug tahi sa mga siyentista ang tanang panahom sa gugma, matay, daghan gihapong gakasakitan, gakailad, ug gakadagmalan tungod kay nahigugma. Unsa man na, uy?
Naa, ay, basta Pebrero morag gakainutil atong pangartiyo. Pebrero Uno pa lang, miabot nas Facebook ang pangutanang, kinsa kahay mohatag nakog bulak karong Pebrero Katorse ba? Pagka-Pebrero Dos ang pangutana kay chocolates kaha akong dawaton saValentine’s o rosas? Pagka-Pebrero Tres, dihay nangutana kon maghikog kuno siya sa Pebrero Trese aron naay mohatag niyag bulak inigkakatorse, maayo ba kuno kaha? Pagka-Pebrero Kuwatro, diha nay pahimangno nga ang mahitabo sa Pebrero Katorse, makita inigka-Nobiyembre Katorse. Tinuod, mga pasiaw, apan hangtod karon?
Hinuon, ang tawo kuno, dili lang kusog mokapyot sa naandan, dili pod gustong moirog sa iyang nahimutangan kon dili mabitbit ang naandan. Mao nang sayon ta patuohon. Tan-awa ra god nang maayong manghatag, o. Ingnon dayon natong buotan apan kahibalo nabaya ta nga ang manguyabay nga kusog manghatag kasagaran di na molahutay, sama ra nga ang politiko nga kusog manghatag, kadugayan mahibalan ra nato nga natraydor na ta. Unya bisan kapila na ta mailad, sige lang gihapon ta kay naandan na natong mangayo ug maikog na ta. Ahh, mora man sab tag mikubolna. Hahaha. Hinuon, ang pangutana, makakubol pa diay ning panahona nga paminaw nato maayong laki na ta, sa daghan natong nasayran naingon na man gani tag anay nga gapadaylang na lang, gahulat nga naay mougay? Makauulaw lang kay taliwala sa atong kamapasigarbohon sa atong pagkamaalamon migawas ang resulta sa pagtuki sa Indy100 nga ang mga tawo sa Pilipinas nakakuha sa ikatulong ranggo sa mgalabing walay hinibaw-an nga mga tawo sa tinuod nga mga isyu sa ilang nasod. Sunod lang kuno tas taga South Africa ug Brazil sa kawalay hinibal-an. Sunod pod kuno tas mga taga India ug taga Serbia sa kaseguro nga ang atong mga tubagsakto. Paita. Hehehe.
Duda ko, tungod sa kadaghan sa kahibalo nga ingog mao nay gapanguhit nato, gibidli na ta maong mikubol ta. Sa panahon man god sa kakulangon, motuyhakaw ang panginahanglan. Kon walay makitang tugbang sa panginahanglan, mao na nang panahona nga mangita tag kasulbaran. Sa ato pa, sa panahon sa kaadunahan, mahutdan tag paningkamot.
Mao tingali ning nahitabo kang Leonardo da Vinci. Natawo siyang kabos, walay ineskuylahan kay wala man siya paeskuylaha, anak pa gyod sa liki nga kawayan kay ang iyang kabos nga 16-anyos nga inahan gipaangkan man lang sa iyang 24 anyos nga amahan nga membro sa hamiling katilingban. Apan kinsa kahang edukado karon wala kadungog man lang sa ngalang Leonardo da Vinci nga hagbay rang patay?Halos tanang balay dunay kopya man gani tingali sa iyang gipintal nga “Kataposang Panihapon” ug nakakita nas “Mona Lisa”— duha lang sa iyang nagpabiling mga obra maestra. Giunsa niya na? Klaro, paningkamot lang nga sobra sa ordinaryong paningkamot.
Hinuon, si Leonardo da Vinci (15 Abril 1452 – 2 Mayo 1519), ang inilang henyo sa ika-20 nga milenyo, dunay pagpatin-aw niini. Matod pa niya, ang bata nga bunga sa kaharabas ngil-ad og pamostura, pangisip, ug batasan apan ang bata nga bunga sa gugma ambongan, lantip og salabotan, mahigugmaon sa uban, ug palangga sa tanan.
Mao na lagi. Gugma ang hinungdan sa iyang kahenyo taliwala sa iyang kawad-on. Pastilan kon tanang anak ingon ana ang pagdawat sa ilang pagkatawo, no? Bisan ang iyang pagkabayot, gidawat ni Leonardo da Vinci nga usa lang ka sirkumstansiya sa iyang pagkasiya, wala niya ikaulaw, wala sab niya ipanghambog. Mao sab tingaling gitugahan siyag igo-igong kait-on ug igo-igong enerhiya aron mayagyag ang maong gasa ug mahayagan ang kalibotan. Makahinuktok sab ta kon nakahayag ba kaha tas atong suok, ba? Hehehe.
Mao ning nindot tutokan ang gugma ug ang paghinigugmaay panagsa. Unsa man gyoy hustong sukod sa tinuod nga gugma ug nindot nga paghigugmaay? Morag karon kahibalo na ta sa tubag. Ang tinuod nga gugma dunay forever ug ang nindot nga paghinigugmaay gawas nga milahutay dunay kalipay. Sa ato pa, gawas nga mihamugaway, wala gaping-it ang panagway. Dah, ang tinuod, wala pay sukod, apan kay uso mang pinangitaay og forever kanay atong gamiton pagtuki ining gugma. Importante nga motuo tag forever aron sab ta maningkamot, uy. Hehehe.
Ubos niini nga sukdanan, morag walay makalupig sa magtiayong George H. W. ug Barbara Bush, ang ika-41 nga Presidente sa Amerika ug ang iyang First Lady. Tinuod, makaapas-apas sab ang magtiayong Jimmy ug Rosalynn Carter, ang ika-39 nga Presidente sa Amerika ug ang iyang First Lady, apan kay wala man sila kahimog presidente sa usa sa ilang mga anak, ingnon ta lang nga labaw gamay silang George H. W. ug Barbara Bush. Aw, makahanay sab diri silang Queen Elizabeth sa United Kingdom ug ang iyang bana nga si Prince Philip apan kay nagdeborsiyo man ang ilang manununod sa trono nga si Prince Charles ug ang iyang unang asawa nga si Princess Diana, labaw gihapon si George H. W. ug Barbara kay ang ilang anak nga nahimong ika-43 nga Presidente sa Amerika, si George W, ingon sa malahutayon ug malipayon usab ang kaminyoon uban sa iyang mao-maong asawa nga si
Laura.
Sa ato pa, gawas nga nindot ang gugma nilang George ug Barbara sa usag usa, nakadan-ag usab ang maong gugma sa lain pang nahigugma. Nindot,no? Ingon ana man god kuno ang malipayon. Makatakod ba. Hehehe. Ang nakanindot pa gyod ini nila nga mga magtiayon kay gawas nga walay tatsa ang ilang paggunit sa gahom nga gisangon kanila, wala say eskandalo sa ilang pamuyo nga maingon natong makasagmuyo sa mga gapangita pag forever. Sa ingon niini nga sukdanan, walay makatupong nilang George H. W. ug Barbara Bush. Wala pa koy nakitang ingon niini diris ato. Ambot kon wala ba gyod o dili lang kaayo tsismoso ang mga Pilipino og mga ingon niini nga klase sa sugilanon maong wala ko kabantay.
Makakatawa lang ko kay bisan karong panahona galibog pa gyod ta unsay gugma ug unsaon pagmatuto ang gugma aron mahimo kining malungtaron ug magpabiling tam-is sulod sa iyang gilungtaran. Diyotayna lang gyong mga magtiayong gamhanan ug adunahan ang makita natong ehemplo nga mosigo ini nga sukdanan kay kon wala nato hidungging nangabit, tua nakigbulag na gyod sa ilang kapikas kay wala na magkasinabot. Maayo gani kay wala maingon ang kaminyoon nilang Bill ug Hillary Clinton, ang ika-42 nga Presidente sa Amerika ug iyang First Lady. Ang uban, wala may hisgot og kabit, sama ni Senator Koko Pimentel ug ang iyang asawang si Jewel, nagkabulag gyod. Ang ubang nagbulag, sama ni Senator Koko, ug kining Presidente karon sa Amerika nga si Donald Trump, bisan si Prince Charles, nagminyo gyod og usab human sa panagbulag apan ang uban, sama ni Presidente Duterte wala magminyo og usab bisan kon aduna nay laing kaipon. Sa ato pa, wala man kapakita ang uban nga naay forever apan nakahatag sab silag paglaom nga posibleng duna pay laing forever. Kinsa tuoy nasayod? Matakilpo man gani kunong kabaw, tawo pa. Hehehe.
Ambot sab dinhi sa Pilipinas ngano nga sunod sa gahom ug salapi, naa gyod ang kabit. Uso man na kuno sa Pilipinas kay ang mga lalaki, walay garbo sa iyang pagkatawo aduna lay garbo sa iyang pagkalalaki. Ang mga babaye sab kuno, walay garbo sa iyang pagkababaye, naa lang sa iyang kaanyag. Naunsa na man ni, uy! Katingalahan nga sa Amerika diay daghan pa kunong magtiayon nga bisan pa man taliwala sa gahom ug salapi gapaningkamot gyod nga nindot ang kaminyoon, malipayon kini ug lahutay ang kalig-on. Naa si Meryl Streep, ang giilang kinamaayohang aktor nga babaye sa puting tabil sa Amerika nga halos 41 na ka tuig nga minyo sa iyang bana nga si Don Gummer. Ingog wala gyoy nahimong kisaw sab sa ilang kamalipayon sulod niana nga katuigan. Bisan silang Bill Clinton ug iyang asawang si Hillary ingon sa nagpabiling lig-on ug malipayon sulod sa 43 na ka tuig nilang kaminyoon taliwala sa nagkadaiyang balita sa mga “opisyo” ni Bill kuyog ang ubang mga babaye. Naa sab silang George W. Bush, ugang iyang asawang si Laura nga ingog wala gyoy tatsa ang panag-uban sulod sa 41 na ka tuig. Kanindot, no? Hinuon, lingaw sab tingali gyod na ilang kinabuhi kay buot ipasabot nagmatinud-anon sila sa usag usa taliwala sa ilang kahuyang, gahom, ug salapi.
Dinhi sa ato, morag walay ingon ana kamalungtaron nga panag-ipon kay bisan silang Presidente Marcos kaniadto ug ang iyang asawang si Imelda, napuno mag estoryang dili mao ang kaminyoon labi na niadtong panahon sa martial law diin nagubot ang Pilipinas pag-abot ni Dovie Beams nga kuno uyab ni Presidente Marcos. Tinuod man to o dili, nakainat sab tos kilay sa mga Pilipino, uy. Nah, mga wala pay 20 anyos adto ilang kaminyoon ba.
Lisod sab abton ang 25 ka tuig nga dili mauyog ang gugma, uy. Kon malagpasan na, arang-arang na apan bisan pa gani kay si Arnold Schwazernegger bitaw ug ang iyang asawang si Maria Shriver, pagumangkon ni Presidente John F. Kennedy, igo ra gyong nakaabot og 25 ka tuig nagkabulag man gyod. Nah, kuyawan pa diay ta ining Barack Obama, ang ika-44 nga Presidentesa Amerika, nga 25 pa ka tuig nga minyo kang Michelle. Ambot og nauyog ba ang ilang gugma sa dihang didto sila nagpuyo sa White House, ba?
Maong nindot espatan ang kaminyoon nilang George H. W. Bush ug sa iyang asawang si Barbara Pierce, nga parehong mingtaliwan kaniadtong 2018, ang lalaki niadto lang Nobiyembre sa edad nga 94, ug ang babaye kaniadtong Abril, sa edad nga 92, kay kahibalo tang nakabot gyod nila ang forever: 73 ka tuig nga panag-uban, walay eskandalo bisan pa niadtong panahon nga usa si George H.W. sa mga piloto sa Ikaduhang Gera sa Kalibotan, maayong pagkaplano ang kinabuhi, maayong pagkadala ilang mga anak ug, hangtod sa kataposang mga gutlo, nag-ampo ug naghandom sa kaayohan sa kapikas.
Dihay kisaw nga mituyhakaw kunos anhing George sa laing babaye kaniadtong naa siyas taliptip sa kalamposan apan nahulog lang kadto og huhungihong kay wala man mokaylap sama sa mga estorya kaniadto mahitungod ni Presidente John F. Kennedy ug Marilyn Monroe diin karon duna man ganiy babayeng nagpaila nga ilang anak. Wala poy estorya sama sa estorya sa mga tinonto ni Bill Clinton ug Monica Lewinsky o bisan sama samga estorya sa libodsuroyng mata ni Barack Obama ug sa nabantayang mga yinam-iray nilang Michele. Hinuon, si Jimmy Carter sab, ang nagpabilin karong kinatigulangang kanhi presidente sa Amerika sa edad nga 94, modagan na sab og 72 ka tuig ang kaminyoon sa iyang mao-maong asawang si Rosalynn. Kaluoy sa Diyos, buhi pa silang magtiayon ug ingon sa lig-on ug malipayon gihapon ang ilang panag-ipon. Niining tanan nga mga sugilanon sa ilang kinabuhi, makita nga ang pagka matinud-anon sa usag usa maoy nagtahi sa ilang gugma. Nindot, no?
Nindot sab ning mga kaminyoon nilang mga Bush ug mga Carter kay gawas nga minglungtad og sobra sa 70 ka tuig ug ang ilang mga edad nanobra sab sa 90, morag dili sila gakapiog og sakit. Si George H. W. ug si Barbara Bush parehas nga nagsakit og Grave’s Disease, usa ka talagsaong goiter, nga namatikdan kang Barabara kaniadto pang 1989 ug kang George kaniadtong 1991. Lisod sab nang magsakit og ingon niana kay gawas nga ingog gasinumbagay ang sistema sa lawas, ulitan sab kaayo ang dunay sakit nga ingon niini, kasagaran libog og pangisip, maong lisod ikapuyo. Apan ming-abot baya silang duha sa 2018, ba?
Hinuon, sakto silag panambal apan dili baya sab tanang naay tambal molungtad labi nag masulub-on ug nawad-an nag rason aron mabuhi. Si Jimmy Carter sab nga mo-95 na karong Oktubre, nakalabang sa pagsulay sa sakit nga kanser nga namatikdan kaniya niadtong 2012 pa. Gikahibudngan kini kay kanseron iyang pamilya. Ang tanan niyang (tulo ka) manghod kanser ang namat-yan ingon man ang uban niyang mga paryente. Si Rosalynn Carter mag-91 na karong Agosto bisan kapila na sab maoperahi tungod sa mga tumor, ug ang ilang mga anak, bisan sab dili tuod kaayo malamposon sa politika sama sa mga anak ni George ug Barbara, maayo ra man sab ang kahimtang. Unsay komun aning duha ka pamilya gawas sa pagkamatinud-anon sa amahan ngadto sa inahan sa iyang mga anak, gawas sa ilang kamalipayon ug kamalamposon sa ilang mga damgo? Mahadlokon sab diay ni sila sa Diyos.
Parehas sab silang Barbara Bush ug Rosalynn Carter nga wala kauyab og lain gawas sa ilang mga nabana ug parehas sab silang George H.W. ug Jimmy Carter nga dili paras sa ilang uyab. Sa dihang nagkauyab na kuno silang George ug Barbara, malipayon pa kunong misulat si George sa iyang Mama nga nakauyab na siya, ug nagkasabot na sila sa iyang uyab nga dili nila dugayon ilang panag-uyab ug nga dili sila magsex hangtod dili sila makasal. Kana nga desisyon gihimo nila samtang 17 si Barbara ug 18 si George. Hinuon, morag dili gyod sab hinuon tarantadohon tos anhing Presidente Bush. Usa kaha na ka sekreto sa usa ka malungtaron ug malipayon nga kaminyoon— kanang dili harabas nga lalaki ug dili mapangahason nga babaye?
Nah, sa ato pa, tinuod nang ang atong ugma nagsandig sa atong karon. Apan mas labawng tinuod nga ang atong gugma karon maoy magpanday sa atong lig-on nga kaugmaon.—
Uso man na kuno sa Pilipinas kay ang mga lalaki, walay garbo sa iyang pagkatawo aduna lay garbo sa iyang pagkalalaki. Ang mga babaye sab kuno, walay garbo sa iyang pagkababaye, naa lang sa iyang kaanyag.