Sa Haya, Sa Masadyang Haya
NAGSUGOD na sab si Nang Terya og patokar sa “One Time” ni Justin Bieber nga puwerteng kusoga bisag lawom na ang kagabhion ug naa pa gyoy gihaya atbang sa iyang balay.
Sa gawas ra sa ilang balay gihaya si Roberto, ug gipasilong lang sa tent nga gipaabangan sa ilang kapitan. Atubangan sa iyang lungon, adunay mga tawong dili niya kadugo nga nagnobena alang kuno sa iyang kalag; samtang bisi sab sa pagluto sa panihapon alang sa mga tawong namelar ang iyang nabiyaang asawa nga si Ignastya sa kosina sulod sa balay.
“Wala na gyod si Papa ninyo,” balik-balik nga hunghong ni Ignastya dala ang way puas nga pagbakho samtang gikutaw ang
sabaw sa gilutong linat-ang baboy. “Pagtarong gyod mog eskuyla, ha.”
Sa hunahuna niya, unsaon na lang kaha niya pagpahuman ang iyang duha ka dalagita sa hayskol karong nalumos na siya sa utang ug wala na siyay trabaho? Mahimo pa kahang nars si Nena? Matinuod pa kaha ang damgo ni Tina nga mamahimong architect?
Nakapanghupaw siya sa hilom dungan ang pagtagaktak sa iyang singot ngadto sa nagbukal nga sabaw sa iyang giluto.
“Nena,” sa pagtawag niya sa anak nga naghiwa sa sibuyas bombay, natapsingan og hiwa ni Nena ang nipis nga panit sa usa niya ka tudlo ug misirit ang dugo, “tan-awa daw tong mga bisita
didtos gawas kon hapit na ba sila mahumag pangadye.”
Gikitkit ni Nena ang nasamad niyang tudlo. Mibarog nga nangawot sa iyang alimpulo. Bug-at iyang tiil nga nanaog pagawas sa ilang balay.
Si Tina sab, kinsa gikan nanilhig sa nangatagak nga mga panit sa utanon ilawom sa lamesa, miduol sa iyang Mama Ignastya. “Balikon na nako ang bakery, Ma?” sukot niya.
Apan wa pa gani makatubag si Ignastya sa iyang usa ka anak, misulod si Nena nga morag nag-ugom og suka ang hitsura dayong agbay kang Tina. Nangawot siya sa ulo. Wala mahimutang.
“Ma, kinahanglan diay na sayawan ang patay?” niya pa. “Na, tan-awa tong mga palamyonon nimo didto, ay; giuyog-uyog ang mga ulo samtang gaampo. Nakadungog ra ganing Justin Bieber, mora nag gipangpatol!”
Misiga ang ligngin nga mga mata ni Ignastya, daw di makatuo sa iyang nadungog. Nahimong queso de bola ang kolor sa iyang nawong. Mibarog siya ug paspas kaayo ang mga lakang nga migawas, morag gigukod og iring. Sa iyang paggawas, minghunong ang mga namelar sa pagsayaw ug abtik kaayong nanglingkod og balik. Misulod sa iyang dunggan ang lanog kaayong tokar— “Amma tell you one time, girl I love, girl I love you... Me plus you...” — nga misuway pagtental niya aron mosayaw.
Apan inay mosayaw, kalagot ang mipatigbabaw sa iyang kasingkasing. Gipangita niya ang gigikanan sa tokar.
Lakaw. Lingi. Lakaw. Lingi. Ug sa pagduol niya sa balay ni Nang Terya, nanagko ang iyang kalimutaw.
“Hoy, Terya!” Makabungog nga siyagit ni Ignastya. Gitudlo niya ang bentana sa ikaduhang andana sa balay ni Nang Terya. “Respeto sad intawon, uy! Naay gihaya sa atbang, buta ka?”
Respeto? Ikaw takos hatagan og respeto? nagsiyagit ang yawyaw sa hunahuna ni Nang Terya.
Sukad niadtong nakig- eyeball si Nang Terya sa chatmate niyang Kano ug gibilin ang anak niyang si Ellah kang Roberto aron unta pabantayan apan nahanaw lang og kalit ug wala na hikit-i pa, daw mga demonyo na sa kalibotan nga lami kaayo patyon ang iyang tan-aw sa banag asawa. Hangtod karon, init gihapon ang ilang mga ulo sa usag usa. Dili man sab ganahan mangayog pasaylo silang Roberto ug Ignastya kang Nang Terya kay galisod sab sila sa pagtulon sa ilang ‘ pride chicken.’
Walay mitubag kang Ignastya. Mas mikusog pa hinuon ang kalanog sa kantang “One Time” ug gidungagan pa og “Teach Me How To Dougie” ug “Party Rock Anthem”. Sagol-sagol na nga mga kanta ang naghatag og linog sa kalibotan ni Ignastya. Morag “Sabado Night” ang kahanginan. Daw naa sa sulod sa usa ka diskohan ang haya.
Cool, ingon ang uban. Apan para kang Ignastya, makabuang ang kasaba. Morag kabuthonon ang iyang kasingkasing. Nagpanglingo-lingo siya ug miduko.
Ug mipilit ang iyang panan-aw sa usa ka dakong bato sa tungod. Mipungko siya ug iyang gipunit. Mihunat si Ignastya. Bitbit ang tanang kalagot ug kasagmuyo, gilabay ni Ignastya ang bato sa mahalon nga bentana ni Nang Terya. Dali dayon siyang miduko ug miatras lihay sa nanglupad ug nangadugmok nga bildo. Naamang ang kasaba. “Hoy, Terya nga way batasan! Kanaog ngari kay sagpaon tika ug panitan ko kanang baga mong nawong! Inutil! Ayaw paginamaw!” Gipaningot og maayo si Ignastya nga nanighawak.
Misulod si Nang Terya sa kuwarto nga gilabay og bato ni Ignastya. Kahilakon siya nga nagsud-ong sa mga bildo sa salog. Nakahinumdom na hinuon siya kon unsa kamahal ang bildo sa bentana nga ang chatmate pa niya kaniadtong Kano ang mipalit. Ug ang iyang panan-aw nasangit sa bato nga giubanan sa mga bildo sa salog. Didto, nahinumdoman niya ang gisulti sa iyang lolo kaniadto. “Labayag pan ang si bisan kinsang molabay kanimog bato.”
Way kakapoy niyang gidagan ang kosina sa silong. Gipasiga niya ang suga ug giablihan ang ref. Gikuha niya ang nakit-ang putos sa sliced bread nga wa pa maablihi ug daling midagan balik sa kuwarto. Mitago siya sa likod sa bentana nga nabuslot ug gilili ang morag amaw nga Ignastya sa silong nga puwerteng nakasiyagit. Nasakpan sab sa iyang mga mata ang mga nag-ampo sa haya nga wala panumbalinga ang mga siyagit ni Ignastya. Sa makausa pa, iyang gitutokan ang gigunitan nga putos, ug iya dayon kining gilabay sa ubos.
Nasawo ni Ignastya ang sliced bread nga gilabay ni Nang Terya. Ug iyang nahinumdoman nga kulang man diay og duha ka putos ang napalit ni Tina nga sliced bread sa bakery kaganiha. Maorag makatabang-tabang pod ni sa haya.
Nahibulong man tuod apan daw adunay gamayng kalipay nga misulod sa dughan ni Ignastya. Gibasa niya ang napatik sa putos aron pangitaon ang expiration date. Ah, himaya. Ah, grasya.
Ang iyang pahiyom wala makalingkawas sa nagpadulong nga bato nga sakto kaayong miigo sa iyang ulo. Pak! Kusog kaayo ang pagkatagak niini. Pak! Laing bato na sab ang natagak gikan sa bentana ni Nang Terya.
Mituyok ang kalibotan ni Ignastya ug wala na siya makasiyagit pa. Miluhod ang namatyan ug dayon nakuyapan. Laing bato na sab ang miigo sa gahigda nga lawas ni Ignastya nga gisundan og tulo ka dagko nga kutsilyo.
Niining higayona, aduna na say misirit nga dugo apan dili na gikan sa tudlo. Dili na madala og kitkit. Hinay-hinay kining mikanap sa yuta.
Nagsugod na sab si Nang Terya og patokar sa “One Time” ni Justin Bieber nga puwerteng kusoga bisag lawom na ang kagabhion ug naa pa gyoy gihaya atbang sa iyang balay.
Apan bisan pa man sa kakusog niini, wala niini mataboni ang mga singgit sa nagminatay og hilak nga duha ka anak-babaye— silang Tina ug Nena— nga bag-o lang nawad-an og ginikanan.
Si Nang Terya usab, luyo sa lanog niyang tokar sa ilang balay, mitibi samtang gitutokan ang larawan ni Ellah sa bungbong sa iyang sala. ( KATAPOSAN)
Walay buot motulon sa garbo. Busa kini ang gisangpotan…