SI JUAN MAGDADARO
Sa darohan, nakaplagan ni Juan ang bahandi…
PAGKAUGMA sa buntag, wala pa gani manugpa ang mga manok gikan sa ilang batoganan, nahiabot na si Juan sa balay ni Iya Maria, nagbaguod sa usa ka dakong bulig sa saging nga bulungan.
Si Iya Maria diha sa pantawan sa paghiabot ni Juan.
“Unsa kanang imong dala, Juan?” Nangutana si Iya Maria pagkakita sa saging dala sa ulitawo.
“Usa ka bulig nga saging, Iya Maria. Gidala ko kini alang kaninyo.”
“Nabuta ka ba, Juan? Wala ka ba makakita nga nagpasad lamang ang among sagingan? Nasayod ikaw nga dili na gani namo maato ang pagtuba sa bunga, nangahinog na gani sa punoan?”
“Nahibalo ako, Iya Maria. Apan buot kong hitilawan usab ninyo kining akong saging.”
Bisan wala agdaha ni Iya Maria, ang saging gibutang ni Juan sa pantawan.
Sa paghimata ni Luisa, nakita niya ang usa ka bulig nga bulungan.
“Kinsa kining saging, Nay?” Nangutana ang dalaga.
“Kang Juan kanang dala. Nagpakabuang. Daw gibutaan nga wala makakita sa atong saging nga nagpasad lamang sa atong silinganan.”
Wala magpaabot og agda, si Luisa miduol sa saging ug nangutana: “Asa man nato kini bitaya, Nay?”
“Nganong mahagad-hagaron ka a man gayod kaayo?”
“Maayong atong bitayon, Nay, ilabing maayo sa tungod sa atong abohan aron mahinog dayon.”
Ang inahan wala makatingog, k i apan giabot ib ki kinig ik katahap h sa iyang anak. Gialsa ni Luisa ang saging, gidala ug gibitay tungod sa abohan. Wala pa gani mahinog ang saging, gianam na pagkaon ni Luisa. Hing-abtan kini sa inahan.
“Unsa man kanang imong gikaon, Luisa?” Nangutana ang inahan.
“Gitilawan ko lamang kining saging ni Juan, Nay. Lami kaayong saginga.” Mitubag ang dalaga.
Misamot ang katahap ni Iya, Maria. Nagtuo siya nga si Juan ug ang iyang anak aduna nay mga kabilinggan.
Usa niana ka hapon, samtang si Juan nagdaro, si Luisa miadto sa ilang umahan ug samtang diha sa kabatohan, nagdula siya pagkuhit-kuhit sa aguyangyang. Ang dalaga wala masayod nga
ang mananap nga iyang gidulaan manugod. Wala dangtig dugay, ang tudlo ni Luisa giukoban sa aguyangyang ug wala makaantos sa kasakit, misiyagit: “Tabang! Ayaaaay!”
Milingi si Juan. Iyang gipamati ang siyagit nga naila niya, apan wala niya hibaloi diin gikan. Iyang gibiyaan ang iyang daro ug paghiabot niya didto sa paril, nakita niya nga si Luisa nalup-og, nawad-an sa panimuot ug ang tudlo giukoban sa manunugod nga hayop.
Gilayon gipas-an ni Juan ang dalaga ug gidala ngadto sa balay ni Luisa.
Wala dayon makatuo si Iya Maria sa hitabo. Misamot ug natibuok na ang iyang pagtuo nga nadaot na ni Juan ang iyang anak.
“Juan, ako natahap kaninyo ni Luisa. Ako dili unta buot nga ang akong anak magminyo ilabi na sa usa ka lalaki sama kanimo.
Nahibalo ikaw sa among kahimtang ug nasayod usab ikaw sa imong pagka tawo,” matod ni Iya Maria. “Apan, kon buot mong mangasawa sa akong anak, tumanon mo kining akong ipabuhat kanimo. Sulod sa napulo ka adlaw, kinahanglan dili ikaw mokaon ug kon makaantos ikaw niana, maimo ang akong anak, walay sapayan nga kabos ang imong pagka tawo.” Miuyon si Juan. Gilayon nagpabuhat si Iya Maria og usa ka alad ug sulod sa napulo ka adlaw gilaming si Juan.
Apan, si Iya Maria wala diay masayod nga sayo kaayo sa kaadlawon matag adlaw, si Luisa magdalag usa ka siping saging hinog ug ihatag niya kang Juan. Inigkatungang gabii, si Juan iyang hatdag tubig. Tuod, natapos ang napulo ka adlaw ug si Juan wala maunsa.
“Karon, kay nakaantos ka man, Juan, sa akong gipabuhat kanimo, mahimo na kamong magpakasal ni Luisa,” matod ni Iya Maria nga sa tago mibatig dakog kaguol. Nakasal si Juan ug si Luisa, apan wala dangtig pipila ka adlaw, namatay si Iya Maria.
Milabay ang mga adlaw.
Bisan si Luisa ug si Juan gikabinlan sa dakong katigayonan niadtong namatay si Iya Maria, ang lalaki wala mohunong sa iyang naandang pangita. Mipadayon siya pagpamuog darohon sa balangay.
Sa dihang nakaalinggat si Luisa nga ngil-ad sa atubangan sa mga tawo ang iyang bana nga mamuo, gisultihan niya kini usa ka gabii niana nga mohunong na pagpangdaro aron maoy iyang atimanon ang ilang katigayonan. Minglabay ang pipila ka bulan. Nagsabak na si Luisa. Sa dihang nanamkon na ang iyang asawa ug aron adunay makaatiman sa kabtangan sa magtiayon, si Juan nakahunahuna nga dili na siya mamuo. Unsa pa man ang iyang pangitaon nga anaa na man kanila ang tanan nilang kinahanglanon?
Apan samtang nanagtupad paghigda ang magtiayon, nadungog sa duruha ang usa ka mamingaw apan tin-aw nga pulong gikan sa ilawom sa tiyan sa asawa. “Nanay, si Tatay ayaw pahunonga pagpamuo kay aron hidugangan ang inyong katigayonan. Ang iyang dakong kapalaran anaa sa pamuo.”
“Kinsa ba kanang nagsulti, Luisa?” Nangutana si Juan sa dakong kahibulong. “Ambot, wala ako masayod.” Mitubag ang asawa. “Tingalig kalag ni Nanay nimo ang imong gimabdos.” “Nagpakabuang ka, Juan, aduna bay kalag nga imabdos?” “Nanay, ayaw pugngi si Tatay kon mamuo aron hidungagan ang inyong katigayonan.” Nadungog nila pag-usab. Pagkaugma, si Juan mipadayon pagpamuog darohon. Wala dangtig usa ka takna sa iyang pagdaro, mikalit pagkagot ang punta sa daro. Ang kabaw dili na makadaog pagbira sa daro. Daw may dakong kusog mipugong sa kabaw. Miungot. Gilayon giusisa ni Juan ang dapit giungotan sa punta sa daro, apan unsay iyang nakita? Sa dakong kahikurat, hikaplagan niya ang pinungpong nga mga kuwentas nga bulawan. Gikalot niya ang yuta ug samtang nagkalawom ang kinalotan, nagdugang ang kuwentas nga iyang nakita.
Gikuha ni Juan ang kuwentas ug gilayon mipauli siya nga nagbaguod sa bulawan.
“Luisa!” Misinggit si Juan sa dihang duol na kini sa balay. “Dawata kini!” “Unsa ba kana, Juan, kanang imong gipas-an?” “Mga kuwentas nga bulawan nga akong hikaplagan sa darohan.”
Pagkagabii, samtang namahulay ang magtiayon, nadungog na usab nila ang tingog nga sama sa nadungog nila sa miaging gabii.
“Nanay, kon wala pa mopadayon pagpamuo si Tatay, dili unta niya hikaplagan ang dakong kapalaran. Ugma, pabalika siya sa pagdaro kay aduna pay bahandi nga labaw pa kabililhon kay sa iyang nakaplagan.” Pagkaugma, mibalik si Juan sa darohan. Wala pa gani makasangko sa daplin, ang daro ni Juan mikagot na usab. Gihiling ni Juan ang dapit nga gikagotan sa punta sa daro ug gilayon nakita niya ang dagkong mga tibod nga napuno sa mga bulawan. Gikuha gilayon ni Juan ug gidala pauli sa ila.
Paghiabot ni Juan sa balay, nadungog gihapon nila ang sulti gikan sa tiyan ni Luisa.
“Nanay, si Tatay ayaw na pagpamuoha. Napaklagan na ang tanang kapalaran ug dili mahurot ang inyong katigayonan. Kanang mga bulawan nga inyong hikaplagan, kabilin kana sa apohan nga maoy labing bahandianon kaniadto ning atong balangay. Sanglit ang mga unang apo niadtong mga tigulang nangamatay ug dili mahibalong moamping sa katigayonan, maoy hinungdan nga ilang gilubong ug si Tatay maoy gitaganan.” Sukad niadto, wala na mamuo si Juan. Miabot ang siyam ka bulan. Gihimugso na ang gisabak ni Luisa. Ang tanang nakakita sa bata nahibulong tungod kay sa agtang sa bata nagalibot ang koronang brilyante.
Ang balita sa pagka tawo niining bata nga kahibulongan nga may koronang brilyante mikaylap sa tibuok lalawigan, sa mga lungsod nga layo ug duol.
Ang mga tawo nanagbaha nga nanuaw sa batang bag-ong gihimugso. Apan wala dangtig dugay, ang bata miingon: “Mga ginikanan ko, kinahanglang dili na ninyo ako patanawan sa mga tawo kay kon dili ninyo kini hunongon, walay duhaduha nga mamatay ako.”
Gilayon ang mga ginikanan nagpabuhat og usa ka tore ug didto nila ibutang ang bata.
Usa niana ka buntag, may usa ka batang babayeng nahiabot inubanan sa mga ginikanan. Ang bata mihangyo nga motan-aw sa batang kahibulongan.
Ang mga ginikanan mingbalibad, apan wala pa gani mahuman si Juan sa iyang gisulti, nadungog na niya ang tingog sa iyang anak gikan sa itaas sa tore.
“Tatay,” matod ni Jesus, “ayaw ninyo pagbalibari kanang batang nahiabot nga gikan sa silingan tang pulo. Mao kana ang bata nga dungan sa akong pagka tawo ug dugtong sa akong kinabuhi. Pasak-a ninyo kay mao kana ang akong kapalaran.”
Gipasaka ang bata ug nagakasabot si Juan ug ang amahan sa batang bisita, nga kining ilang mga anak ilang minyoon inigabot og napulog walo sa ilang panuigon.
Apan wala pa gani matiwas ang ilang panagsabot-sabot sa ubang mga butang nga ilang himoon mahitungod sa ilang mga anak, mikalit pagngiob ang kalibotan. Mingiob ug mingitngit ang langit ug ang yuta, midahunog ang dalugdog, mikilat ug militi, ug sa dihang mibalik ang kanhing kahayag, nakita na lamang nila nga ang duha ka bata, si Jesus ug si Jesusa nanagtupad pagtindog, ang ilang duha ka ulo gipatongan sa belo sa kaminyoon nga linalang sa langit.
(KATAPOSAN)