Walay Hinungdan Ang Mga Magtutudlo
Sama sa uban, tawo usab kaming mga magtutudlo. Nanglimbasog sa guwatsinanggong kapalaran.
DILI na gayod unta angay iyagyag kon unsa kabudlay ang mga hagit nga giatubang sa usa ka maestra. Kay sa tinuod lang, nagdawat kami og suhol gikan sa gobyerno sa tanan namong kahago. Apan, wala na magpasabot nga nanguwenta ko sa kakapoy nga akong gilukdo ug nangayo og simpatiya aron kaluyan o kaha respetaran, ug wala usab kini magpasabot nga mireklamo ko sa kalaylay sa akong mga bukton matag human sa adlaw gikan sa akong pagtudlo. Apan adunay mga tawo nga wala mahisabti ang tahas nga among gisagubang adlaw-adlaw.
Naigking ang akong tingkag nga dunggan sa dihang gitubag ko ni Mana Terang:“Kamo kay naa man mo, kamoy angay mopitol anang bataa. Bunali dayon kay uyon ko ana!” Ug misumpay pa gayod siya: “Kay kanang mga maestra? Mosulti ra man gani na nga dili na magsakit ilang tunga kon ang mga estudyante dili manu’d sa klase. Magpunay ra nag lingkod, magbilangkad maghapon kay magdawat ra gihapon nag suweldo!”
Imbes nga kapoy kaayo akong lawas gikan sa pagkigbugno sa tibuok adlaw nga pagpanarbaho, misurok na hinuon ning gianemik ko nga dugo.
Gikan ko siyang gisuginlan nga ang iyang apo upat na ka adlaw nga wala misulod sa akong klase. Matod
sa sugilon sa iyang mga klasmeyt, manaog kini ngadto sa kompyuteran, magpunay og duwa. Kining among tulunghaan nahimutang man god sa bukirang bahin sa Isla sa Camotes mao nga tuyoonon gayod ang pagtungas. Baktason ra kini sa kabataan nga namuyo sab sa pikas mga barangay nga nahimutang sa kabukiran. Makasabot ko usahay sa kakapoy sa pagbaktas sa mga bata og pipila ka kilometro mao nang mauwahi sila sa klase o dili ba kaha aboton sa katapol.
Niadtong tungora, naatol nga si Manang Terang mibisita sa amo mao nga tayming kaayo ang iyang pag-adto aron akong masuginlan kay siya ra man sab ang misulti kanako nga isumbong ko gayod kaniya ang mga lihok o binuhatan sa iyang apo. Tiguwang na siya para mosaka og mo- monitor sa kahimtang sa iyang apo sa eskuylahan. Apan gingil-aran gayod kaayo ko sa iyang mga tubag kanako. Mora ba og nanggimok ang akong kaunoran nga buot mosulong og gubat. Apan, uy! Maestra ra ba gayod intawon ako, noh? Dako kaayo ang akong papel sa katilingban, nagkinahanglan nga walay tatsa ang imahen ug edukada nga perpekto ra ba gayod ang panan-aw sa katawhan.
Gipugngan ko ang akong kaugalingon ug mibiya sa iyang atubangan samtang siya nagyawyaw. Apan, sa pagbalik nako, gitubag ko na gayod siya kay nagkalawom na ang iyang mga gipangtabi. “Manang Terang, dili na intawon kami puyde modapat og mga estudyante karon, uy! Makeha kami niana. Ginadali na kanamo ang corporal punishment. Ug usa pa, dili kami makaapas kanunay sa mga bata nga dili mosulod ug mabiyaan ang among klase. Lahi na intawon ang mga maestra sa kaniadto ug karon, uy. Sus, karon, Manang, hapit sa tanan namong oras ang among nawong adto ra gayod sa eskuylahan. Maghapon intawon kamig tudlo sa mga bata nga magbarog ug maglakaw-lakaw aron tawon mapasabot ang among gitudlo. Bisan pa sa mga adlawng Sabado, aduna gihapon kamiy mga trabahoon.” Nakahilak ko.
Wala ko gayod mahisabti kon nganong naghuot ang akong gibati sama sa usa ko ka abogado nga wala makapanalipod sa akong habig. Wala gihapon siya mohunong sa iyang gipangyawyaw hangtod nga nakadesisyon na ko sa pagtalikod niya.
Wala lang siya mahibawo nga dili lamang ang detailed lesson plan, curriculum matrix ug curriculum implementation matrix ang among angay nga andamon sa matag adlaw. Aduna pod miy forms 1-10 nga angay atimanon, mga accomplishment ug narrative report nga angay ihandos sa kaulohan. Inigsugod pa lang sa klase, anaa dayoy pagahimoon nga pagtimbang sa mga bata ug pagsukod sa ilang gitas-on alang sa nutritional status report. Kini, aron masuta kon kinsa nila ang mga severely wasted ug severely stunted. Monitoron dayon namo ang maong mga bata. Ug magpahigayon og feeding program.
Sa unang adlaw sa klase, mag- conduct pa gayod kami og diagnostic test sa matag sabdyek nga among gidala. Human niini, iduso pa namo sa distrito ang resulta sa test. Human niana, himoan namo og reading profile ang matag estudyante. Kinahanglan masuta namo kon unsa nga lebel o klase nga magbabasa ang matag usa sa among advisory class. Sa bakanteng oras, gahinan pa gyod namog panahon ang mga estudyante nga nanginahanglan og intensive reading practice.
Aduna poy graded ug ungraded classroom observation nga himoon ang principal aron sutaon ang mga mosunod: Una, kon na- integrate ba namo sa lainlaing learning areas ngadto sa among sabdyek, pananglit sa Mathematics, nga malangkoban og literacy o dili ba kaha History o Science ang among gitudlo; ikaduha, kon giunsa pagtudlo sa maestra ang iyang topics labi na ang paggamit sa lainlaing estratehiya sa pagtudlo nga makadebelop sa critical ug creative thinking sa bata lakip na ang higher-order thinking skills; ikatulo, ang paagi sa pagdumala sa mga bata ug ang paggamit sa differentiated activities nga nag- address sa ilang pagka tawhanon ( humanity), panginahanglan, kusog, interes ug kasinatian.
Labing gipangandaman namong mga magtutudlo ang RPMS (Results-Based Performance Management System) Portfolio nga gibase sa PPST (Philippine Professional Standards for Teachers) diin dinhi makita ug masukod kon misubay ba gayod ang usa ka magtutudlo sa mga panginahanglanon aron matawag siyang dekalidad. May lima kini ka KRA’s (Key Results Area) nga aduna poy lainlaing katuyoan nga paslakan pod og lainlaing mga MOV’s (Modes of Verification).
Usa pod ka dakong pagpangandam mao ang kaugalingon. Matag adlaw, angay nga positibo sa kanunay bisan pa man sa mga personal nga gihambin sa kinabuhi kay lagi: “Para sa Bata, Para sa Bayan.” Ang pagpanarbaho gipokus lamang sa kaayohan sa mga tinun-an ug ang ilang kaugalingon nakalimtan.
Gisangon sa mga kamot sa mga magtutudlo ang pagasenso sa kalidad sa pagtudlo ug pagkat-on nga proseso mao nang matag adlaw momata kami nga giduyogan sa maong hagit. Kay lagi ang maayo nga magtutudlo maoy kinahanglanon alang sa pag-usbaw sa usa ka estudyante, gikinahanglan nga pauswagan sab ang iyang kalidad aron makab-ot gayod ang maayo nga kalidad sa edukasyon.
Sa tinuod lang, kulang pa kini sa aktuwal nga buluhaton sa usa ka maestra nga buot kong ihakyad. Wala ko pa giapil ang mga kabalaka nga gilukdo sa usa ka magtutudlo kon moaksiyon nag likoy (sama sa pag- cutting classes) ang usa ka tinun-an. Magtambay lang gihapon sa kompyuteran bisan pag gitarong na sa pag-a’m-a’m. Unsaon na lang ang iyang kaugmaon? Mabalaka ang usa ka maestra nga walay makatonan ang bata tungod kay wala man sa pagtuon ang iyang gihunahuna.
Bisan pa man niini, usa ka dako nga oportunidad alang kanako nga mamahimong magtutudlo. Dinhi, kanunay akong nagkat-on sa mga butang nga angay hikat-onan aning kalibotana. Ilabi na sa pagkat-on sa pagpalapad sa akong pagsabot ug sa way kinutoban nga pagpuno sa dughan gikan sa ilang lainlaing sugilanon sa kabatan-onan niini nga henerasyon.
Sama sa uban, tawo usab kaming mga magtutudlo. Nanglimbasog sa guwatsinanggong kapalaran. Wala namo bilangkari ang among trabaho. Dugo, laway, singot ug kahago ang among puhonan.
Mao nga sa sunod, kon wala ninyo mahisabti ang among tahas o propesyon, hinaot unta nga mas maaghop ug dili sagalsalon ang mga pulong nga inyong isibya kay si ma’m o si sir sab may balatian.––