Ang Bagani sa mga Tagna

8. Ang Lasang sa Mantukobay

WALA pa molabay ang pito ka pagginhawa gikan sa paglupad sa kabug ni Dayangdayang Manganingga sa dihang miabot ang grupo ni Tignarog sa dakong bato diin mipahulay ang dalaga. Giayo- ayo nilag susi ang tibuok palibot apan kutob ra didtong lugara ang alimyon sa pahumot nga ilang gisundan. Lupig pay iro nga pangaso ang kahanas sa panimhot ni Tignarog. Kining iyang talagsaon nga panimhot mao gani ang hinungdan nga ginganlan siyag Tignarog.

“Susiha ninyog ayo ang tibuok palibot hangtod sa pito ka dupa gikan diri sa bato,” matod pa ni Tignarog nga igmat kaayo ang mga mata. “Dili pa lang dugay siya nga mihawa dinhi.”

Apan human ang pipila ka gutlo, namalik ang duha niya ka kauban nga huyhoy ang abaga. Kadto tungod kay wala na silay nakitang timailhan kon hain mipadulong ang ilang gipangita. Ug sa ilang kahanas sa maong buluhaton, dili sila makatuo nga makaikyas kanila ang usa ka dalaga samtang wala man gani makaikyas sa ilang mga kamot ang gibantog nga si Pagalad Binuklasan. Hain siya mipadulong? Mao kadto ang pangutana sa ilang mga hunahuna.

“Gali, maorag mahibulong gyod ta aning kalakiha nganong wala na man tay matultolan nga timailhan kon asa to mipadulong,” matod pa sa gulangon nga bagani nga maoy nag- una sa paggukod sa grupo nila ni Pagalad Binuklasan. Usa siya sa mga hanas nga manggukuray sa mga sakop ni Bantugan Kapinonan.

Wala na motubag si Tignarog. Ang iyang gihimo, gipiyong niya ang iyang mga mata ug siya mihangad.

Sa iyang hunahuna iyang gitawag ang iyang abyan aron tabangan siya sa pagpangita sa nakaikyas nga dalaga. Ug tuod man, human ang pipila ka gutlo natimahoan na niya sa hangin ang salin- salin sa pahumot sa dalaga.

“Milupad siya sa kahanginan?” pangutana ni Tignarog nga daw dili makatuo sa iyang nasuta. Kay unsaon man paglupad sa usa ka tawo? O kaha unsang matanga sa butang ang iyang magamit aron siya makalupad sa kahanginan?

Apan taliwala sa iyang katingala, nasayod si Tignarog nga kinahanglan magdali silag lihok. Mao kadto nga human masuta ang direksiyon nga gigikanan sa hangin nga iyang nasimhot, nagdali dayon si Tignarog sa pagrumbo didto. Walay duhaduha sab nga misunod nunot kaniya ang duha ka bagani nga iyang kauban. Matag karon ug unya, mohunong si Tignarog aron sa pagsimhot sa hangin. Ug wala ra madugay, mianam og kakusog ang alimyon nga iyang nasimhot.

“Paspasan pa nato ang pagsunod,” matod pa ni Tignarog nga daw naghinam- hinam na nga ilang madakpan ang dalaga. Tungod kay kon molampos sila sa ilang tahas, dako ang purohan nga makadawat sab silag pahalipay gikan sa ilang agalon. Ug kon sila mapakyas, dako sab ang purohan nga sila pagasilotan sa bangis nila nga agalon.

“Gali, wa gyoy makaikyas gikan sa imong panimhot ba?” tiaw- tiaw sa gulangon nga bagani samtang padayon sila sa paglukso- lukso ug dagan- dagan taliwala sa hilit nga kasagbotan o kaha sa kabatohan duol sa suba. Sa ilang linihokan, tataw gyod nga hanas na kaayo sila sa ingon

niadto nga mga buluhaton.

Wala nay laing gibantayan si Tignarog kondili ang direksyon nga gigikanan sa alimyon sa pahumot. Walay sipyat nga iyang masundan ang direksyon tungod kay iya mang gigamit ang tinagong pamaagi nga gitudlo kaniya sa iyang abyan. Kadtong abyana usa ka puti nga milo ang tinuod nga pagkabinuhat apan mopakita kaniya isip usa ka maanyag nga babaye nga pirmeng mangayo kaniyag halad nga manok inigtakdol sa Bulan.

Sa tanto nilang pagsunod- sunod sa direksyon nga gigikanan sa alimyon, wala na nila matagdi nga sila nagpadulong na diay sa karaang lasang. Kadtong mao ang lasang nga ginganlag Lasang sa Mantukobay. Matod pa, sa maong lasang nagpuyo ang karaang mga balbal nga motukob sa tanang mosulod sa maong lasang.

Kadtong lasanga gikalisangan sa tanang lumulupyo sa Isla Kidampiyas tungod kay sukad masukad, wala pa kunoy tawo nga misulod sa maong lasang nga nakagawas nga buhi.

Mao kadto nga sa sige nilang pagdagan- dagan sa kalibonan ug lukso- lukso sa mga bato sa kilid sa suba, naganam na sila og kaduol sa Lasang sa Mantukobay. Tingali tungod sa nahunahuna nga madawat ang pahalipay mao nga wala na panumbalinga ni Tignarog kon asa na sila padulong. O kaha tingali tungod sa iyang kahadlok nga sila mapakyas ug masilotan sa ilang agalon mao nga nakulangan sa pagamping ang tulo ka bagani. Basta ang segurado, niadtong mga tungora wala silay kasayoran nga tungod sa ilang gamay nga pagkadanghag mameligro ang ilang kinabuhi.

***

SA laing bahin, taudtaod na nga nasayran ni Dayangdayang Manganingga nga adunay mga nagagukod kaniya. Sa kahait ug kahayag sa iyang panan- aw, masiplatan niya sa iyang mga paglingi ang tulo ka itom nga puntik nga way hunong sa pagsunod- sunod kaniya. Mibati na siyag kakapoy apan

Gihiposan sa dughan sa Lasang sa Mantukobay ang misteryo diin ginaingon nga wala pay linalang nga nakasulod niini nga nakagawas nga buhi...

nasayod siya nga dili maayong mohunong. Nasayod siya nga kon siya mopahulay, segurado nga madakpan siya sa mga bagani nga nasigeg gukod kaniya.

“Agalon, adunay talagsaong kalaki ang usa sa mga gagukod nato,” matod sa higanteng kabug. “Dili ta makaikyas kanila kon dili nato mapakgang ang iyang gigamit nga pamaagi. Kianhanglan masumpo nato ang iyang pamaagi aron kita makaikyas.”

“Kon mao, unsay atong himoon?” pangutana sa dalaga nga nagsugod na og kabalaka. Tungod kay wala na siya masayod kon unsay angay nga buhaton.

“Aduna koy sugyot, Agalon, apan lisod ni alang nimo,” matod sa kabug. “Apan segurado nga masulbad ang atong suliran kon mosugot ka.”

“Unsa man ang kinahanglan natong buhaton?” pangutana na sab sa dalaga nga si Dayangdayang Manganingga.

“Agalon, mosulod ta sa Lasang sa Mantukobay,” matod pa sa kabug. “Kon makasulod ta diha, segurado nga dili ta maabtan sa mga gagukod nato.”

“Unsa?” nakurat ang babaye sa iyang nadungog.

Kadto tungod kay sukad masukad, wala pay misulod sa maong lasang nga nakabalik nga buhi. Matod pa sa mga saysay, tanang mingsulod sa maong lasang way sipyat nga gipanukob sa mga tigbantay nga binuhat sa maong lasang. Mao kini ang hinungdan nga gikalisangan gyod ang maong karaang lasang.

“Ayawg kabalaka, Agalon,” matod pa sa kabug. “Nasayod ko kon unsay imong nahunahuna. Kon ikaw mag- inusara nga mosulod sa maong lasang, tinuod nga dili na gyod ka makagawas. Apan tungod kay kauban ko nimo, luwas ka nga makasulod- gawas sa maong lasang basta dili lang ta makatagbo og banggiitan gyod nga mga tagbaya diha.”

“Mao ba? Nganong nakaseguro man ka? Dili ba sukad masukad wa pay tawo nga misulod sa maong lasang ug nakabalik nga buhi?” panukit- sukit sa dalaga.

“Sa pagkatinuod, Agalon, ako kanhi lumulupyo sa maong lasang,” tubag sa kabug. “Mao nga nakaseguro ko nga dili ka mameligro basta kauban ko nimo. Kini tungod kay adunay dili makita nga babag nga nag- alirong sa tibuok lasang nga maoy mohatag og timailhan kon adunay mga tawo nga mosulod. Apan tungod kay misagol na man ang imong dugo sa akong lawas, mao nga sama ra nga ikaw usab usa sa mga lumulupyo sa maong lasang. Sa laktod, dili na mosalir nimo ang dili makita nga babag.”

“Tinuod nang imong gisulti?” pangutana pag- usab sa nakuratan nga babaye. Wala siya magdahom nga ang kanhi usa ka dangaw kuwadrado nga panit mohatag kaniyag paglaom niadtong tungora.

“Tinuod kaayo, Agalon,” tubag sa kabug. “Ug tuod diay, dili tinuod nga way nakabalik nga tawo human makasulod sa lasang.”

“Mao ba?” Maayo gyong pagkatingala sa dalaga. Tungod kay niadtong tungora pa lamang siya nakadungog og ingon niadto nga saysay.

“Nasayod ko nga dili ka makatuo, Agalon,” tubag sa kabug. “Apan kon way tawo nga nakagawas gikan sa maong lasang, kinsa man diay ang nagdala kanako gikan didto? Gatosan ka tuig na ang nangagi sukad niadtong gidala ko sa maong tawo. Ug tungod kay siya ug ako ray nasayod sa kamatuoran, mao nga way nakahibalo niini.”

“Kon mao, gamhanan ang maong tawo?” matod sa dalaga. “Kinsa man to siya? Unsa may imong kalambigitan kaniya?”

“Unsa man, Agalon, sugot na ka nga mosulod ta sa lasang?” Wala na tubaga sa kabug ang mga pangutana sa dalaga. Human moyango ang babaye, paspas nga milupad padulong sa karaang lasang ang higanteng kabug.

“Kinsa kaha to siya? Ug unsay iyang kalambigitan sa banay nga Binuklasan?” pangutana ni Dayangdayang Manganingga sa iyang kaugalingon. Samtang ang kabug mibati og kamingaw sa dihang nahinumdoman ang iyang unang agalon nga maoy midala kaniya gikan sa karaang lasang. Gawas sa kabug, wala nay laing nakahinumdom sa tawo nga maoy unang nakasulod- gawas sa karaang lasang nga ginganlag Lasang sa Mantukobay.

Duol nang mosalop ang Adlaw sa dihang nalabyan sa kabug ug ni Dayangdayang Manganingga ang dili makita nga babag sa sidsiran sa karaang lasang. Way duhaduha ang kabug sa pagsuot- suot sa lasang timaan nga hanas siya sa maong lugar. Taliwala sa kangiob ilawom sa dagkong punoan sa mga baliti, lawaan, tugas ug malibato, way hunong sa paglupad ang kabug samtang yanong gilikayan ang nag- atang nga mga mantukobay sa kon asang mga suok. Kon dili tungod sa iyang kahanas sa maong lasang, hagbay ra silang gitukob sa kon unsang manukobay sa kon diing suok.

Wala ra sab madugay, nakita na sa kabug ang iyang karaang pinuy- anan. Usa kadto ka karaang langob nga nahimutang kilid sa pangpang nga puros bato nga pagang. Sa iyang pagsulod sa baba sa langob, nabatian niya ang daw nagbanig nga supot sa mga lawalawa timailhan nga way laing misulod sa maong langob.

“Imo ning balay?” pangutana ni Dayangdayang Manganingga.

“Aw, maingon na gyod ni nga akong balay kay matod sa una nako nga agalon, iya ning gihimo alang kanako,” tubag sa kabug. “Ikaw nay paigo sa pagplastar sa imong kaugalingon kay gikapoy na ko og ayo.”

Human niadto, anam- anam nga migamay ang kabug hangtod nga nahimo na lamang siya nga usa ka dangaw kuwadrado nga panit. Gihipos kadtog balik sa dalaga ug gisulod sa iyang kamuyot. Gikuha dayon niya ang usa ka batong puti nga ingon og kinumo kadako. Gikan sa maong bato, hinay- hinay nga migawas ang kahayag nga mikatag sa langob. Sa pagkatinuod, dili kadto langob kondili usa ka gamayng balay nga gikulit sulod sa higanteng bato nga pagang kilid sa taas nga pangpang. Kadtong balaya hinimo sa unang agalon sa kabug.

Sa dihang mihayag na ang palibot, nakita dayon sa dalaga ang lantay nga ginama gikan sa lagpad nga tabla gikan sa kahoy nga olayan. Walay pagduhaduha nga mihigda siya sa maong lantay ug dayon natulog tungod sa kakapoy. Dugay- dugay na nga wala siyay tarong nga tulog tungod sa sigeng paggukod sa ilang mga kaaway. Mao nga sa dihang midapat ang iyang likod sa lantay, maora gyod og giduyan dayon siya sa katulogon.

***

SAMTANG sa laing bahin, nakalitan si Tignarog sa dihang kalit ra nga nawala ang kaalimyon nga iyang gisundan. Nagdali siya sa pagpadayon sa pagtuo nga iya rang masimhot pag- usab ang kaalimyon sa pahumot nga iyang gisundan. Way duhaduha sab nga misunod ang iyang duha ka kaubang bagani. Apan sa dihang nasuta ni Tignarog nga nahanaw na sa dayon ang alimyon sa pahumot nga iyang gisundan, siya nahibulong. Nabatian niya nga daw adunay gahom nga misumpo sa iyang kalaki. Ug tuod man, sa dihang siya nagsusi- susi sa palibot daw nahiamgo siya sa dakong sayop nga ilang nahimo. Ulahi na sa dihang nasuta sa tulo ka bagani nga sila nakasulod na sa karaang lasang nga ginganlag Lasang sa Mantukobay.

“Gali, maorag gibinuangan galing ta,” matod pa ni Tignarog nga mibati og kakulba. Maorag nanlimbawot ang

mga balhibo sa iyang tangkugo.

Igo ra silang nagtinan- away ug tataw nga nagkasinabot nga sila nakasulod na sa karaang lasang. Nagsenyasay sila ug hinay- hinay nga namalik sa ilang gigikanan. Sa ilang kahadlok, maorag gilok na sa ilang paminaw ang matag linagitik sa gagmayng sanga dungan sa kasikas sa pagkadugmok sa uga nga mga dahon nga ilang mangatumban. Naningkamot sila nga dili matugaw ang kahilom taliwala sa kangiob sa lasang. Wala silay kasayoran nga sukad nga makalapas sila sa dili makita nga babag, wala nay higayon pa nga makagawas sila sa maong lasang.

“Unsa man ni nga maora man og nagtuyok- tuyok ra man mi ani?” pangutana ni Tignarog sa iyang kaugalingon. Siya ang unang nakamatikod nga taliwala sa ilang paningkamot nga mogawas sa lasang, nagsige ra diay silag tuyok- tuyok. Katulo na sila makatuyok- tuyok sa dihang nakamatikod niadto si Tignarog.

“Gali, kabantay ba mo nga nagtuyok- tuyok ra ta?” pangutana sa gulangon nga bagani. Sa ubay- ubay na niyang kasinatian, dili kadto mao ang unang higayon nga nahitabo kaniya ang ingon niadto. o. Mao kadto nga misenyas siya nga manghunong sila. Sumala ala sa iyang kasinatian, kinahanglan lamang nga mohunong og lihok sa ingon niadto nga mga higayon. Kinahanglan maghulat sila sa pagsidlak sa Adlaw.

“Manaka ta aning kahoya,” ahoya,” matod pa ni Tignarog. Dalidali dayon siyang mikatkat tkat sa labong nga punoan sa usa ka kahoy. Misunod kaniya niya ang duha ka bagani. Nasayod sila nga delikado ado ang salog sa lasang ilabi nag magabii.

“Pagmatngon mo sa kanunay kay segurado nga kuyaw ning dapita,” ” matod pa sa gulangon nga bagani.

Isigpangitag maayong ng luna sa ibabaw sa kahoy ang tulo ka bagani. ni. Nagsinugang ang ilang plastar aron ron andam sa pakigharong kon magkinaunsa man ugaling. Andam ang ilang mga kamot sa paggamit sa ilang mga hinagiban. Ug bisan taliwala sa ilang kakulba, ba, andam sila nga makigbatok sa kang g bisan kinsang kaaway hangtod sa kamatayon. matayon. Nasayod sila nga isip mga bagani, i, kinahanglan andam silang makiggubat bat bisan pag batok sa gamhanang mga ga busaw ug mga tagbaya. Mao nay ilang gidakan ang pagtuo nga kinahanglang ahanglang way gikahadlokan ang usa ka bagani.

Walay kalibotan ang g tulo ka bagani nga kilid sa usa ka dakong bato duol sa punoan sa kahoy diin sila nahimutang, hinay- hinay ay na nga mikatag sa hangin ang inalisngaw w sa liboan ka tuig na nga kulumbusaw. Usa sa kini ka matang sa tanom nga busaw. Ang ng baba sa maong kulumbusaw maorag dakong akong kawa nga nagaso- aso taliwala sa katugnaw ugnaw sa kagabhion. Kining kulumbusawa nakabaton akabaton nag kaugalingong panghunahuna ahuna ug nahingpit na nga nahimong busaw. w.

“Mmmm. Maorag makatilaw ko karon og lamian nga pagkaon,” ,” matod pa sa kulumbusaw nga mipakusog kusog pa sa iyang inalisngaw aron mokatag ag sa kahanginan sa maong lasang. Kadtong ong inalisngawa maorag makahubog nga a ilimnon alang sa mga makasimhot. Ug g kon modulot na gani ang gahom niini, ang tawo nga makasimhot mata- matahon dayon. Ug molutaw dayon sa panan- aw sa tawong mata- matahon ang mga butang- kalibotanon nga iyang gipangandoy. Ilabi na ang mga butang nga maoy kinasingkasing niyang gitinguha.

Samtang sa laing bahin, hinay- hinay nga mikanaog gikan sa usa ka labong kaayo nga baliti ang usa ka dakong halas nga magahiyup nga ingon nag nigo kadako ang liog kon mobukad. Nasayod kini nga sa dili madugay, manganaog ra gikan sa kahoy ang tulo ka tawo nga nanaka didto. Nasayod kini nga ang maong mga tawo way dag- anan batok sa inalisngaw gikan sa kulumbusaw.

“Daan pa gyod ko nga dili ka paulahi kon kaon nay hisgotan,” matod pa sa magahiyup nga nahimong usa ka tigulang nga lalaki nga bangason kaayo ug kulot ang buhok. “Maayo na lang gani kay nakatimaho pa ko.”

“Daan pa sab ko nga moabot aron mangilog og bihag, bihag,” matod pa sa kulumbusaw nga nahimong tigulang nga babaye nga nangunot nag ayo ang pamanit ug kalkag ang tag- as ug puti nga buhok. Usa kini sa mga manukobay sa maong lasang.

“Aw, mosugot ra man ko nga usa ray ako ug imo ang duha,” matod pa sa tigulang nga lalaki dayong ngisi. Ngilngig kaayong tan- awon ang iyang duha ka bangkil. Ug bisan taliwala sa iyang katigulang, piskay kaayo ang panglawas niini.

“Yati, ha. Ikaw na lugar ang nagbuot- buot sa binahinay?” matod pa sa nagmug- ot nga tigulang nga babayeng kulumbusaw.

“Alangan man lugar ang ako duha dayon ang imo usa ra?” tiaw- tiaw sa tigulang nga lalaki. “Malain baya unya ka kon ingon ana ang atong binahinay.”

“Ambot nimong tigulanga ka,” matod sa tigulang nga babaye.

“Tigulang god tawon. Wala ba ka masayod nga sa among rasa kining akong pangedaron mao niy matod pa tukmang pangedaron sa lubi aron sanggotan?” tiaw- tiaw na sab sa tigulang nga lalaki. “Dili lang sa pag- unsa apan tam- is gyod baya ang akong tuba.”

Miyam- id ra ang tigulang nga babaye.

Wala na niya panumbalinga ang tigulang nga lalaki. Mibalik siya sa pagsabwag sa inalisngaw. Ug wala madugay, miabot na sa nahimutangan sa tulo ka bagani ang inalisngaw gikan sa kulumbusaw. Buot unta niya nga dili na mamahin. Apan nasayod siya nga kinahanglan niya ang tabang sa maong magahiyup samtang siya wala pay igong gahom aron mahingpit ang iyang pagbaton og lawas nga sama sa tawo. Kadto tungod kay ang iyang tinuod nga lawas isip kulumbusaw, migamot man sa maong lugar ug dili niya mahimong itago. Apan pinaagi sa tabang sa magahiyup, walay adunay kaisog nga moduol sa maong lugar. Tungod kay niadtong adunay misulay og kaon sa maong kulumbusaw, hagbay ra kadto nga gitukob sa magahiyup.

“Sagdi lang kay duol na moabot ang panahon nga mahingpit na ang akong pagka busaw,” mao kadto ang pamulong sa kulumbusaw sa iyang kaugalingon.

(PADAYONON)

“Agalon, mosulod ta sa Lasang sa Mantukobay,” matod pa sa kabug.