LAUDATO SI’:

Sulat-Ensiklikal Ni Santo Papa Francisco Kabahin Sa Pagpakabana Sa Atong Usa Ka Puy-anan

(Sa atong mainitong pagdawat ning labing ulahing ensiklikal ni Papa Francisco, nahunahunaan nako nga mapaambit kini sa hinay-hinay diha sa ato mismong pinulongan. Dili ko makaingon nga mao gayod kini ang tukmang hubad sa Binisaya apan sa akong makaya akong gipaningkamotan nga makuha ang unod niini. Ang nakanindot sa estilo ni Papa Francisco mao nga migamit siyag lengguwahe nga masabtan sa mga tawo. Hinaot unta nga pinaagi niini makalambigit kita sa ubang hugpong nga nagpadayon sa paglihok alang sa pagpakabana sa atong usa lamang ka puy-anan. – Taghubad)

(Ika-20 nga Gula)

V. Ang Pagpakigdiyalogo Sa Mga Relihiyon Ug Siyensiya

199. Dili makahatag og kompletong pagpasabot ang siyensiya sa kinabuhi, sa panaglambigit sa tanang binuhat ug sa kinatibuk-an sa reyalidad. Kay ingon niini, mosimang na kini sa mga limitasyon sa iya mismong pamaagi. Kon morason kita subay lamang sa mga utlanan niini, gamay lamang unya ang luna alang sa bahin sa arte, balak, o bisan gani sa katakos sa hunahuna sa pagsabot sa tukmang kahulogan ug katuyoan sa mga butang. Idugang nako nga “mapamatud-an gayod nga ang mga relihiyosong klasika makahuloganon kaayo sa matag panahon; duna silay malahutayong gahom sa pag-abli og bagong nga panlantaw… Makataronganon ug linamdagan ba ang pagsalikway sa pipila ka sinulat tungod lamang kay namugna sila diha sa panlantaw sa relihiyosong pagtuo?” Ingon lamang og binata ang paghunahuna nga ang etikal nga mga baroganan anaa lamang sa hunahuna, bulag sa bisan unsang kahimtang nga masinati. Dili usab maingon nga mawad-an kini sila og bili diha sa publikong debate tungod kay napadayag lamang sa relihiyosong pinulongan. Ang etikal nga mga baroganan nga masabtan mahimong motumaw pag-usab sa lainlaing bayhon ug masulti sa lainlaing mga pinulongan, apil na niini ang relihiyosong pinulongan.

200. Bisan unsang kasulbaran ginamit ang teknolohiya nga mahatag sa siyensiya mahimong walay mahimo sa pagsulbad sa seryosong mga problema sa atong kalibotan kon ang tawo masalaag, kon mosimang kita gikan sa dakong katuyoan nga makahimo nato sa pagpuyo diha sa pagpakighiusa, sa paghimo og mga sakripisyo ug sa paghatag og maayong pagtagad sa uban. Kinahanglan nga ang mga magtutuo mismo kanunayng

mahagit sa pagpuyo diha sa paagi nga nahiuyon sa ilang pagtuo ug dili mosukwahi niini pinaagi sa ilang mga buhat. Gikinahanglan ang pagdasig nila sa kanunayng pagkaabli alang sa grasya sa Diyos ug sa pagkalos kanunay gikan sa kinailawman sa ilang mga gibarogan kabahin sa gugma, kaangayan ug kalinaw. Kon ang sayop nga pagsabot sa ato mismong mga baroganan usahay magdala kanato ngadto sa paghatag og rason sa atong pagpasipala sa kinaiyahan, sa pagkabangis ngadto sa kabuhatan, sa pagpakiggubat, pagpamentaha ug sa pagpanamastamas, kitang mga magtutuo kinahanglang moila nga sa atong pagbuhat niini dili kita matinud-anon sa mga bahandi sa kaalam diin kita gitawag sa pagpanalipod ug pag-atiman. Ang mga limitasyon sa kultura sa lainlaing panahon kalagmitan nakaapekto sa pagsabot niining etikal ug espiritwal nga mga bahandi, apan pinaagi sa kanunay nga pagbalik ngadto sa ilang mga tinubdan, mas mapalambo pa ang mga relihiyon sa pagtubag sa mga panginahanglan sa atong panahon.

201. Ang kadaghanan sa katawhan sa atong planeta nagapadayag nga sila mga magtutuo. Magaduso unta kini sa mga relihiyon sa pagpakigdayalogo sa usag usa alang sa pagpanalipod sa kinaiyahan, sa pagpanalipod sa mga kabos, ug sa pagtukod og mga lambigit (networks) sa pagtahod isip mga managsoon. Ang dayalogo sa lainlaing siyensiya gikinahanglan usab, tungod kay ang matag usa niini dunay pagkiling sa pagtanggong sa kaugalingon niining pinulongan, samtang ang espesyalisasyon magadala ngadto sa pagbulag ug ang paghunahuna sa kaugalingon lamang niining nataran sa kahibalo. Kini nagapakgang kanato sa epektibong pagharong sa mga problema sa kalikopan. Ang usa ka bukas ug may pagtahod nga diyalogo gikinahanglan usab tali sa lainlaing lihok-ekolohikanhon, diin pipila niini ang mga panagbangi sa ideyolohiya kanunayng mahitabo. Ang kabug-at sa krisis sa ekolohiya nagkinahanglan nga kitang tanan motan-aw sa kaayohan sa tanan; ang pagsubay sa dalan sa dayalogo nagkinahanglan og pailob, disiplina sa kaugalingon ug kamanggihatagon, kanunay ang paghunahuna nga “ang mga reyalidad mas dako kay sa mga ideya”.

(PADAYONON)

Ang mga limitasyon sa kultura sa lainlaing panahon kalagmitan nakaapekto sa pagsabot niining etikal ug espiritwal nga mga bahandi, apan pinaagi sa kanunay nga pagbalik ngadto sa ilang mga tinubdan, mas mapalambo pa ang mga relihiyon sa pagtubag sa mga panginahanglan sa atong panahon.