LAUDATO SI’:

Sulat-Ensiklikal Ni Santo Papa Francisco Kabahin Sa Pagpakabana Sa Atong Usa Ka Puy-anan

(Sa atong mainitong pagdawat ning labing ulahing ensiklikal ni Papa Francisco, nahunahunaan nako nga mapaambit kini sa hinay-hinay diha sa ato mismong pinulongan. Dili ko makaingon nga mao gayod kini ang tukmang hubad sa Binisaya apan sa akong makaya akong gipaningkamotan nga makuha ang unod niini. Ang nakanindot sa estilo ni Papa Francisco mao nga migamit siyag lengguwahe nga masabtan sa mga tawo. Hinaot unta nga pinaagi niini makalambigit kita sa ubang hugpong nga nagpadayon sa paglihok alang sa pagpakabana sa atong usa lamang ka puy-anan. – Taghubad)

(Ika-23 nga Gula)

III. Ekolohikanhong Pagkakabig

216. Ang adunahang kabilin sa Kristohanong espiritwalidad, ang bunga sa kawhaan ka siglo sa kinaugalingon ug katilingbanong kasinatian, dunay bahandianong tampo sa pagkahimo sa pagbag-o sa katawhan. Dinhi, buot kong mohatag sa mga Kristiyanos og mga sugyot alang sa usa ka ekolohikanhong espiritwalidad nga nagasukad sa mga baroganan sa atong pagtuo, tungod kay ang mga pagtulun-an sa Ebanghelyo may direkta man nga sangpotanan alang sa pamaagi sa atong panghunahuna, pagbati ug pagkinabuhi. Labaw pa sa maong mga panghunahuna o pagsabot, interesado ako sa unsang paagi kita gidasig sa maong espiritwalidad sa mas maikagon pang pagtagad alang sa pagpanalipod sa atong kalibotan. Ang sama niini kataas nga kaakohan dili mapatunhay pinaagi lamang sa doktrina, kon walay espiritwalidad nga makahimo sa pagdasig kanato, kon walay “duso gikan sa sulod sa kaugalingon nga nakapasibot, nakaduso, nakapahimsog ug naghatag og kahulogan sa atong tinagsa ug katilingbanong kalihokan.” Dili malimod, nga ang mga Kristiyanos wala kanunay makahimo ug makapalambo sa espirituhanong mga bahandi nga gihatag sa Diyos ngadto sa Simbahan, diin ang kinabuhi sa espiritu dili bulag gikan sa lawas o gikan sa kinaiyahan o gikan sa mga reyalidad sa kalibotan, apan gipuy-an ug uban kanila, diha sa pakighiusa uban sa tanang nagalibot kanato.

217. “Ang mga disyerto sa gawas sa kaugalingon diha sa kalibotan nagatubo, tungod kay ang mga disyerto sa sulod sa kaugalingon nagkalapad pag-ayo.” Tungod niining maong rason, ang krisis sa ekolohiya usa usab ka mando ngadto sa lawom nga pagbag-o sa sulod sa kaugalingon. Kinahanglang isulti nga ang pipila ka Kristiyanos nga maakohon ug maampoon, uban sa rason sa reyalismo ug pragmatismo, mosaway sa mga pagpadayag sa pagpakabana alang sa kalikopan. Ang uban nagpakahilom lang; mingpili sila nga dili usbon ang ilang mga gawi ug busa palingpaling ang ilang baroganan. Busa ang ilang gikinahanglan mao ang “ekolohikanhong pagkakabig”, diin ang mga epekto sa

ilang pagpakighimamat kang HesuKristo makita diha sa ilang kalambigitan sa kalibotan nga nagaliyok kanila. Ang pagpuyo sa atong tawag nga mahimong mga tigpanalipod sa buhat sa Diyos sukaranan sa kinabuhi nga may mithi; dili kini maingon nga puydeng puy-an o dili mahinungdanong bahin sa Kristohanong kasinatian.

218. Sa pagdumdom kang San Francisco sa Assisi, makaamgo kita nga ang usa ka maayo nga kalambigitan sa kabuhatan usa ka nawong sa kinatibuk-ang pagkakabig sa kaugalingon, nga nagapasabot sa pag-ila sa atong mga sipyat, mga sala, mga sayop ug mga kapakyasan, ug magatultol ngadto sa kinasingkasing nga paghinulsol ug pangindahay sa pagkausab. Ang mga obispo sa Australia nagasulti sa kahinungdanon sa maong pagkausab alang sa pagkab-ot og pakighiuli sa kinaiyahan: “Aron sa pagkab-ot sa maong pakighiuli, kinahanglan nga atong susihon ang atong mga kinabuhi ug ilhon ang mga paagi diin atong nadaot ang buhat sa Diyos pinaagi sa atong mga gipangbuhat ug sa atong kapakyasan sa paglihok. Gikinahanglan natong masinati ang pagkakabig, o ang kausaban sa kasingkasing.”

219. Hinuon, ang pagpalambo sa kaugalingon sa bahin sa tagsa-tagsa dili makahatag og kaayohan sa sobra kaayo kalisod nga sitwasyon sa atong kalibotan karon. Ang mga nahimulag nga mga tawo mawad-an sa katakos ug kagawasan sa paglikay sa mapahimuslanong panghunahuna, ug mosangko sa pagkabitik sa usa ka dili maayo nga konsumerismo nga walay katilingbanon ug ekolohikanhong kaamgohan. Ang katilingbanong mga problema kinahanglang hatagan og pagtagad sa mga gambalay sa katilingban ug dili lamang pinaagi sa kinatibuk-an sa maayong mga buhat sa tagsa-tagsa. Ang tahas “magahimo niining dagkong

Kini nagalangkob sa pagkaamgo nga ang matag linalang nagasalamin og usa ka butang sa Diyos ug may mensahe nga gidala kanato, ug ang kasegurohan nga gidala ni Kristo sa iyang kaugalingon kining materyal nga kalibotan ug karon, nabanhaw, anaa sa matag linalang sa suod nga paagi.

panginahanglan sa tawo nga dili niya makab-ot pinaagi sa kinaugalingon lamang niyang paningkamot o bisan gani pinaagi sa hiniusang pagpaningkamot sa mga tawo nga nagadako sa iniyahay nga paagi. Ang buhat sa pagdumala sa kalibotan nagatawag sa panaghiusa sa mga katakos ug sa kahiusahan sa pagkab-ot nga mahimo lamang motubo gikan sa ingon og lahi nga gawi.” Ang ekolohikanhong pagkakabig nga nagakinahanglan sa pagbunga og malungtarong kausaban usa usab ka pagkakabig sa katilingban.

220. Kining maong pagkakabig nanawagan sa daghang gawi nga sa hiniusa magapasayon sa diwa sa manggihatagong pag-amuma, napuno sa kaaghop. Una, nagalangkob kini sa pasalamat ug sa hatag, ang pag-ila nga ang kalibotan usa ka gasa sa gugma, ug nga gitawag kita sa hilom sa pagsunod sa iyang kamanggihatagon diha sa pagsakripisyo sa kaugalingon ug sa maayong mga buhat: “Ayaw ipahibalo sa imong walang kamot ang gibuhat sa imong tuong kamot… ug ang imong Amahan nga nakakita sa tago moganti kanimo” (Mt 6:3-4). Nagalangkob usab kini sa mahigugmaong kaamgohan nga dili kita bulag gikan sa tanang linalang, apan nadugtong diha sa kahibulongang pakighiusa sa kalikopan. Isip mga tumutuo, dili kita motan-aw sa kalibotan gikan sa gawas apan gikan sa sulod, may kamatikod sa mga bugkos diin gidugtong kita sa Amahan ngadto sa tanang binuhat. Pinaagi sa pagpalambo sa mga katakos nga gihatag sa Diyos sa tagsa-tagsa kanato, ang ekolohikanhong pagkakabig makapadasig kanato ngadto sa labaw pang kamalalangon ug kadasig sa pagsulbad sa mga problema sa kalibotan ug sa paghalad sa atong kaugalingon ngadto sa Diyos “isip buhi nga sakripisyo, balaan ug angay” (Rom 12:1). Dili nato sabton ang atong pagka labaw isip katarongan alang sa pagsusi sa kaugalingon o dili reponsableng pagmando, apan isip usa ka lahi nga katakos nga, sa bahin niini, nagapasabot og usa ka seryoso nga responsabilidad nga nagagikan sa atong pagtuo.

221. Lainlaing baroganan sa atong pagtuo, nga napalambo sa pagsugod niining maong Ensiklikal makatabang nato sa pagpalawom niining maong pagkakabig. Kini nagalangkob sa pagkaamgo nga ang matag linalang nagasalamin og usa ka butang sa Diyos ug may mensahe nga gidala kanato, ug ang kasegurohan nga gidala ni Kristo sa iyang kaugalingon kining materyal nga kalibotan ug karon, nabanhaw, anaa sa matag linalang sa suod nga paagi. Nagalikop niini uban ang iyang pagmahal ug nagasulod niini sa iyang kahayag. Dayon anaa usab ang pag-ila nga ang

Diyos nagabuhat sa kalibotan, nagasulat niini og usa ka han-ay ug usa ka lihok diin ang tawo walay katungod sa pagsalindot. Atong mabasa diha sa Ebanghelyo nga nagsulti si Hesus bahin sa mga langgam sa kahanginan nga “walay usa kanila nga malimtan atubangan sa Diyos” (Lk 12:6). Unsaon man kaha nato sa pagpasipala kanila o paghimo og kadaot kanila? Akong gihangyo ang tanang Kristiyanos sa pag-ila ug pagpuyo sa hingpit ning maong bahin sa ilang pagkakabig. Hinaot unta nga ang gahom ug ang kahayag sa grasya nga atong nadawat maila unta usab diha sa atong kalambigitan ngadto sa ubang linalang ug ngadto sa kalibotan libot kanato. Niining paagiha, makatabang kita sa pagamuma nianang labing nindot nga pag-igsoonay uban sa tibuok kabuhatan nga sanag kaayong gipakita ni San Francisco sa Assisi.

(PADAYONON)