LAUDATO SI’:
Sulat-Ensiklikal Ni Santo Papa Francisco Kabahin Sa Pagpakabana Sa Atong Usa Ka Puy-anan
(Sa atong mainitong pagdawat ning labing ulahing ensiklikal ni Papa Francisco, nahunahunaan nako nga mapaambit kini sa hinay-hinay diha sa ato mismong pinulongan.
Dili ko makaingon nga mao gayod kini ang tukmang hubad sa Binisaya apan sa akong makaya akong gipaningkamotan nga makuha ang unod niini. Ang nakanindot sa estilo ni Papa Francisco mao nga migamit siyag lengguwahe nga masabtan sa mga tawo. Hinaot unta nga pinaagi niini makalambigit kita sa ubang hugpong nga nagpadayon sa paglihok alang sa pagpakabana sa atong usa lamang ka puy-anan. – Taghubad)
(Ika-25 nga Gula)
V. KATILINGBANON UG POLITIKANHONG GUGMA
228. Ang pag-amuma sa kinaiyahan kabahin sa matang sa pagkinabuhi nga nagalangkob sa kapasidad sa panag-uban ug panaghiusa. Gipahinumdoman kita ni Hesus nga anaa
kitay Diyos isip Amahan natong tanan ug kini nagapahimo natong managsoon. Ang inigsoong gugma walay sukdanan; dili kini puydeng himoong bayad sa uban tungod sa ilang nabuhat o buhaton alang kanato. Mao nga mahimo ang paghigugma sa atong mga kaaway. Kining way sukod nga gugma nagadasig kanato sa paghigugma ug pagdawat sa hangin, sa Adlaw ug sa mga panganod, bisan kon di nato sila mamandoan. Niining maong pagsabot, makasulti kita sa usa ka “malukpanong pag-igsoonay”
229. Atong bangonon ang baroganan nga nagkinahanglan kita sa usag usa, nga duna kitay giambitan nga kaakohan alang sa uban ug sa kalibotan, ug nga angay kita niini kay maayo man kita ug matarong. Duna na kitay igong imoralidad ug ang pagbiaybiay sa etika, kaayo, pagtuo ug kamatinud-anon. Panahon na karon sa pag-ila nga walay mahimong maayo kanato ang way kabalaka nga kataphaw. Kon ang mga sukaranan sa katilingbanong kinabuhi matun-as na, ang mosunod niini mao ang panagsangka sa nagbanging mga interes, bagong matang sa kagubot ug kabangis, ug ang mga babag sa pagtubo sa usa ka matuod nga kultura sa pag-amuma sa kalikopan.
230. Si Santa Teresa sa Lisu nagadapit nato sa pagbansay sa gamay nga paagi sa gugma, sa dili paghikalimot sa maaghop nga pulong, sa pagpahiyom o sa bisan gamay nga lihok-timaan nga makatisok og kalinaw ug panaghigalaay. Ang hingpit nga ekolohiya mahimo usab sa yanong mga lihok-timaan matag adlaw nga makapusgay sa lohika sa kasamok, pagpahimulos ug kahakog. Sa kataposan, ang usa ka kalibotan nga naguba tungod sa pagpahimulos sa samang higayon usa usab ka kalibotan nga nagapanamastamas sa tanang matang sa kinabuhi.
231. Ang gugma, nga nagasugwak sa gagmayong lihok-timaan sa pag-amuma sa usag usa, katilingbanon ug politikanhon usab, ug makahimo kini sa pagpabati niini diha sa matag lihok nga nangita sa pagtukod sa usa ka mas maayong kalibotan. Ang gugma alang sa katilingban ug ang kaakohan alang sa kaayohan sa tanan mga dalaygong pagpahayag sa usa ka gugma nga makaapekto dili lamang sa kalambigitan tali sa mga tawo apan usab sa “dagko-ngakalambigitan, katilingbanon, ekonomikanhon ug politikanhon”. Mao nga ang Simbahan nagahikyad atubangan sa kalibotan sa sumbanan sa “sibilisasyon sa gugma”. Ang gugma alang sa katilingban yawe ngadto sa matinud-anong kalamboan: “Aron sa paghimo sa katilingban nga labi pang tawhanon, labi pang angay sa usa ka tawo, ang gugma diha sa katilingbanong kinabuhi— politikanhon, ekonomikanhon ug kulturanhon— kinahanglang hatagan pa og bag-ong bili, mahimong kanunay ug kinatas-ang sumbanan alang sa tanang kalihokan”. Niining maong gambalay, uban sa mahinungdanong gagmayng lihok-timaan matag adlaw, ang gugma sa katilingban makaduso kanato sa paghimo og labi pang lapad nga mga pamaagi sa pagpahunong sa kadaot sa kalikopan ug sa pagdasig sa usa ka “kultura sa pag-amuma” nga magatuhop sa tibuok katilingban. Kon atong mabati nga ang Diyos nagatawag kanato sa pagtabang sa uban sulod niining maong katilingbanong lihok, kinahanglang makaamgo kita nga kini usab kabahin sa atong espiritwalidad, usa ka pagbansay sa gugma ug, niana, magahimo natong hamtong ug magabalaan kanato.
232. Dili tanan gitawag alang sa direktang pagsalmot sa politikanhong kinabuhi. Ang katilingban gipalambo usab pinaagi sa dili maihap nga laray sa mga organisasyon nga nagatrabaho sa pagduso sa kaayohan sa tanan ug sa pagpanalipod sa kalikopan, sa kinaiyanhon man o sa dakbayan. Ang uban, pananglitan, nagapakita og pagtagad alang sa publikong dapit (usa ka gambalay, usa ka tuboran), usa ka biya nga monyumento, usa ka nindot nga hawan, usa ka plasa), ug naningkamot sa pagpanalipod, pag-ayo, pagpanindot o pagpaanyag niini isip butang nga gipanag-iya sa tanan. Libot niining mga lihok sa komunidad, molambo ang mga relasyon o mahiuli ug usa ka bag-ong gambalay ang motumaw. Busa, ang usa ka komunidad mahimugso gikan sa ka-walay-pagtagad nga bunga sa konsumerismo. Kining maong mga lihok nagapalambo sa usa ka giambitan nga kailhanan, uban ang sugilanon nga mahinumdoman ug mapasa. Niining paagiha, ang kalibotan, ug ang kalidad sa kinabuhi sa labing kabos, maatiman, uban ang pagpakabana sa panaghiusa nga sa samang higayon nakaamgo nga nabuhi kita sa usa ka balay nga gitugyan kanato sa Diyos. Kining maong mga lihok sa komunidad, kon magapahayag og gugma nga nagahatag-sa-kaugalingon, mahimo usab nga lawom nga espirituhanong mga kasinatian.
(PADAYONON)
Ang gugma, nga nagasugwak sa gagmayong lihok- timaan sa pag- amuma sa usag usa, katilingbanon ug politikanhon usab, ug makahimo kini sa pagpabati niini diha sa matag lihok nga nangita sa pagtukod sa usa ka mas maayong kalibotan.