Aray! Dili Lalim Ang Sakit Sa Ngipon
Some tortures are physical and some are mental, but the one that is both is dental.
—Ogden Nash
ANG pagkagabok sa ngipon, nana sa ngipon, pagkatipak sa ngipon, kadaot sa filing o abono sa ngipon ug impeksiyon sa lagos maoy mga hinungdan sa sakit sa ngipon. Ang kasakit mabati sulod ug libot sa ngipon ug ang kangutngot mokanat sa nawong ug ubang parte sa ulo.
Ang kadaot sa ngipon mahitabo kon ang kagaw o bacteria sulod sa baba makahimog asido nga mokutkot sa crown o bansil sa ngipon. Ang bansil giputos sa enamel, ang kinagahian nga lanod sa lawas sa tawo. Ang pagkapudpod sa enamel mosangpot sa lungag sa ngipon. Kon mapasagdan ang lungag ug kadaot sa ngipon, mahimo kining hinungdan sa komplikasyon o sakit sa ubang parte sa lawas.
Lima ka tuig ang edad sa akong anak nga babaye dihang ang streptococcal infection sa iyang ngipon nakahimog kadaot sa wala niyang mata ug sa iyang kasingkasing. Ang blood clot sa walang mata nakaapekto sa iyang optic nerve hinungdan sa pagkahibat sa iyang panan-aw. Kon tak-opan ang iyang tuong mata, iyang makita ang salog kon motutok sa kisame. Ang EENT specialist milampos pag-ayo sa iyang blood clot ug sa kadugayan mibalik ang hustong direksiyon sa iyang panan-aw. Apan hangtod karon nagpabilin ang gamayng itom nga tuldok sa iyang panan-aw. Pipila ka bulan ang pagsugakod sa bata sa penicillin antibiotic injection aron maalim ang iyang rheumatic fever o paghubag sa heart valves tungod sa streptococcal infection sa ngipon nga nanaog sa iyang kasingkasing.
Nagdako ko nga way problema sa sakit sa ngipon. Matod pas akong inahan, lig-on ang akong ngipon tungod kay iyang gisuksok ang akong unang nahingo nga ngipon sa punoan sa palwa sa buli aron lig-on ang akong mobanos nga mga ngipon sama sa tunok sa palwa sa buli nga lisod matarog. Tuod man, lig-on ang akong permanenteng mga ngipon apan sobra kadagko ang akong ibabaw nga mga incisor o igpapahit. Mora dawg ngipon sa liti. Way koy ideya unsa kadako ang ngipon sa liti hangtod nga nakakita kos lubi nga naigo sa liti. Nangabali ang mga palwa niini ug nagaras ang punoan, morag gikawras sa higanteng iring.
Balik-lantaw, sa akong pangagpas ang tinuod nga hinungdan nganong lig-on ang akong ngipon mao ang pagkaon. Nagpuyo mi duol sa dagat ug ang among pinobreng sud-an mao ang mga isda, mga kabibi ug mga kinhason nga puno sa mga mineral ug
Nahinugon kos akong mga ngipon nga sa dugayng katuigan naghatag kanakog kalipay sa pagkaon. Apan wala koy mahimo. Isip kunsuylo, miingon kos kaugalingon nga bahalag pangag basta dili lang mag- antos sa kasakit.
sustansiyang makapalig-on sa ngipon. Wala sad ko maekspos sa mga antibiotic nga makapagabok sa ngipon sa bata kay tradisyonal o binisaya ang panambal sa karaang panahon.
Busa maingon nga suwerte kong wala mag-antos sa sakit sa ngipon hangtod nag-edad kog 64 anyos. Ang akong ikaduhang tuong bag-ang nagpahimatngon kanako sa reyalidad nga sa madugayay o sa madali moabot gyod ang pagkadaot sa ngipon ug ang kasakit ug kaul-ol nga dala niini. Apan wala magdugay ang akong pag-antos kay akong gipaibot ang ngipon nga dili na madala og root canal.
Nakasinati kog balik sa sakit sa ngipon sa pag-edad nakog 76 anyos. Ug dinhi na nako matagamtam ang kalbaryo sa sakit sa ngipon kay nagsunod-sunod ang upat ka ngipon pagkadaot. Gitabonan ang lungag sa daot nakong bag-ang, apan giibot ra usab human sa pipila ka semana kay mibalik pagsakit. Ang usa nako ka tango, gisugdan ang root canal apan wala mapadayon kay nagnana kini ug sa sobrang kasakit nakahukom kong ipaibot na lang kini. Sa pagsulat niini (Oktobre 28, 2021), lima na ka ngipon ang mitaliwan kanako. Nahinugon kos akong mga ngipon nga sa dugayng katuigan naghatag kanakog kalipay sa pagkaon. Apan wala koy mahimo. Isip kunsuylo, miingon kos kaugalingon nga bahalag pangag basta dili lang mag-antos sa kasakit.
Sa akong edad nga 76 anyos, laylay na ang akong mga lagos hinungdan nga lutaw na ang ibabawng bahin sa root o ugat sa ngipon. Busa dili kalikayan nga moabot ang panahon nga makasinati na usab kog sakit sa ngipon. Sa pagkakaron, importante unsaon nga mapulihan ang akong mga pangag aron makausap kog husto.
Ang panoramic x-ray, magpakita sa mga daot, nagkadaot ug posisyon sa mga ngipon. Gamit ang resulta sa akong panoramic x-ray, gisugyot sa akong dentista ang dental bridge kay tinagsa ang akong pangag. Ang bridge (artipisyal nga ngipon) ipatapot sa katapad nga usa o duha ka ngipon aron kini dili matangtang sa iyang nahimutangan. Matod pas akong dentista, molahutay ang bridge sulod sa tulo ka tuig. Mahal ang bayad sa pagpataod og bridge apan dili ikahinugon ang gasto kay ang mga bridge akong mapahimuslan ug kon itugot sa Ginoo hangtod moabot kog 80 anyos.
Dili sayon ang pag-antos tungod sa daot nga ngipon busa kinahanglan ang pag-alima nini. Gisugyot kining mga pamaagi o buluhaton aron himsog ang ngipon:
1. Floss o paghingiki gamit ang hilo matag adlaw. Ang floss makatangtang sa kiki ug plake nga dili makuha sa pagsepilyo;
2. Pagsepilyo kaduha matag adlaw gamit ang totbras nga humok ang balukag. Ang pagsepilyo himoon sa dili momenos sa duha ka minuto;
3. Gamit og fluoride toothpaste. Ang fluoride makapanalipod ug makapalig-on sa enamel ug makasanta sa pagkagabok sa ngipon;
4. Pulihan og bag-o ang totbras matag 3-4 ka bulan. Ang gastado nga sepilyo dili kompletong makalimpiyo sa ngipon;
5. Hustong diyeta. Ang hustong mga pagkaon makasanta sa pagkadaot sa lagos;
6. Likayan ang hinam-is ug tam-is nga ilimnon kay makadugang kini sa risgo sa lungag sa ngipon;
7. Ayaw panigarilyo. Ang tigtabako mas daghan og problema sa ngipon ug lagos kay sa dili tigtabako;
8. Limpiyohi ang pustiso pinaagi sa pagsepilyo niini. Kinahanglan usab nga ihumol kini sa cleaning solution, ug;
9. Kanunay nga check-up sa dentista aron pagtangtang sa mga plake sa ngipon ug pagsusi kon dunay daot ang imong ngipon.
Hinumdomi, na dili lalim ang sakit sa ngipon, busa panggaa ug ayaw pagsagdi nga kini madaot.—