Ako, Ang Pagdibuho Ug Ang Komiks
(Kataposang Gula)
VII. Mga Dagway, Mga Anggulo Ug Uban Pa
GIKINAHANGLAN kaayo sa usa ka dinibuhong karakter nga bisan pa man sa nagkalainlaing anggulo sa iyang itsura: front view, half side view ug full side view, nga mamentenar gayod ang piho niyang panagway. Dili kay kon mag-atubang morag si Piolo apan inigtakilid namorag si Jericho, he-he! Importante usab sa nagkalainglaing karakter nga sila managlahi gayod og hitsura. Usahay man god, daghan man untang klase sa dagway sa tawo, nganong ang usa ka karakter daw amgid-amgid lang sa laing karakter. Mismong hinapay mao-mao ra.
Alang nako, mas anindot nga ang magbabasa, bisan wa pa kabasa sa kapsiyon o dayalog, sa dibuho pa lang, makapiho na kon kinsa ang maong mga karakter. Ilabi na kay nauso karon ang sugilanong komiks nga usahay wala nay kapsiyonay o dayalogay. Ang mismong mga dibuho sa matag kuwadro ang mag-asoy sa estorya.
Dili pag-unsa, kon ang mga gipanghisgotan ko sa itaas ug sa miaging mga gula mao lay estoryahon, dili hibentahaan ang mga dibuhista kaniadto. May mga drowing man god sa kasamtangan nga maglibog ang mga magbabasa sa mga karakter kay ang nawong sa bida amgid-amgid ra pod sa iyang higala o ba kaha sa igsoon o sa kontrabida mismo. May mga dibuho upod nga labihan ka yagaw tanawon nga ang magbabasa, imbes masibot sa pagbasa, moayad na lang. Usahay ang estrok sa drowing pinadlagan na lang. Makaingon na lang ta nga uso man god ron ang abstrak, he-he! Pero dili baya, kay bisan ang sikat nga mga publikasyon sa internasyonal nga komiks, sama sa Marvel Comics ug DC Comics ug bisan ang Manga Comics, bisan anime ang estayl, detalyado man gihapon ang atake sa dibuho. Gani, daghan man karong mga dibuhista nga naggamit na sa mga digital nga himan sama sa Photoshop, Illustrator, Pixlr Editor, etc. nga mas nakapadetalyado pa sa ilang mga obra (hinuon, makasabot ra pod kita kay kasagaran sa mga dibuhista may mga edad na ug dili lang ang Bisaya maoy ilang gialagaran kondili ang uban pang mga regional magazine).
Hinuon, may mga dibuho nga kinengkoy o cartoons ang estrok; apan pinasibo pod kini sa klase o estorya sa komiks ilabi nag komedi ang tema. Apan sahi sa Bismag nga kalab-anan sa mga sugilanon mga seryoso ang tema sama sa drama, aksiyon, lab estori ug uban pa, dili gayod magsilbe ang kinarton nga dibuho.
Dili tanang karakter guwapo ug guwapa kay dili man tanang karakter bida. Baligho pod kaayong tan-awon nga sama o mas ambongan ug mas maanyag pa ang ekstra kaysa bida. Hinuon, may mga okasyon usab nga mismong ang bida maoy maot og nawong sama adtong sugilanon kong “Guwapo”, “Rason” ug “Lumay”. Ug wa magpasabot nga kay laksot og nawong ang usa ka karakter, sayon na lang drowingon. Dili baya demonyo o taga laing planeta ( alien) ang gipangayo sa estorya nga makahahadlok na hinuon ang hitsura tungod sa tumang pagpalaksot sa dibuho. Kinahanglan nga kontrolado lang gihapon ang estrok ug kinahanglan nga tawo gihapon sud-ongon ang karakter.
VIII. Estayl
MATAG artist may iya-iyang estrok. Sama nga ang mga mag-aawit may lainlaing timbre sa tingog ug lainlain usab nga genre sa awit. Mao upod sa mga mananayaw, pintor, magsusulat, magbabalak ug mao upod sa mga dibuhista. Si Lan Medina may lahi nga agi komparar sa kang Clem Rivera; bisan si Rod Lofamia may lahi upod nga estayl kaysa kang Jun Lofamia.
Kon matikdan, may lahi upod ako nga paagi sa pagdibuho og komiks. Ambot kon nakuha ko ba kini gikan sa mga dibuhista kaniadto o gikan ba kini sa nagduhiraw ug laagan kong hunahuna (seguro pipila niini sinundog ko lang sa kanhing mga illustrator). Bisan man god kon si Mama nagpaabang kaniadto og komiks, gatosan o liboan na ba kaha kadto ka kopya, sama lagi sa akong mga painting ug mga komiks-nga-hilaw, wa gyoy bisan usa nga nagpabilin. Nahurot! Ang uban gipatimbang, ang uban gigamit aron iputos og bulad, mangga ug bisan unsa na lang ang gidangatan. Kining linghod pa lagig pangisip kaniadto. Giusikan lang ang kabahandianon niadtong mga butanga.
Ania ang tutulo ko ka estayl nga medyo lahi kaysa uban (o kon gamiton man sa uban, dili sagad). Ako lang upod ang naghatag og mga termino niini:
Overlapping
SA mga headline sa mga mantalaan, dinha sa mga piktyur, uso kining overlapping. Usahay pod dinha sa mga hulagway nga pagagamiton sa mga artikulo o gumalaysay sa mga magasin sama ning pinalangga tang Bisaya. Ganahan ko niining estayla kay daw buhi ug daw naglihok ang hulagway o karakter. Ang mga sound effect usab, mas daw sipa o dahunog pamation (aw, basahon diay, he-he!). Sa pagkatinuod, mas sayon ang pagtrabaho kon dili mogamit og overlapping kay magbadlis man lang og kuwadro, unya drowingan dayon sa sulod. Samtang sa overlapping, komplikado ug kontrolado ang paglinya sa frame kay lagmit mang molagbas sa misiwil nga dibuho. Apan bisan kuti, sige lang, kay naa man dinha sa lisod ang nindot nga resulta.
Open Caption And Dialogue
AMBOT kon nakamatikod ba niini ang mga magbabasa. Ang mga badlis sa mga kahon sa mga kapsiyon ug dayalog sa akong gidibuhong komiks, sagad dili serado ( close) kondili misumpay sa linya sa kuwadro ( frame). Layhan ko ini nga estilo tungod kay gawasnon o dako ang espasyo alang sa mga hugpulong ( sentence) inig tayp kay abilto ( open) man. Sama sa overlapping, kuti gihapon kining paagiha. Apan alang nako, mas presentable. Ug lagi, naa sa lisod ang nindot nga resulta.
One Picture In Two Frame
MAHIMO ra god nga usahon lang ang kuwadro; apan alang kanako, yunik pod kini nga estayl. Usahay, maghatag kini og dugang sugilanon sa sugilanon bisan walay kapsiyon ni dayalog. Sama pananglit adtong komiks ko nga gitaytolan og “Simple” (Hulagway 3). Makita sa dibuho nga gikagubtan si Bruno Mario nga singer-composer sa iyang fans samtang sa ikaduhang kuwadro, diin sumpay ra nga larawan, makita nga gipokus sa lente (kon nasalida pa) ang usa ka babaye nga bisan way kapsiyon ug dayalog, ang usa ka magbabasa magdugang og iyang impresyon o magmugnag iyang estorya mahitungod sa maong babaye. Seguro ang usa ka reader, makaingon sa iyang hunahuna: Ngano bang bayhana nga wa man moapil og kuninit kang Bruno Mario? Nganong maorag kalma man lang siya? Dayon, inigkakita niya sa t-shirt niini nga may mga letrang PA (Physical Assistant), makatuaw ang maong magbabasa, aw mao diayy! Matod pa bitaw sa unang linya sa kantang “If” sa bandang Bread: …a picture paints a thousand words.
Isip panapos, mapasalamaton kitag dako nga ang Bisaya Magasin, lakip ang laing tulo ka regional magazine sa Manila Bulletin, padayong nagpatik og sugilanong komiks. Sa ingon, padayong buhi ug nagalungtad ang komiks nga Pilipinhon. (KATAPOSAN)
Dili tanang karakter guwapo ug guwapa kay dili man tanang karakter bida. Baligho pod kaayong tan-awon nga sama o mas ambongan ug mas maanyag pa ang ekstra kaysa bida.
“Life’s but a walking shadow, a poor player, that struts and frets his hour upon the stage, and then is heard no more; it is a tale told by an idiot, full of sound and fury, signifying nothing.”
- William Shakespeare, Macbeth ( Act. V) 2019
AYAW gyod na ipatakdo ang duha ka Virgo, kay mahugno gyod ang uniberso. Kini nga mga pulong minghamok nako bisan kausa ra ko nakadungog niini.
Hapit nang magsugod ang ting-ulan, karong panahona sa Mayo, ilabi na hapit nang Hunyo ug matapos na ang berano. Apan lamigsing man hinuon ang kasagarang mga adlaw karong semanaha. Nagsul-ob ko ron og purpura nga polo shirt, kuyog sa akong chino nga karsones ug tabunon nga loafers ug nakahukom ko nga mao na ni ang labing komportableng sinina nga akong napili sa akong aparador alang sa panahon karon. Naglingkod ko ron sa may bentana nga nagtan-aw sa gawas samtang mitambong sa birthday celebration ni Gustave, anak ni Alberta, diin usa na ka tuig ang pangedaron sa bata karong adlawa. Diyotay lang ang iyang giimbitar sa selebrasyon. Kinaiya na gyod kini ni Alberta sukad pa kaniadto nga dili ganahan og daghang tawo.
Wala ko makabantay nga pila na ko ka minutong nagtutok sa gawas una ko mibalik sa akong pokus sa party sa sulod. Kataposan nakong hulagway sa gawas, ang daghang kahoy kuyog sa arkitektura sa gawas nga mingpalibot diin mi mahimutang sa country club.
Nalipay ra ko nga nakakita kang Alberta nga mipahiyom nga nagkugos sa bata. Bisan wala ko niya pilia, tinuoray gyod gihapon ang akong kalipay nga nakakita niya niini nga estado sa iyang kinabuhi.
Sa traynta ka tuig kapin sa akong pagka tawo sa kalibotan, nabantayan nako nga ang kayagaw maoy nagpadagan sa uniberso, ug kini mao ang balaanong kamatuoran nga gidawat nako karon. Mao nga buhaton na lang nako unsay gusto nakong buhaton basta wala ko makapasakit og tawo. Padayon ra og tadlas sa uniberso hangtod nga ako mahanaw na. 2017
“Nganong nakaingon ka nga lisod higugmaon ang mga Virgo?”
“Nakabasa ko niini sa una,” tubag ni Wally.
“Di man sad na basehanan ang horoscope sa kinaiya sa mga tawo.” Mitokar na pod ang akong pagka madudahon.
“Pero obserbari ang mga tawo base sa ilang horoscope, adunay gyoy mga kinaiya nga motugma sa ilang horoscope.”
Bisan usa ni ka rasyonal nga pagka tawo si Wally, mosiwil gyod ning iyang mga patuo-tuo sama niini. Pila na ni siya ka tuig didto sa Munich, seguradong naanad na na siya sa kultura didto apan naa gihapon ning iyang mga patuo-tuong panabot.
“Basta, Do, ayaw gyod na ipatakdo ang duha ka Virgo, kay mahugno gyod ang uniberso.”
“Mao diayng hangtod karon basta magkuyog ta, mora gihapon tag mga ungas kon mag-estorya.” Ug mingbahakhak mig katawa. “Virgo pod baya tang duha!”
“Nya nihilista gihapon ka ron, Do?”
“Mao ra may solusyon sa tanan, Do. Awa karon di ra ko maguol kon hain ko ibutang sa Ginoo, kon ang Ginoo man gani nagbuot niining tanan.”
“Naa ba kaha nang pulong nga nihilista sa Cebuano Dictionary, no?”
“Wala seguro kay hunahuna man ni sa mga westerner.”
Ug didto wa na mi maghisgot bahin sa horoscope ug pilosopiya kay kalit nga miabot si Alberta sa imnanan ni Lany nga gitawag nila og Kamatisan, diin mi magtapok karong gabiona.
Adunay gidala si Alberta nga higala nga si Grace nga gipailaila namo. Klaro iyang braces inigpahiyom niya ug misidlak kini sa mga suga sa Kamatisan. Usa ka bag-o nga empleyado si Grace sa fashion studio ni Berta. Naa, naglingkod siya sa tunga namo ni Wally apan adto siya kanunay makig-estorya kang Wally. Nagestoryahay sila bahin sa ilang mga trabaho ug diin sila gikan. Nakahisgot pod si Wally nga mibakasyon ra sa siya diri sa Pinas ug mobalik na sa Munich sunod semana. Sa among duha, siya ra ang milahutay pagka nars.
NAKAMATA ko sa tono sa “Strawberry Fields Forever” apan wingig gihapon akong ulo sa among giinom gabii sa Kamatisan. Dili pa ko gustong mobangon kay kon makasugod na ko og suka, hangtod hapon na akong hangover. Apan ang kahayag sa gawas, bisan nagpiyong ko, lahi na, dili na kini ang kahayag sayo sa kabuntagon apan ang kahayag dala kainit sa udto. Hapit na tuod ang kahaponon. Mihinay-hinay ko og bangon ug nakakita kong Alberta sa kosina sa iyang apartment.
Nahinumdom ko sa artistang si Hannah John-Kamen tungod sa iyang morenang panit ug buhok nga gi- bun niya karon samtang nagpainit og instant noodles. Apan ang iyang mga mata, mas
Pinay o Malay hinuon siyang tan-awon tungod niini. Nagsul-ob pa siya sa iyang pangkatulog nga sinina: itom nga oversized t-shirt ug puti nga boxer shorts. Mibangon na kog hinay-hinay gikan sa sofa.
“Happy birthday, Berta,” timbaya nako niya.
“Thank you, Nin.” Ug mipahiyom siya. Miabli ko sa akong mga kamot ug miduol siya para akong halogon bisan wala pa koy hilam-os kay midiretso ko sa lamesa. Padayon nga nagtokar sa palibot ang “Strawberry Fields Forever” nga hapit na mahuman kay ang mga tambol ni Ringo, ang gitik sa swarmandal ug gitara
Ginaingon nga adunay talagsaon sa managsamang nahimugso ilawom sa zodiac sign nga Virgo. Ug kini ang nagtakgos sa ilang kapalaran…
na lang ang madunggan sa kanta.
“Asa ra man ka unya, Bert?”
“Kon puyde unya akong mga manghod, basin kami ray magkita.”
“‘Kon puyde? Dili pa diay segurado?”
“Wa man gyod koy plano basta mga birthday, Nin. Kagabii, gatapok ra man ta kay kita baya ni Wally ang mga parehoon og birthday.”
“Kon dili mo madayon, bangkahan tikag panihapon unya, Bert.”
Wala siyay gisulti. Mipagawas siya og bino sa ref, ug tagsa mig baso nga iya dayong gibuboan sa bino. Duha ka baso ang anaa sa lamesa, ug usa ka dakong panaksan sa instant noodles sa tunga alang sa among pamahaw nga nahimong paniudto. Ang naa taas sa lamesa puyde kining mahimong vanitas nga obra ni Pieter Claesz kon buhi pa siya ron. Milingi ko sa bentana ug kalit niyang gikusi ug giduwa-duwaan akong kamot. Mao ni ang kanunay niyang buhaton sukad pagkolehiyo namo.
Miuli dayon ko sa among apartment pagkahuman og paniudto para dili pod ko makasamok og maayo kang Alberta. Magpaabot ra ko kon libre siya unya o dili. Anugon kay naa pa sa Laguna ang uyab ni Berta tungod sa pag-atiman sa negosyo niini didto.
Komosta ang inyong lakaw ganina? Mi- text ko niya adtong gabhiona.
Wala ra ko molakaw, maoy iyang tubag. 2009
NAKAGRADWAR na gyod mi sa nursing adtong adlawa. Mingpaso mi pagkahapon adto. Miadto ko sa eskuylahan adtong buntaga para ilisdan akong toga kay dako kaayo alang sa akong mubo nga lawas. Nagsugat ming Wally kay siya pod diay nagpailis sa iyang toga. Human adto, giimbitar ko niya sa balay nila aron maniudto. Gamay rang mga bisita adto sa ilang panimalay apan adunay lechon, sinugbang isda, ug pansit nga giandam sa lamesa, ug tungod adto nalibre na ko sa paniudto ug gihatod mi sa iyang amahan didto sa auditorium una magsugod ang graduation.
“Asa ka, Do?” pangutana ni Wally sa selpon human sa graduation.
“Nanguli na mi, Do, naa na mi sa dyip.”
“Na, gusto pa unta mopiktyur nato si Mama.”
“Hala, sori, Do, nakasakay na gyod mi ron sa dyip.”
“Sayang kaayo.”
“Sige lang magkita pa man ta god, abi kay mi- graduate na ta... dili ra man ni kataposang panahon nga magkita ta.”
Sa tibuok higayon nga naa mi sa dyip padulong uli, hilom ra ko, ug wala mi mag-estorya sa akong mga ginikanan. Nakahunahuna ra ko hain si Alberta adtong panahona human nako og dawat sa teks niya nga mitimbaya og pahalipay nako sa paggradwar. Gusto siyang makigkita nako pagkasunod adlaw. Ok, maoy tubag nako.
Pagkasunod adlaw, gidala ko niya sa Cafe Laguna sa Ayala. Bisan gipapili ko niya og bisan unsa sa menu, ako ra siyang gipabuot. Nag- order siya og pandan chicken para namong duha. Nakabantay ko nga iyang asul nga blouse gisul-ob mingbuwasang man hinuon sa lahi nga kahayag sa sulod sa restawran.
Nangomosta ko sa iyang pag-eskuyla karon. Kay mibalhin man siya sa programang fashion design paghuman sa unang tuig sa nursing, maulahi siya og usa ka tuig sa paggradwar. Apan bisan mibalhin na siya, magsige gihapon mig kita sa eskuylahan. Sa pag-esplikar niya, nakita nako nga mas malipayon siya sa iyang gibalhinang kurso.
Upat na ka tuig ang minglabay sukad sa pagkamatay sa iyang inahan diin kini mibira niya og maayo paubos. Ug ako wala masayod unsaon pagtabang nga mahimong okey siya, kanunay na lang kong naminaw ug mokuyog niya kon aduna koy higayon. Kaming duha ni Wally maoy mohupay niya mao nga nagkasuod mi pagkolehiyo. Gawas sa kasubo nga miigo niya tungod sa kamatayon sa iyang inahan, mahimong matawag nimo nga stoic og kinaiya kini si Alberta. Among pagka ungas ni Wally ug kining kinaiya ni Berta, usa ka walay pulos nga kombinasyon apan magkauyon ra, sama sa padayon nga pagtuyok sa kalibotan taliwala sa mga iregularidad, matod pa, sa kasulatan sa chaos theory.
Human sa among paniudto, nanglingkod mi sa mga bangko sa open area sa Terraces. Bisan init ang panahaon adtong semanaha, adunay hangin nga mingtayhop sa among palibot. Nasimhotan nako ang pahumot ni Alberta nga mikuyog sa tayhop sa hangin. Gamit iyang Xperia X1, gipakita ko niya sa iyang mga gidisenyo nga mga sinina ug mga retrato sa ilang fashion show sa miaging semana. Nabati nako ang kainit sa iyang lawas kay misikit siya nako aron ipakita ang mga retrato.
Gikuptan niya akong kamot samtang nanan-aw mi og salidang “Watchmen” sa sinehan. Pagkahuman sa salida, gihatod ko niya sa amo sa Villa Leyson. Mi- text ko niya para mopasalamat og usab. Kanus-a ta kita balik, Nin?
Mo-text lang ko nimo.
WALA ko naka- text niya og pila ka adlaw hangtod nagsugod na lang mi og review para sa board exam. 2013
NAKADESISYON ko nga putlon na ang linya sa akong credit card. Midako kong tihik, ilabi na karon nga kuwentada akong suweldo sa pagka copy editor. Apan ang mga gasto ni Annie gamit ang akong credit card grabe na tuod. Midako siya nga tanan gusto niya matuman. Pag-anhi niya sa Cebu para magkolehiyo, nabagohan siya sa kultura diri apan ang iyang kinaiyang disney princess nadala niya diri og gipahamtang sa mga tawo sa iyang palibot, sama sa usa ka diktador nga misakop sa lain nga nasod. Giunhan ko niya og buwag adtong adlawa. Kalit siyang mibiya sa iyang apartment ug klaro kaayong miuli na pod sa ila sa Tacloban, sama sa miaging mga higayon kon aduna miy grabe nga away.
Nagkita ra mig balik nilang Wally ug Alberta adtong human namo og buwag ni Annie. Kadaghan na mi nagbuwag ni Annie apan giseguro ni nako nga mao na ni ang kataposan. Apan mao na pod toy kataposang panagkita namo ni Wally una siya mibiya para Germany. Gikuha namo si Wally gikan sa Tisa, mga alas dos sa kadlawon. Kay nasayo mi og abot sa airport, nanglingkod mi sa usa ka coffee shop didto sa may departure area. Nanglingkod mi sa usa ka lingin nga lamesa, si Wally sa akong tuo, sa pikas si Alberta. Mingsiba si Wally og iced tea ug si Alberta black coffee nga adunay duha ka takos nga krema. Mao kiniy ilang kanunayng orderon kon mangadto mi sa coffee shop pagkolehiyo apan ako wala ra koy pili kay dili ra man ko magpalitan sa una gawas kon silay manghagad. Karon, nagtsaa lang ko.
“Syur ka, Do, okey ra ka? Basin magmaoy na pod ka nga nagbuwag na pod mong Annie.”
“Atay baya, uy, unsa ta, college?”
“Di na lagi mo college pero mga ungas gihapon mo,” hirit ni Alberta.
“I’ve had enough of her shit.”
“Kon naminaw pa ka namo sa una, dili unta mausik imong oras,” ni Wally.
“Di gyod lalim iyang manipulasyon, Do.”
“Gani, kay talawan man ka,” ingon ni Alberta, ug kini kusog mihapak sa akong hunahuna.
Wala na ko motingog, igo ra kong mikibo. Sakto sila, apan wala ra koy gibuhat. Bisan seguro adunay extinction event mahitabo karong orasa, wa ra seguro koy buhaton.
Tingpanamilit na, hapit na ang pag- check-in sa mga butang ni Wally. Miuna og halog si Alberta niya. Ako, usa ra ka kamot ang mihalog niya; ang pikas milamano sa pikas niyang kamot. Luhaan ang mga mata ni Alberta apan dili gyod kini matawag nga hilak.
“Kibawo na ka, Do,” wa ra koy taas nga giingon niya, “naa ra mi
diri.”
Misulod na siya sa ganghaan para sa check-in ug pipila ka minuto, mipadayon na siya, ug dili na namo siya makita.
PAGBIYA namo sa airport, wala ra kaayo miy giestoryahan ni Berta sulod sa iyang sakyanan. Anad na mi niining among kahilom nga komportable. Mitan-aw ko kon asa mosaka puhon ang Adlaw ug mipakita na kini sa iyang diyotayng kahayag likod sa mga panganod sa kapunawpunawan.
Gi- on nako ang stereo sa sakyanan nga mipatokar og “After All (Live My Life)” ni Frankie Miller. Kalit kong nangayog pasaylo niya tungod kay wala gyod ko magpabatyag nila ni Wally sa miaging mga bulan ug tuig. Bisan sige mig buwag-buwag ni Annie ug aduna unta koy rason nga makigkita nila.
“Nangayo na kag pasaylo sa una, ayaw kuno pagbalik-balik og sorry diha.”
“Okey, Bert.”
“Ug klaro kaayo nang mga atik nimo, ayaw na pagmugnag mga rason diha.”
Para makabawi niya, kalit kong miingon nga mokuyog ko niya sa ilang balay sa Pardo karon ug lutoan nako siya ug iyang mga igsoon og pamahaw. Naabot mi didto mga alas sayis na, ug wala pa nangmata ang iyang mga igsoon. Sila ra didto sa ilang panimalay kay naa pa karon sa barko iyang amahan, apan ingon si Berta nga hapit nang moretiro ang iyang amahan isip seaman.
Nangukay ra ko unsay naa sa ilang pantry ug maoy akong giluto. Dili ko maayong moluto og pamahaw sama ni Mr. Zhu sa salidang “Eat Drink Man Woman” apan gusto ko molutog tarong nga pamahaw alang kang Berta. Naglung-ag kog kan-on; nagprito og danggit, itlog, ug saging pinaypay. Nag- brew pod ko og kape alang niya ug sa iyang mga igsoon. Andam na ang pamahaw ug akong gipukaw si Berta nga natulog sa sopa. Pagkahuman og pamahaw, ako na pod ang nakatulog og balik kay sayo ming nangmata ganina. Pagmata nako, mga udto na. Giawhag ko ni Alberta nga maniudto mi ug ihatod ko niya sa among balay.
“Ako ray uli, Bert. Di ba magkita mong Fredo karong hapon?” “Aw, nakadungog diay ka nako nga gaestorya mi sa phone?” “Bag-o ra kong nagmata adto.” Ug mipahiyom ko niya bisan kapoy pa akong lawas gikan nagmata adto.
Sa ilalom sa kainit sa udto, misakay ra ko og dyip hangtod naabot na ko sa among puy-anan sa Villa Leyson. Naminaw kog “Strawberry Fields Forever” ug ubang paborito namo nga mga kanta sa The Beatles ni Alberta sa akong cellphone sama sa “Someone” ug “A Day In The Life.” Mag-anad-anad na ko ani og uli sa giabangan sa akong ginikanan kay dili na ko mag-adtoan sa apartment ni Annie. 2005
HUMAN na among klase adto nga Biyernes. Nanglingkod ming Wally ilalom sa balete, ug ang balete nahimutang ilalom sa langit nga dag-om. Tugnaw ang tayhop sa hangin didto sa among palibot nga natabonan sa kongkreto ug mga tanom sa eskuylahan.
“Do, mag-unsa mo ron sa inyo?” pangutana ni Wally nako.
“Wa ra seguro, Do. Maayo ka kay naka- celebrate ra ka sa imong birthday kuyog sa pamilya nimo.”
“Kami-kami ra man pod.”
Wa ko maghisgot niya nga basin wala ra miy handa ron kay naglisod akong mga ginikanan sa kuwarta karong panahona.
“Adto ta sa Kamatisan na, one bottle lang ta kadiyot.”
“Syur ka, Do? Wala baya koy ikaamot diri.”
“Akoy bahala.”
“Oh, Beavis and Butthead, naa pa lagi mo diri?” Naagian mi ni Alberta ilalom sa balete.
“Birthday baya ni Niño karon,” kalit nga miingon si Wally.
“Iya gahapon,” sumpay nako, nagtudlo niya.
“Aw happy birthday diay natong tulo ani, kay karong Lunes man pod ako.”
Mingbalhin mi og puwesto paghuman adto kay mikuyog si Alberta namo sa imnanan. Gihatod ni Lany ang usa ka bugnaw nga Red Horse, ice nga gidugmok sa panaksan, ug usa ka baso. Kay kini mao akong kinaunhang higayon nga nakatagay, dali ra kong nahubog.
Pag-uli nako adto, nalimot ko kon tulo o upat ba to ka botelya akong nahurot, naabtan ko sa akong ginikanan nga diha pa sa lamesa. Adunay gamay nga keyk nga naay hupas nga kandela sa ibabaw, ug spaghetti sa usa ka plato. Kataposag kanta nga mipilit sa akong hunahuna usa ka Beatles nga kanta. “Strawberry Fields Forever” daw ang tawag adto nga kanta, ingon ni Berta. 2018
“WALA pa ko gidugo hangtod karon, Nin.”
“Abi nako safe pa ka adtong panahona.”
“Abi pod nako.”
“Kinahanglan na ta mopalit og pregnancy test ani, Bert.” Gitawagan nako si Wally sa Skype human adto. Base sa iyang kasinatian sa una, kay nakaagi siya pagka nars sa OB ward, dako iyang duda nga buntis gyod si Alberta. Silang duha mas nakulbaan kay nako; ako wala masayod unsay akong bation niini. Nakahinumdom ko nga kataposang “engkuwentro” namo paghuman namo og inom sa Kamatisan isip selebrasyon sa among birthday adtong tuiga, bisan kami na lang duha nagkuyog karon kay milupad na si Wally.
Una mi nanihapon sa apartment ni Alberta, misulod siya sa banyo para gamiton na ang kit. Duha gyod ka badlis ang minggawas. Nagluha siya, ug naklaro sa iyang mga mata nga dili pa siya gustong makabaton og anak.
“I’ll be right here, Bert.”
Nagluto ko og panihapon namong duha. Gihimo nakog fried rice ang mga bahaw nga kan-on sa ref. Gisagol nako kini kuyog sa sesame oil, toyo, ahos, sibuyas-bombay, green onion, ug gamayng chorizo. Samtang nag-ukay ko og maayo sa itlog sa panaksan para mas mohumok ang scrambled eggs, naghunahuna ko sa sunod nga mga panghitabo.
Mao na kini, kon magkinaunsa man gani, kini na gyod ang akong destino ug kuyog na nako si Berta niini. Sa pila na namo ka higayon nga nagsige og kuyog-kuyog, ang puntero sa uniberso mitugpa na niini nga segundo. Apan motuo gihapon ko nga tanang nahitabo nato diri sa uniberso tungod ra gyod sa atong mga binuhatan. Moatras man gani ta, mosunod ra gihapon kini nato. Kon mopadayon ta, kuyogon gyod nato kini, ug kon mopabilin ta sa atong gibarogan, mopabilin ra gihapon ni sa atong kilid.
Ug karon nga nagkatakdo na ang duha ka Virgo, makita na nimo ang pagsugod sa pagkahugno sa uniberso. Tanang kayagaw bawion ug suyopon; tanan nindot, bati, kalipay, kapait, ang gugma ug pagdumot, bawion sila tanan. Adunay puti nga suga nga mokonsumo sa tanan, ug mahibilin na lang ang dumalayon nga kawalaan. Apan dili ra dinhi taman ang tanan. Dili gyod dumalayon ang dumalayon. Mopakita na pod ang hayag nga suga, og mobalik tanan sa sinugdanan, mohimo og bag-ong uniberso.
“Unsa atong ingalan sa atong anak?” pangutana nako niya. Nagpabilin ming duha sa kosina, ug padayon ang pagtokar sa Beatles nga playlist ni Berta nga na- save sa iyang Apple Music. Miingon ko niya nga ako ray hugas sa mga plato, apan namugos siya nga siya na lang.
“Kon babaye, dili ko gusto og Amerikano o English nga ngalan, puyde seguro Espanyol. Kon lalaki man gani, atong ibase sa imong ikaduhang ngalan.”
“Augustine? Ayaw na, uy, di man gani ko ganahan ana nga ngalan!”
“Mao ganiy rason nako. Kanang ikaduhang ngalan nimo kay dili ka gusto.”
“Unsa man? August? Gus? Gustav? Gustavo?”
“Nindot nang Gustav nga adunay ‘E’.”
(KATAPOSAN)